Những cuốn sách kém chất lượng không chỉ gây thiệt hại về kinh tế mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến quá trình học tập do sai sót, thiếu chính xác.
Vì vậy, việc sử dụng sách giáo khoa chuẩn, phát hành chính thống là yêu cầu cấp thiết để bảo đảm tính chính xác, thống nhất và chất lượng của tri thức truyền đạt đến người học. Đồng thời, việc này cũng góp phần thúc đẩy sự phát triển của ngành xuất bản.
Trao đổi với phóng viên Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam, cô Nguyễn Thị Xuân Hương – Hiệu trưởng Trường Trung học phổ thông Lê Quý Đôn (Đắk Lắk) nhấn mạnh: Sách giáo khoa là phương tiện vô cùng quan trọng, đóng vai trò nền tảng trong quá trình học sinh tiếp cận tri thức. Các bộ sách chính thống trước khi phát hành đều trải qua quy trình biên soạn, thẩm định và kiểm duyệt chặt chẽ, bảo đảm tính chính xác của kiến thức, sự khoa học trong cấu trúc nội dung. Đồng thời đáp ứng tiêu chuẩn về chất lượng in ấn và giấy, giúp học sinh có được trải nghiệm học tập tốt nhất.
Ngược lại, tình trạng sách giả, sách lậu xuất hiện trên thị trường đang tiềm ẩn nhiều hệ lụy nghiêm trọng. Những ấn phẩm này thường được in ấn cẩu thả, mờ nhòe, thiếu trang hoặc sai sót về nội dung. Thậm chí có trường hợp thông tin bị in sai lệch, gây ảnh hưởng trực tiếp đến việc tiếp thu kiến thức của học sinh trên lớp.
Không những vậy, chất lượng giấy và mực in kém còn có thể gây hại cho thị lực, tác động tiêu cực đến sức khỏe người học.
Theo chia sẻ của Hiệu trưởng Trường Trung học phổ thông Lê Quý Đôn, ngay từ cuối năm học trước, nhà trường đã chủ động thông tin đến phụ huynh về kế hoạch giảng dạy, trong đó nêu rõ các môn học, bộ sách giáo khoa và nhà xuất bản được lựa chọn. Nhờ vậy, cha mẹ học sinh có thể nắm chắc danh mục sách giáo khoa của con em cho năm học mới, tránh tình trạng mua nhầm hoặc thiếu sách.
Trong bối cảnh mua sắm trực tuyến ngày càng phổ biến, nhiều phụ huynh có xu hướng đặt mua sách online cho tiện lợi. Nắm bắt được điều này, nhà trường đặc biệt chú trọng công tác tuyên truyền, hướng dẫn phụ huynh nhận diện sách thật – sách giả, đồng thời khuyến cáo về những rủi ro khi mua phải sách lậu, sách kém chất lượng trên mạng.
Song song đó, trường cũng giới thiệu, gợi ý phụ huynh lựa chọn các nhà sách, cửa hàng văn phòng phẩm uy tín trên địa bàn, nhằm đảm bảo nguồn sách chính thống, an toàn và chất lượng cho học sinh.
Trong khi đó, cô Nguyễn Thị Vân Hồng – Hiệu trưởng Trường Trung học cơ sở Chương Dương (Hoàn Kiếm, Hà Nội) cho biết, tình trạng sách giả ngày càng tinh vi, có thể trà trộn cùng sách thật tại các cửa hàng nhỏ lẻ hoặc những hội chợ sách tự phát, khiến phụ huynh và học sinh rất khó nhận biết.
Theo cô Hồng, sách giả thường được sao chép từ bản in gốc nên nét chữ thường đậm, đôi khi nhòe hơn so với sách thật. Không ít cuốn còn bị thiếu trang, sai lệch nội dung hoặc mắc lỗi chính tả nghiêm trọng, ảnh hưởng trực tiếp đến quá trình học tập và khả năng tiếp thu kiến thức của học sinh.
Bên cạnh đó, sách in lậu thường sử dụng giấy kém chất lượng, không áp dụng công nghệ in hiện đại, dẫn đến sản phẩm dễ hỏng, nhanh xuống cấp. Nghiêm trọng hơn, nội dung nhiều cuốn không đầy đủ, thậm chí sai lệch, gây rủi ro lớn cho việc dạy và học.
Trước thực trạng này, Trường Trung học cơ sở Chương Dương đặc biệt chú trọng công tác tuyên truyền, hướng dẫn phụ huynh cách nhận diện sách chính thống và lựa chọn điểm mua bán uy tín trước mỗi năm học mới. Hằng năm, nhà trường đều cảnh báo phụ huynh nâng cao cảnh giác khi mua sách, đồng thời hướng dẫn phân biệt sách thật – sách giả và khuyến nghị nên ưu tiên chọn mua tại các nhà sách uy tín, đại lý được ủy quyền hoặc qua hệ thống phân phối chính thức của Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam.
Đặc biệt, để bảo đảm chất lượng nguồn sách và tạo thuận lợi tối đa cho phụ huynh, nhà trường triển khai hình thức đăng ký mua sách ngay tại trường. Trên cơ sở đó, nhà trường phối hợp với các công ty trực thuộc Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam để cung cấp và bàn giao trực tiếp sách giáo khoa đến tay học sinh. Cách làm này không chỉ bảo đảm tính chính thống, minh bạch mà còn giúp phụ huynh tiết kiệm thời gian, công sức, đồng thời yên tâm về chất lượng sách.
Qua quá trình triển khai, cô Nguyễn Thị Vân Hồng đánh giá rất cao phương thức phối hợp đặt mua sách trực tiếp tại trường, bởi cách làm này vừa giúp giảm gánh nặng, tiết kiệm thời gian cho phụ huynh, vừa bảo đảm chất lượng sách giáo khoa đến tay học sinh. Thực tế cho thấy, không phải phụ huynh nào cũng có đủ chuyên môn để phân biệt sách thật – sách giả, trong khi các đơn vị trực thuộc Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam luôn thể hiện sự nhiệt tình, chu đáo, hỗ trợ kịp thời và nhanh chóng.
Tăng cường tuyên truyền và quản lý để đẩy lùi sách giáo khoa giả
Để tránh tình trạng mua nhầm sách giả, sách lậu đang trôi nổi trên thị trường, cô Nguyễn Thị Xuân Hương khuyến cáo phụ huynh cần đặc biệt thận trọng trong việc lựa chọn kênh mua sách giáo khoa cho con em. Bởi hiện nay, sách giả, sách in lậu thường được bày bán công khai tại các cửa hàng nhỏ lẻ, chợ tạm, hội chợ sách tự phát hoặc thậm chí trà trộn ngay trong các lô hàng sách thật, khiến người mua rất khó phân biệt.
Đáng lo ngại hơn, xu hướng mua bán online ngày càng phổ biến cũng kéo theo nhiều rủi ro, bởi nhiều phụ huynh có tâm lý tiện lợi, nhanh gọn nên đặt mua qua mạng xã hội, sàn thương mại điện tử mà không xác minh kỹ nguồn cung cấp. Đây chính là kẽ hở để sách giả, sách kém chất lượng len lỏi đến tay học sinh.
Theo đó, phụ huynh nên ưu tiên tìm đến các nhà sách lớn, đại lý phát hành uy tín hoặc các điểm cung ứng sách giáo khoa có pháp nhân rõ ràng. Tuyệt đối không nên mua sách từ những nơi không rõ nguồn gốc, hoặc đặt qua mạng xã hội, các kênh bán hàng trực tuyến thiếu thông tin minh bạch, bởi rủi ro nhận phải sách giả, sách in lậu là rất cao.
Việc chủ động nâng cao nhận thức cho phụ huynh và học sinh về tầm quan trọng của sách giáo khoa chính thống không chỉ giúp bảo đảm chất lượng học tập, tránh những sai lệch kiến thức do sách giả gây ra mà còn góp phần xây dựng môi trường giáo dục lành mạnh. Đồng thời, đây cũng là cách thiết thực để ngăn chặn, đẩy lùi các hành vi vi phạm pháp luật trong lĩnh vực in ấn, phát hành và xuất bản.
Còn theo cô Nguyễn Thị Vân Hồng, để ngăn chặn tình trạng sách giả len lỏi vào môi trường giáo dục, các nhà trường cần đặc biệt chú trọng đến việc tuyên truyền và nâng cao ý thức cho phụ huynh, học sinh về những tác hại nghiêm trọng của việc sử dụng sách không chính thống.
Theo đó, nhà trường có thể lồng ghép nội dung này thông qua các buổi họp phụ huynh, thông báo trên bảng tin, website hoặc các kênh liên lạc trực tuyến, giúp phụ huynh nắm rõ cách phân biệt sách thật – sách giả cũng như cập nhật danh mục những đơn vị phát hành sách giáo khoa được Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam và ngành giáo dục địa phương công bố.
Bên cạnh đó, cơ quan quản lý Nhà nước cần có biện pháp quyết liệt và đồng bộ hơn trong việc ngăn ngừa, phòng chống sách giả. Cụ thể, các đơn vị chức năng nên tăng cường thanh tra, kiểm tra hoạt động in ấn, phát hành, đặc biệt là những điểm bán nhỏ lẻ, các hội chợ sách tự phát và kênh thương mại điện tử.
Đồng thời, cần xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm bản quyền, in lậu nhằm tạo tính răn đe và bảo vệ sự minh bạch của thị trường xuất bản.
