Báo Thanh Niên ngày 28/7/2022 cho biết, trong 5 điểm 10 môn Ngữ văn tại kỳ thi tốt nghiệp trung học phổ thông năm nay, 4 thí sinh cho biết đã viết từ 9 đến 11 trang giấy thi trong khoảng 110 đến 115 phút làm bài. [1]
Một bài thi Ngữ văn với thời lượng 120 phút, thí sinh có nhất thiết phải viết dài cả chục trang hay không? Phải chăng bài thi Ngữ văn viết dài thì sẽ đạt điểm cao?
 |
Ảnh minh họa: P.L/giaoduc.net.vn |
Bài thi văn dài cả chục trang, thí sinh viết gì mà nhiều thế?
Cấu trúc đề thi tốt nghiệp trung học phổ thông môn Ngữ văn gồm 2 phần: đọc hiểu và làm văn. Riêng phần làm văn có 1 câu nghị luận xã hội và 1 câu nghị luận văn học.
Phần đọc hiểu, thí sinh nào viết dài cũng chỉ tầm 2/3 trang. Câu nghị luận xã hội, thí sinh có lực học khá giỏi thường viết khoảng 1 trang hoặc hơn một chút.
Như thế, trừ phần đọc hiểu và câu nghị luận xã hội, một số thí sinh đạt điểm 10 đều viết câu nghị luận văn học có độ dài từ 7 đến 9 trang trong thời gian khoảng 90 phút. Một bài văn như thế là khá dài và phải viết tốc độ thì thí sinh mới làm bài kịp thời gian.
Nếu không phải là học sinh giỏi văn thực sự thì các em không thể nào vừa lập dàn ý vừa viết bài nhanh chóng như thế. Hơn nữa, thí sinh phải luyện viết thường xuyên, ít nhất là vài ba tháng thì mới đạt được kĩ năng viết thuần thục.
Điều đáng bàn, câu nghị luận văn học yêu cầu phân tích một đoạn văn có độ dài khoảng 300 chữ trích trong tác phẩm "Chiếc thuyền ngoài xa" của Nguyễn Minh Châu cùng với một ý phụ, thí sinh lấy đâu ra ý tưởng mà viết dài?
 |
Đề thi tốt nghiệp trung học phổ thông môn Ngữ văn năm 2022. (Ảnh: moet.gov.vn) |
Báo VTC News ngày 24/7/2022 dẫn một trong 5 thí sinh cả nước được điểm 10 tuyệt đối môn Ngữ văn trong kỳ thi tốt nghiệp trung học phổ thông 2022 cho biết, cốt lõi để có thể triển khai bài văn là nắm rõ kiến thức cơ bản về các tác phẩm, đồng thời chú ý những chi tiết để dễ dàng làm bài thêm phong phú hơn. [2]
Nói thêm về bài thi đạt điểm tuyệt đối của mình, thí sinh này cho hay em tâm đắc nhất phần câu hỏi phụ. Với nội dung này, nữ sinh dựa vào nền tảng lý luận thông qua quá trình học tập trong đội tuyển (ôn thi học sinh giỏi) ở trường, cố gắng vận dụng, mở rộng một số tác phẩm khác để làm rõ vấn đề nghị luận.
Tuy vậy, có luồng ý kiến từ các nhà giáo, chuyên gia cho rằng, một số bài văn đạt điểm 10 năm nay khó tránh khỏi cách viết dàn trải, thí sinh có thể viết gọn lại thì sẽ thuyết phục hơn.
Đây cũng là lí do khiến nhiều người mong muốn Bộ Giáo dục công khai những bài văn đạt điểm 10 kì thi tốt nghiệp hàng năm lên các phương tiện truyền thông để bạn đọc đánh giá và học hỏi thêm.
Làm sao để viết bài văn đạt điểm 10?
Trước hết phải khẳng định rằng, không phải cứ viết dài là bài văn được điểm tuyệt đối, mặc dù viết dài không hề dễ. Thí sinh viết dài nhưng lan man, không trọng tâm, không giải quyết được thấu đáo vấn đề cần nghị luận thì làm sao có thể đạt điểm cao.
Tiếp đến, một bài văn đạt điểm cao là bài văn thỏa mãn các tiêu chí đó là: bảo đảm cấu trúc bài văn nghị luận; xác định đúng vấn đề nghị luận; triển khai vấn đề nghị luận theo yêu cầu; đảm bảo chuẩn chính tả, ngữ pháp; sáng tạo - theo đáp án của Bộ Giáo dục.
Riêng phần sáng tạo, hướng dẫn chấm của Bộ Giáo dục (năm 2022) yêu cầu như sau:
"Thí sinh biết vận dụng kiến thức lí luận văn học, lịch sử văn học trong quá trình phân tích, đánh giá; biết so sánh với các tác phẩm khác để làm nổi bật đóng góp của tác giả; biết liên hệ vấn đề nghị luận với thực tiễn đời sống; thể hiện suy nghĩ sâu sắc, có ý tưởng riêng, phù hợp với vấn đề nghị luận; có cách lập luận, diễn đạt mới mẻ, viết văn giàu hình ảnh, cảm xúc".
Nguyễn Quỳnh Giang (Quảng Nam) - nữ sinh đạt điểm 10 môn Ngữ văn kì thi tốt nghiệp trung học phổ thông năm 2022 cho biết: "Với câu nghị luận văn học em đã so sánh nhân vật Phùng trong truyện với nhân vật Vũ Như Tô trong "Vĩnh biệt cửu trùng đài" (Nguyễn Huy Tưởng - tác giả chú thích).
Khác với Vũ Như Tô khi đến chết vẫn không nhận ra sự khác biệt giữa nghệ thuật và cuộc sống, Phùng trong truyện ngắn "Chiếc thuyền ngoài xa" đã nhận ra mối quan hệ này. Có lẽ việc so sánh giữa 2 nhân vật đã mang lại cho em số điểm tuyệt đối", Giang chia sẻ trên infonet.vietnamnet.vn. [3]
Sau cùng, thí sinh muốn đạt điểm 10 môn Ngữ văn thì đòi hỏi các em phải có năng khiếu văn chương, ham thích đọc sách, báo, luôn quan tâm đến các vấn đề thời sự và phải luyện tập viết thường xuyên vì "văn ôn võ luyện".
Lê Quang Huy (Thành phố Hồ Chí Minh), thí sinh đạt điểm 10 môn Ngữ Văn kì thi tốt nghiệp trung học phổ thông năm 2021, cho biết việc tự học, tìm tòi, viết là 3 yếu tố quan trọng để chinh phục môn Ngữ văn. Cùng với đó, việc trau dồi vốn hiểu biết xã hội như xem tin tức, đọc báo sẽ giúp bài nghị luận xã hội thêm phong phú", theo Zing.vn. [4]
Nhắc đến điểm 10 môn Ngữ văn, người ta thường nghĩ đến sự hoàn hảo, đầy đủ, toàn diện cả về nội dung kiến thức đến hình thức trình bày. Vì thế, nhiều ý kiến bày tỏ sự không đồng tình khi hội đồng chấm cho thí sinh điểm 10.
Trong hướng dẫn chấm môn Ngữ văn kì thi tốt nghiệp trung học phổ thông hằng năm, không có quy định nào hạn chế giáo viên cho điểm 10. Theo đáp án của Bộ Giáo dục, giám khảo được phép cho 0,5 điểm sáng tạo (trên tổng 10 điểm) nếu thí sinh suy nghĩ sâu sắc, có ý tưởng riêng phù hợp với vấn đề nghị luận.
Nhưng trong thực tế, rất ít khi giáo viên “dám” cho điểm 10 môn Ngữ văn. Một trong những lý do chính là vì môn văn phụ thuộc rất nhiều vào chủ quan người chấm. Hơn nữa, người chấm bao giờ cũng muốn giữ ngưỡng an toàn cho mình, không muốn bị săm soi, bàn tán.
Thực tế, có một điều mà không ít người băn khoăn thắc mắc là điểm văn mặt bằng chung phổ thông không thấp nhưng nhiều học sinh, sinh viên khi trình bày các vấn đề bằng nói hoặc viết lại lan man, lủng củng và không rõ muốn nói cái gì. Đó phải chăng do bao lâu nay đang tồn tại một mặc định bất thành văn là "viết văn là phải dài" thay vì ngắn gọn, dễ hiểu, lập luận mạch lạc. Có lẽ, muốn có được điều này thì phải bắt đầu từ chính các đề văn ở phổ thông. Điều mà giáo viên, học sinh mong chờ là bao giờ sẽ có các đề thi mà thí sinh làm bài sẽ không còn viết như máy, dài ngoằng hàng chục trang giấy.
Tài liệu tham khảo:
[1] https://thanhnien.vn/bai-thi-ngu-van-viet-hon-10-trang-la-diem-cao-post1482477.html
[2] https://vtc.vn/nu-sinh-diem-10-mon-ngu-van-viet-11-trang-giay-thi-trong-115-phut-ar689869.html
[3] https://infonet.vietnamnet.vn/nu-sinh-xu-quang-tiet-lo-noi-dung-bai-thi-van-khien-giam-khao-ha-but-cham-diem-10-416187.html
[4] https://zingnews.vn/thu-khoa-tiet-lo-bi-quyet-dat-diem-10-mon-ngu-van-post1318847.html
(*) Văn phong, nội dung bài viết thể hiện góc nhìn, quan điểm của tác giả.
