Cần nguồn lực xã hội hóa để huy động nghệ sĩ, nghệ nhân giảng dạy ở trường học

Việc huy động và khuyến khích sự tham gia của các nghệ sĩ, nghệ nhân, vận động viên thể dục thể thao, cùng các chuyên gia trong lĩnh vực văn hóa, nghệ thuật và thể thao có ý nghĩa hết sức quan trọng, giúp nâng cao hiệu quả công tác giáo dục toàn diện cho học sinh.

Thông qua việc tổ chức các hoạt động trải nghiệm sáng tạo, rèn luyện thể chất, phát triển năng khiếu và bồi dưỡng tinh thần, học sinh không chỉ được vui chơi lành mạnh mà còn được học hỏi, trau dồi kỹ năng sống và phát triển toàn diện về thể chất, trí tuệ, đạo đức và thẩm mỹ.

Đây cũng là yêu cầu được nêu trong Công điện số 61/CĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ: Về việc tổ chức Kỳ thi tốt nghiệp trung học phổ thông, bảo đảm biên chế giáo viên mầm non, phổ thông và nghỉ hè cho trẻ em, học sinh năm 2025.

Học sinh được truyền cảm hứng, phát triển năng khiếu bài bản

Trao đổi với phóng viên Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam, thầy Đoàn Quốc Phú - Hiệu trưởng Trường Trung học cơ sở Trung Sơn (huyện Việt Yên, tỉnh Bắc Giang) cho hay, chủ trương này không chỉ giúp học sinh được phát triển tài năng, năng khiếu một cách bài bản dưới sự hướng dẫn của những người có chuyên môn sâu rộng, mà còn góp phần nâng cao hiệu quả giáo dục toàn diện cho trẻ em trong dịp hè, mang lại lợi ích thiết thực cho sự phát triển của thế hệ trẻ.

Theo thầy Phú, trong những năm học vừa qua, nhà trường đã chủ động triển khai nhiều mô hình và hoạt động hè để học sinh phát triển cả về thể chất lẫn kỹ năng sống. Điển hình là câu lạc bộ võ thuật, nơi học sinh yêu thích võ thuật hay bộ môn đẩy gậy được tạo điều kiện để tập luyện bài bản. Những hoạt động này không chỉ mang tính giải trí, mà còn góp phần rèn luyện sức khỏe, tinh thần kỷ luật và sự kiên trì cho các em.

Bên cạnh đó, nhà trường cũng tổ chức cho học sinh chơi một số môn thể thao như: cầu lông, đá cầu, đặc biệt là việc tổ chức các lớp học bơi trong dịp hè. Điều này không chỉ nhằm trang bị kỹ năng sống cho các em, mà còn để phát hiện và bồi dưỡng những học sinh có năng khiếu, năng lực để đi thi đấu.

Tuy nhiên, thầy Phú cũng bày tỏ băn khoăn về việc huy động, khuyến khích nghệ sĩ, vận động viên trong việc tham gia tổ chức giảng dạy các hoạt động phát triển năng lực cho học sinh.

Thứ nhất, về đội ngũ giảng dạy, việc tìm kiếm nguồn nhân lực có chuyên môn như nghệ nhân, nghệ sĩ hoặc những người tâm huyết với giáo dục thể thao là điều không đơn giản, đặc biệt khi họ không phải người sinh sống tại địa phương.

Thứ hai, chi phí để mời những nghệ sĩ có tên tuổi hoặc chuyên môn cao tham gia giảng dạy, tổ chức các hoạt động có thể vượt quá khả năng chi trả của trường. Dù rất mong muốn tổ chức nhiều hoạt động chất lượng, nhưng nếu không có sự hỗ trợ từ nguồn xã hội hóa, nhà trường sẽ khó có thể huy động, khuyến khích được đội ngũ nghệ sĩ và vận động viên tham gia.

Do đó, theo thầy Phú, cần có cơ chế để thu hút, khuyến khích nghệ sĩ, nghệ nhân và vận động viên tham gia giảng dạy.

“Nếu thiếu một hành lang pháp lý rõ ràng, việc chi trả kinh phí cho đội ngũ nghệ sĩ, nghệ nhân, vận động viên sẽ gặp nhiều khó khăn. Bởi các hoạt động giảng dạy này phần lớn vẫn dựa vào tinh thần tự nguyện hỗ trợ hoặc thông qua các chương trình xã hội hóa. Khi có một cơ chế hướng dẫn cụ thể từ cấp trên, trường học sẽ có đầy đủ cơ sở pháp lý để thực hiện các chương trình này một cách quy củ và hiệu quả.

Điều này không chỉ mở rộng cơ hội học tập chất lượng cao cho học sinh, mà còn giúp những chuyên gia vừa thực hiện được tâm nguyện cống hiến, vừa đảm bảo được cuộc sống cá nhân, tạo nên một sự hài hòa trọn vẹn giữa đam mê và thực tế”, thầy Phú cho hay.

Còn theo thầy Đỗ Thành Thiện - Hiệu trưởng Trường Trung học phổ thông Vĩnh Thạnh (huyện Vĩnh Thạnh, thành phố Cần Thơ), việc mời các nghệ sĩ, vận động viên về giảng dạy hoàn toàn phù hợp với định hướng giáo dục toàn diện theo chương trình giáo dục phổ thông 2018. Đồng thời, khắc phục tình trạng thiếu giáo viên năng khiếu ở một số địa phương hiện nay.

“Đây là chủ trương phù hợp để phát triển năng lực cho học sinh, bởi năng lực được hình thành từ thực tiễn và trải nghiệm. Trong khi đó, các nghệ sĩ và vận động viên chính là những người đã có bề dày kinh nghiệm và chuyên môn vững vàng, nếu họ tham gia giảng dạy, hỗ trợ cho học sinh, chất lượng giáo dục sẽ cải thiện đáng kể.

Nếu nhìn ở tầm vĩ mô, chính từ những hoạt động này mà chúng ta có thể bồi dưỡng được những vận động viên thể thao, nghệ sĩ có thành tích cao từ sớm. Đặc biệt, đây cũng là chủ trương gỡ khó cho các trường học, trong bối cảnh nhiều địa phương gặp khó khăn trong nguồn tuyển giáo viên các môn năng khiếu, nghệ thuật”, thầy Thiện bày tỏ.

Theo thầy Thiện, học sinh nhà trường rất yêu thích các hoạt động trải nghiệm. Hàng năm, trường đều tổ chức các hoạt động hè, trong đó, hoạt động cắm trại luôn nhận được sự hưởng ứng rất lớn của học sinh. Điểm tích cực của những hoạt động này là giúp học sinh được phát triển đa dạng các kỹ năng thông qua trải nghiệm thực tế và làm việc nhóm. Về hoạt động thể dục thể thao, nhà trường đã ra mắt câu lạc bộ cầu lông theo mô hình xã hội hóa nhằm tạo sân chơi lành mạnh, phát triển thể chất cho học sinh.

Do đó, khi có thêm sự phối hợp của các nghệ sĩ, nghệ nhân, vận động viên để tổ chức những hoạt động phát triển năng khiếu, học sinh chắc chắn sẽ được truyền nguồn cảm hứng lớn và các câu lạc bộ cũng sẽ phát triển mạnh hơn về chuyên môn.

Cần tinh thần tự nguyện của nghệ sĩ, vận động viên chia sẻ khó khăn với nhà trường

Theo quan điểm của thầy Đỗ Thành Thiện, mặc dù đây là cơ hội rất tốt giúp học sinh phát triển tài năng, năng khiếu, nhưng vẫn còn đó những vướng mắc cần được giải quyết. Bởi trước mắt, cần có tinh thần tự nguyện từ phía các nghệ sĩ, vận động viên để chia sẻ khó khăn về kinh phí với những trường học ở vùng sâu, vùng xa. Cùng với đó, hiện chưa có văn bản hướng dẫn cụ thể liên quan tới chủ trương này.

Thầy hiệu trưởng tổ chức dạy phụ đạo miễn phí và “phổ cập” bơi cho học sinh

Vì vậy, để thực hiện chủ trương hiệu quả, cần có hướng dẫn thực hiện cụ thể cho các trường học trong việc huy động, khuyến khích đội ngũ nghệ sĩ, vận động viên tham gia giảng dạy hoặc tổ chức các hoạt động văn hóa, nghệ thuật, thể dục thể thao và khuyến khích xã hội hóa trong việc tổ chức các hoạt động giáo dục... Từ đó, đội ngũ nghệ sĩ, vận động viên có thể tình nguyện tìm đến các trường, kể cả ở vùng nông thôn và có thể phối hợp với trường học dễ dàng hơn.

Ngoài ra, cần xây dựng một cơ chế tài chính và chính sách hỗ trợ cụ thể. Bởi dù có thể có những nghệ sĩ, vận động viên sẵn sàng tham gia với tinh thần tự nguyện ban đầu, nhưng để duy trì lâu dài và đảm bảo chất lượng, vấn đề kinh phí là việc cần hết sức lưu ý.

Còn theo cô Nguyễn Thị Ngọc Thủy - Hiệu trưởng Trường Trung học cơ sở Đoàn Thị Điểm (Quận 3, thành phố Hồ Chí Minh), việc huy động, khuyến khích vận động viên, nghệ sĩ, chuyên gia sẽ tạo ra tác động tích cực đối với sự phát triển của học sinh.

“Học sinh thường chỉ biết đến những cá nhân này qua truyền hình và các giải đấu, nên sự xuất hiện của họ sẽ tạo ra năng lượng tích cực, truyền cảm hứng, động lực mạnh mẽ tới học sinh. Các trường học có thể nghiên cứu tổ chức theo cụm trường hoặc một ngày hội chung. Tại đây, các trường sẽ cùng quy tụ và với sự tham dự của nhiều vận động viên, nghệ sĩ chuyên nghiệp chắc chắn sẽ làm học sinh thích thú hơn rất nhiều.

Ngoài ra, trường học cũng có thể huy động, khuyến khích những nhân vật này về trường với tư cách giáo viên thỉnh giảng. Điều này không chỉ giúp tiết kiệm chi phí mà còn mang lại hiệu quả cao trong việc kích thích phong trào trong trường”, cô Thủy nêu quan điểm.

Chia sẻ về hoạt động hè của nhà trường, cô Thủy cho hay, nhà trường luôn chú trọng sự phát triển của học sinh đối với các môn thể thao, nghệ thuật. Trong đó, bóng rổ là hoạt động nổi bật đã được duy trì và phát triển đều đặn suốt nhiều năm. Dịp hè hàng năm, đội tuyển bóng rổ của trường vẫn luôn duy trì luyện tập liên tục. Nhờ sự chuẩn bị kỹ lưỡng này, khi bước vào năm học và tham gia các giải đấu như Hội khỏe Phù Đổng thành phố, đội tuyển của trường đều giành được giải thưởng cao.

Nữ hiệu trưởng nhấn mạnh, nếu được các vận động viên chuyên nghiệp giảng dạy, chuyên môn ở lĩnh vực thể thao của học sinh sẽ được cải thiện hơn nữa. Từ đó, không chỉ giúp các em rèn luyện thể chất và phát triển toàn diện, mà còn có thể tạo ra thế hệ vận động viên tài năng cho cả địa phương và quốc gia.

Để thực hiện chủ trương hiệu quả, cô Thủy cho rằng, ngoài cụ thể hóa chủ trương thành văn bản hướng dẫn chi tiết cho các trường học, cần xem xét quy chế về việc mời nghệ nhân, chuyên gia giảng dạy dài hạn tại trường.

Trên thực tế, nhiều nghệ sĩ, vận động viên, hoặc sinh viên các trường nghệ thuật có thể không có bằng cấp sư phạm nhưng lại sở hữu tài năng được công chúng công nhận. Vì vậy, có thể nghiên cứu cho phép họ tham gia giảng dạy trong trường học và áp dụng cơ chế mở thay vì những quy định yêu cầu về bằng cấp.