Để triển khai hiệu quả Đề án “Đưa tiếng Anh thành ngôn ngữ thứ hai trong trường học giai đoạn 2025–2035, tầm nhìn đến năm 2045”, Bộ Giáo dục và Đào tạo dự kiến cần bổ sung một biên chế vị trí việc làm giáo viên tiếng Anh cho cơ sở giáo dục mầm non.
Điều này nhận được sự quan tâm đặc biệt từ lãnh đạo trường mầm non và chuyên gia, bởi đây không chỉ là giải pháp nhân sự mà còn là bước chuyển căn bản trong tư duy dạy và học ngoại ngữ ở bậc học sớm.
Có giáo viên tiếng Anh giúp trường xây dựng kế hoạch dạy học dài hạn
Trao đổi với phóng viên Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam, cô Đinh Thị Hiền – Hiệu trưởng Trường Mầm non Phú Thượng (Hà Nội) cho rằng, việc Bộ Giáo dục và Đào tạo đề xuất bổ sung biên chế vị trí việc làm cho giáo viên tiếng Anh mầm non là cần thiết để hiện thực hóa mục tiêu nâng cao năng lực ngoại ngữ ngay từ bậc học đầu tiên.
Theo cô Hiền, khi có giáo viên tiếng Anh chuyên trách, việc tổ chức dạy học sẽ thuận lợi và bài bản hơn. “Giáo viên được đào tạo đúng chuyên môn sẽ có định hướng rõ ràng, biết cách áp dụng những phương pháp dạy học phù hợp với đặc thù lứa tuổi mầm non như vừa học vừa chơi. Trẻ được học trong môi trường vui vẻ, tự nhiên, vừa chơi vừa tiếp cận ngôn ngữ, qua đó hình thành sự tự tin, phát triển tư duy và các kỹ năng mềm” - cô chia sẻ.
Bên cạnh đó, việc có đội ngũ giáo viên tiếng Anh ổn định còn giúp nhà trường dễ dàng xây dựng kế hoạch dạy học dài hạn, thay vì chỉ tổ chức các tiết học mang tính ngắn hạn hoặc thuê ngoài. Khi là người gắn bó trực tiếp với trẻ, giáo viên tiếng Anh có điều kiện quan sát, theo dõi quá trình phát triển của từng học sinh một cách liên tục. Từ đó, họ có thể điều chỉnh hoạt động, nội dung bài học và phương pháp truyền đạt sao cho phù hợp với đặc điểm tâm lý, khả năng tiếp thu và sở thích riêng của mỗi trẻ.
Cũng theo Hiệu trưởng Trường Mầm non Phú Thượng, bài học tiếng Anh phải được lồng ghép trong trò chơi, bài hát, câu chuyện, hoạt động thể chất và những tình huống quen thuộc hằng ngày. Nội dung giảng dạy cũng cần đơn giản, dễ hiểu, thường xuyên lặp lại để tạo ghi nhớ tự nhiên – chẳng hạn như về màu sắc, con vật, số đếm, hay cách chào hỏi. Việc đánh giá kết quả học tập của trẻ không dựa vào bài kiểm tra mà thông qua quan sát mức độ tham gia, phản ứng và khả năng lặp lại từ, câu của trẻ trong quá trình hoạt động.
“Ở lứa tuổi mầm non, không có hai đứa trẻ nào phát triển giống hệt nhau. Có bé tiếp thu nhanh qua hình ảnh, có bé lại thích hát, vận động hoặc bắt chước lời nói của cô. Nếu giáo viên hiểu rõ điều này, họ sẽ biết cách thiết kế bài học để mỗi trẻ đều được tham gia, được trải nghiệm và tự tin thể hiện khả năng của mình. Việc học tiếng Anh vì thế trở nên nhẹ nhàng, gần gũi, và mang lại niềm vui thật sự cho trẻ” - cô Hiền nhấn mạnh.
Theo cô, chính sự linh hoạt và gắn bó này tạo nên giá trị cốt lõi mà chỉ giáo viên biên chế trong trường mới có thể đảm bảo. Họ không chỉ là người dạy tiếng Anh, mà còn là người bạn, người đồng hành cùng trẻ trong mọi hoạt động thường ngày, từ giờ học, giờ chơi đến giao tiếp trong sinh hoạt. Nhờ đó, việc học tiếng Anh được lồng ghép tự nhiên vào môi trường mầm non, giúp trẻ “nghe – nói – phản xạ” một cách tự nhiên, chứ không gò bó.
Là một chuyên gia về giáo dục ngôn ngữ, Thạc sĩ Hoàng Tăng Đức – giảng viên Khoa Sư phạm Ngoại ngữ của Trường Đại học Vinh, Tổng chủ biên sách giáo khoa tiếng Anh Macmillan từ lớp 1 – lớp 12 chia sẻ, việc có biên chế giáo viên tiếng Anh ở bậc mầm non không đơn thuần là tăng thêm nhân sự, mà là bước chuyển từ tư duy “môn học” sang “môi trường ngôn ngữ”.
Theo các nghiên cứu về ngôn ngữ học phát triển, giai đoạn 3–6 tuổi là “cửa sổ vàng” để trẻ tiếp nhận âm thanh, nhịp điệu và ngữ điệu của một ngôn ngữ mới một cách tự nhiên thông qua bài hát, trò chơi, đồng dao và các tương tác cảm xúc.
Nếu được hướng dẫn đúng cách, trẻ sẽ phát triển khả năng phân biệt và tái tạo âm thanh tốt hơn, đặc biệt với những âm không có trong tiếng Việt; hình thành thái độ tích cực với tiếng Anh, giảm nỗi sợ khi lên tiểu học; đồng thời làm quen với nhịp điệu, trọng âm và cách biểu đạt cảm xúc trong giao tiếp tiếng Anh.
Khác với các cấp học cao hơn, giảng dạy tiếng Anh ở mầm non phải đặt nền tảng trên cảm xúc và trải nghiệm chứ không phải cấu trúc ngôn ngữ. Ở lứa tuổi này, trẻ học tốt nhất khi được “chơi mà học, học mà chơi” qua những hoạt động như hát, kể chuyện, vận động hoặc nhập vai.
Các phương pháp như TPR (Total Physical Response) hay Storytelling pedagogy giúp trẻ nghe – hiểu – phản ứng bằng hành động, qua đó ngôn ngữ gắn liền với cảm xúc và tình huống thực tế. Giáo viên mầm non không chỉ là người dạy từ vựng hay mẫu câu, mà là “người thiết kế trải nghiệm ngôn ngữ” trong môi trường tràn đầy âm thanh, hình ảnh và tương tác sống động.
Thầy Đức nhấn mạnh: “Tiếng Việt vẫn là ngôn ngữ của tư duy, cảm xúc và bản sắc; tiếng Anh nên được nuôi dưỡng như công cụ tham gia, khám phá và thể hiện bản thân. Ở mầm non, ngôn ngữ không để thi, mà để cảm, để chơi và để gieo hạt tò mò. Khi trẻ yêu ngôn ngữ, năng lực giao tiếp sẽ tự khắc đâm chồi”.
Theo thầy Đức, khi có giáo viên chuyên trách, các trường mầm non sẽ chấm dứt tình trạng “kiêm nhiệm hình thức” vốn dễ làm loãng chất lượng giảng dạy. Đây cũng là bước đi cần thiết để xây dựng môi trường tiếng Anh xuyên suốt trong hoạt động học đường, nơi trẻ “nghe thấy và chạm vào ngôn ngữ mỗi ngày”.
Cần đẩy mạnh mô hình “giáo viên năng lực kép”
Ngoài lợi ích về chuyên môn, cô Hiền cũng cho rằng việc bổ sung biên chế giáo viên tiếng Anh mầm non còn mở ra cơ hội nghề nghiệp mới cho sinh viên ngành Sư phạm tiếng Anh.
“Các em được đào tạo bài bản về ngôn ngữ và phương pháp giảng dạy, khi tham gia vào môi trường mầm non sẽ có cơ hội phát huy thế mạnh của mình. Bên cạnh công việc giảng dạy, sinh viên sư phạm ngoại ngữ còn có thể mở rộng sang những lĩnh vực khác liên quan đến giáo dục, ngôn ngữ hoặc kết hợp ngoại ngữ với các ngành nghề khác để tạo ra sự khác biệt” - cô Hiền chia sẻ.
Theo thầy Hoàng Tăng Đức, một xu hướng giáo dục đang nổi lên mạnh mẽ trên toàn cầu là mô hình “giáo viên năng lực kép” (dual-competency teacher) – những người vừa có khả năng sư phạm, vừa thành thạo ngoại ngữ, đặc biệt là tiếng Anh.
Trong đó, giáo viên mầm non cần có khả năng tổ chức các hoạt động bằng tiếng Anh một cách tự nhiên, đơn giản và gần gũi với trẻ; còn giáo viên tiếng Anh cần hiểu sâu về đặc điểm tâm lý, nhận thức và phương pháp giáo dục lứa tuổi mầm non. Đây không chỉ là sự giao thoa giữa hai lĩnh vực chuyên môn, mà còn là hướng đi tất yếu của giáo dục thời hội nhập – nơi ngôn ngữ không chỉ là công cụ giao tiếp, mà là môi trường phát triển tư duy và cảm xúc cho trẻ.
Để nắm bắt xu thế này, các trường đại học sư phạm ở Việt Nam cần chủ động thiết kế chương trình đào tạo liên ngành kết hợp giữa early childhood education (giáo dục mầm non) và English language teaching (giảng dạy tiếng Anh).
Theo thầy Đức, nếu không có sự chuẩn bị này, khi các chính sách mới được triển khai, sẽ rất dễ xảy ra tình trạng có vị trí nhưng thiếu người phù hợp. Để cơ hội nghề nghiệp cho giáo viên tiếng Anh mầm non trở nên bền vững và thực chất, chương trình đào tạo cần được cập nhật thường xuyên, cho sinh viên được thực hành sớm tại trường mầm non để hình thành kỹ năng tương tác và tổ chức hoạt động với trẻ.
Song song đó, Bộ Giáo dục và Đào tạo cần xây dựng bộ tiêu chuẩn năng lực nghề nghiệp rõ ràng cho giáo viên song ngữ, cùng với cơ chế bồi dưỡng liên tục tại cơ sở giáo dục, giúp giáo viên không ngừng hoàn thiện chuyên môn, phương pháp và kỹ năng mềm.
Khi giáo viên có năng lực kép vững vàng, việc dạy – học tiếng Anh ở bậc mầm non sẽ không còn là nhiệm vụ thí điểm, mà trở thành một phần tự nhiên của môi trường giáo dục hiện đại, hướng đến mục tiêu nuôi dưỡng thế hệ trẻ tự tin, chủ động và hội nhập.
