LTS: Thẳng thắn cho rằng, việc “giải toán có lời văn” trong chương trình toán học kỳ 2 lớp 1 là quá sức đối với các em học sinh, tác giả Đỗ Quyên đưa ra quan điểm của mình về vấn đề này.
Qua đó, tác giả cũng mong rằng, việc phân bố lượng kiến thức của chương trình cần phù hợp hơn với trình độ và nhận thức của các em.
Tòa soạn trân trọng gửi đến độc giả bài viết.
Tôi dạy thay giáo viên lớp 1 một tiết Toán bài "giải toán có lời văn", cô mệt phờ, trò cũng toát hết mồ hôi nhưng tiết học vẫn chưa xong dù trống đã điểm hết giờ.
Những đứa trẻ lên 6 cặm cụi viết rồi lại xóa, có em viết chưa rõ chữ nên cứ tẩy xóa đến rách cả tờ giấy. Thế nhưng dù vật vã với những con chữ thì cuối cùng vẫn không thể đáp ứng nổi yêu cầu của bài học.
Gặp giáo viên lớp 1, tôi phân trần dù cố gắng mà bài dạy vẫn không xong. Nhiều giáo viên dạy lớp 1 đã đồng thanh lên tiếng "giáo viên chuyên dạy lớp 1 còn bó tay chứ nói gì đến những thầy cô khối khác xuống dạy.
Một bài toán theo yêu cầu của chương trình dạy một tiết 40 phút nhưng giáo viên phải dạy đến hàng chục tiết như thế học sinh còn chưa thể nắm hết bài. Học phần giải toán có lời văn các em như bị hành xác”.
Yêu cầu vượt sức giáo viên phải dùng “thủ thuật”
Bước qua tuần 22 học sinh khối lớp 1 bắt đầu học “giải toán có lời văn”. Theo nhiều giáo viên dạy lớp 1 cho biết “đây không chỉ là nội dung khó nhất trong chương trình Toán lớp 1 mà còn vượt sức đối với các em.
Vì, ở giai đoạn này phần lớn học sinh chưa hoàn thành phần học âm vần của môn tiếng Việt, kĩ năng đọc chưa thành thạo lại phải làm quen với một dạng toán đầy mới mẻ đòi hỏi tư duy mang tính khái quát.
Cụ thể muốn tìm được lời giải cho bài toán thì học sinh buộc phải đọc và hiểu đề. Nay chưa đọc rành hoặc chưa biết đọc thì làm sao có thể hiểu nổi bài toán muốn hỏi gì để viết ra?”.
 |
| Yêu cầu “giải toán có lời văn” với lớp 1 vượt sức đối với các em (Ảnh minh họa: TTXVN). |
Mới qua học kì 2 vài tuần, học sinh lớp 1 đã phải làm quen với một dạng toán mới “giải toán có lời văn”. Mục tiêu của những bài học này “học sinh biết cách giải và trình bày bài giải có lời văn ở mức độ tương đối hoàn chỉnh gồm câu lời giải, phép tính và đáp số.
Để hướng dẫn cho học sinh biết cách giải bài toán có lời văn như thế là không hề đơn giản chút nào. Đó là lời khẳng định của không ít giáo viên dạy lớp 1 lâu năm.
Với những em đã đọc thông viết thạo thì yêu cầu này không khó khăn gì nhưng phần lớn học sinh lớp 1 ở giai đoạn này đang đọc từng âm, ghép từng vần mà phải hiểu rõ bài toán cho biết gì? Bài toán hỏi gì? Từ đó nêu được câu lời giải để trình bày vào vở quả thật là khó với các em.
Khảo sát một lớp Một có sĩ số 32 học sinh. Ví dụ, giáo viên đưa ra yêu cầu giải toán có lời văn cho 2 dạng toán như: “Trên cành cây có 10 con chim, có 7 con bay đi. Hỏi trên cành cây còn lại bao nhiêu con chim?”
Dạng 2: Mẹ có: 22 quả trứng, Bán: 12 quả trứng, Còn: quả trứng?
Học sinh giải đúng (ghi đúng lời giải, phép tính, đáp số) chỉ có 9/32 em chiếm 28.2%; đúng phép tính sai lời giải có 17/32 em chiếm 53.1%; làm sai hết 6/32 em chiếm 18.7%.
Có nghĩa, học sinh giải chưa hoàn chỉnh và không giải được chiếm tỉ lệ khá cao so với tổng số học sinh làm hoàn chỉnh. Điều khó khăn mà các em gặp phải là không biết suy nghĩ để tìm ra câu trả lời cho bài toán.
Thầy cô giáo dù biết là quá sức học sinh nhưng chương trình quy định như “đinh đóng cột” như thế ai có quyền thay đổi?
|
|
Điều thầy cô phải suy nghĩ là “Dạy thế nào để các em hiểu?” Vì có hiểu mới làm tốt khi gặp những bài toán dạng này. Nhưng để cả lớp cùng hiểu là điều không thể.
Giống như một đứa trẻ chưa biết ngồi ta lại yêu cầu bé phải đi, chỉ là “siêu nhân” hay Thánh Gióng trong câu chuyện huyền thoại mới làm được điều ấy. Thế nên, giáo viên chỉ còn cách giảng cho các em biết cách làm dù đó là làm một cách máy móc.
Nhiều thầy cô đã truyền kinh nghiệm cho nhau khi dạy học sinh dạng toán này. Ví dụ Trong bến có 9 ô tô, có thêm 8 ô tô nữa. Hỏi trong bến có tất cả bao nhiêu ô tô?
Giáo viên bày cho học sinh cách gạch bỏ chữ “hỏi”, chữ “bao nhiêu” thêm tiếng “là” vào cuối câu sẽ được ngay lời giải “trong bến có tất cả ô tô là”.
Thế là cứ gặp một bài toán bất kì nào đó, ở phần tìm lời giải học sinh chỉ việc làm giống cô là không thể sai. Có điều các em chẳng thể nào hiểu được vì sao mình lại làm như thế?
Một giáo viên cho biết “dạy thế là kiểu dạy mớm mồi, dạy rập khuôn, cứng nhắc. Các em làm nhưng không hiểu cũng chẳng có tác dụng gì.
Vì vậy, khi gặp một bài toán giải, nếu quan sát sẽ thấy rằng hầu như học sinh lớp 1 nào cũng không cần suy nghĩ mà sẽ lấy một cây bút chì gạch bỏ (và thêm) những chữ giáo viên đã bày trước đó một cách khá thuần thục.
Một số giáo viên bật mí “dù giáo viên dạy cho học sinh “thủ thuật” nêu lời giải như thế nhưng phải ôn luyện, phải thực hành thường xuyên, liên tục hết giờ chính khóa đến giờ bổ sung nhưng vẫn còn khá nhiều học sinh chưa có thể tự mình làm được.
Chương trình mới vẫn duy trì việc giải toán có lời văn
Chương trình hiện hành đã quá nặng với học sinh lớp 1 nên không ít thầy cô vẫn mong mỏi, trông chờ vào chương trình mới sẽ có sự giảm tải. Thế nhưng trong dự thảo chương trình mới tổng thể vừa công bố. Ở môn Toán của lớp Một vẫn duy trì dạng toán có lời văn.
|
|
Cụ thể “Nhận biết được ý nghĩa thực tế của phép tính (cộng, trừ) thông qua tranh ảnh, hình vẽ hoặc tình huống thực tiễn. Viết được phép tính (cộng, trừ) phù hợp với câu trả lời của bài toán có lời văn và tính đúng kết quả”.
Có nghĩa khi làm những dạng toán này, học sinh phải viết được lời giải, trình bày được phép tính và ghi đáp số.
Trừ những học sinh đi học trước lớp 1 từ năm lên 4 lên 5 tuổi, nếu cứ vào lớp 1 mới bắt đầu học chữ thì đến tuần 22 các em vẫn chưa thể tự đọc thành câu dài một cách lưu loát chứ nói gì đến đọc một bài toán?
Muốn làm toán đúng, muốn ghi được lời giải đúng các em phải hiểu đề. Muốn hiểu đề phải đọc trơn tru, thành thạo. Còn đọc ê a, đánh vần chắc chắn không có cách gì mà hiểu được “bài toán cho biết gì?”, “bài toán bắt tìm gì?...”
Làm chương trình mới không ngoài mục đích giúp học sinh học và tiếp thu bài một cách hiệu quả nhất. Nhưng hình như chương trình mới đang bỏ qua những tồn tại, những vướng mắc mà chương trình hiện hành vướng phải.
Các nhà biên soạn chương trình chỉ căn cứ vào nội dung chương trình hiện hành đưa thêm một số yêu cầu có tính nâng cao hơn để chứng tỏ chương trình đã “mới”.
Thế nên, giáo viên không hy vọng gì chương trình mới sẽ giảm tải cho học sinh lớp 1 dạng giải toán có lời văn, nên nhiều giáo viên lớp 1có mong muốn việc phân bố lượng kiến thức của chương trình sao cho phù hợp hơn với trình độ nhận thức của các em ở độ tuổi lên 6.
Cụ thể, việc học toán có lời văn cần được phân bố ở những tuần cuối năm lớp 1 (từ tuần 30 trở đi) theo kiểu giới thiệu và làm quen. Vì thời gian này,nhiều học sinh đã biết đọc khá trôi chảy.
