Những cuốn sách bị làm giả không chỉ có chất lượng giấy in không tốt, mà còn có nội dung kiến thức sai lệch, tiềm ẩn nguy cơ làm suy giảm chất lượng giảng dạy của giáo viên và việc tiếp thu kiến thức của học sinh.
Sách giả in sai thông tin, học sinh không phân biệt rõ sẽ dẫn tới hiểu biết sai lệch
Trao đổi với phóng viên Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam, thầy Phùng Chí Tân – giáo viên Trường Trung học cơ sở Vân Canh (huyện Hoài Đức, Hà Nội) chia sẻ, trong quá trình dạy học bộ môn Lịch sử và Địa lí, thầy đã phát hiện ra một số cuốn sách giáo khoa in sai một vài mốc thời gian, các tư liệu trích dẫn cũng bị sai, thậm chí có những cuốn sách còn bị mờ nhòe không rõ thông tin.
“Việc các cuốn sách giáo khoa giả được sử dụng có thể dẫn đến những hệ lụy nghiêm trọng đối với giáo viên và học sinh. Khi tiếp cận với các thông tin sai lệch, người học dễ hình thành nhận thức không đúng đắn, tiếp thu kiến thức thiếu chính xác.
Giáo viên nếu không kiểm tra kỹ lưỡng có thể vô tình đưa nội dung từ những cuốn sách không chính thống vào giảng dạy, dẫn đến việc xây dựng ma trận kiến thức và đề thi sai lệch. Trong khi đó, học sinh – với niềm tin rằng sách giáo khoa là tài liệu học tập luôn chính xác – sẽ tiếp thu những kiến thức sai, ảnh hưởng trực tiếp đến kết quả học tập.
Điều này không chỉ gây ảnh hưởng đến chất lượng giáo dục mà còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến hiệu quả giảng dạy. Đặc biệt đối với môn Lịch sử và Địa lí, tính chính xác của thông tin là yếu tố bắt buộc và không thể bị xem nhẹ” – thầy Tân cho hay.
Trong khi đó, là người sáng lập dự án "Sách ơi mở ra" nhằm mang những cuốn sách hay miễn phí đến với học sinh, Tiến sĩ Nguyễn Thị Ngọc Minh – giảng viên Khoa Ngữ văn, Trường Đại học Sư phạm Hà Nội bày tỏ: “Tôi rất buồn khi phải nhắc đến khái niệm sách giáo khoa thật – sách giáo khoa giả.
Thông thường, một cuốn sách giáo khoa thật trước khi xuất bản ra thị trường, phải tuân thủ những tiêu chuẩn rất khắt khe, từ nội dung, hình thức trình bày đến kĩ thuật in ấn, chất lượng giấy, mực… Ví dụ, về mặt nội dung, trước khi quyết định in bản thảo của sách giáo khoa, các tác giả, biên tập viên của nhà xuất bản đều phải rà soát rất kĩ lưỡng thậm chí là rà soát từng từ ngữ, từng hình ảnh trong sách, sao cho chính xác và tối ưu nhất trước khi đến tay người dùng.
Trong khi đó, với sách giả nói riêng cũng như hàng giả nói chung, không một cá nhân hay tổ chức nào có thể đảm bảo là tất cả các yếu tố trên đều đáp ứng đủ tiêu chuẩn về chất lượng. Nội dung sách vì thế có thể bị sai sót, mực in có thể là loại mực chất lượng thấp, hoặc thậm chí gây hại cho thị lực của người sử dụng”.
Làm giả sách giáo khoa là hành vi thiếu tôn trọng tác giả và nhà xuất bản
Bên cạnh mối nguy về chất lượng, cô Minh cho hay, việc làm giả sách giáo khoa chính là một hành vi thiếu tôn trọng đối với công sức và trí tuệ của những người tham gia biên soạn sách.
Về mặt pháp luật, hành vi làm giả sách giáo khoa là một hành vi vi phạm quyền sở hữu trí tuệ của các đơn vị xuất bản và quyền nhân thân của tác giả, của tập thể biên soạn sách.
Trên thực tế, để có thể biên soạn một bộ sách giáo khoa, đội ngũ tác giả đã phải làm việc rất cẩn trọng trong suốt một quá trình dài, thậm chí lên tới nhiều năm. Để sách giáo khoa có thể được phê duyệt bởi hội đồng thẩm định, tác giả đã phải sửa chữa rất nhiều lần, sau đó, lại phải tiếp tục sửa chữa trên cơ sở tiếp thu những góp ý của giáo viên khắp các tỉnh thành, các nhà khoa học trong cả nước.
Sách giáo khoa giả có thể chứa đựng nhiều "sạn", khiến người đọc, người học hiểu lầm đó là do lỗi của tác giả. Điều này ảnh hưởng rất nghiêm trọng đến uy tín của đội ngũ tác giả sách giáo khoa.
“Điều mà tôi lo ngại là, nếu việc sản xuất và tiêu thụ hàng giả nói chung và sách giáo khoa giả không bị chính người tiêu dùng tẩy chay thì sẽ rất đáng quan ngại.
Nếu đứa trẻ không được dạy về giá trị của sự thật, không biết phân biệt thật giả, và rộng ra, nếu trong xã hội mà cái thật không được tôn trọng và bảo vệ, thì mọi giá trị sẽ bị đảo lộn, và rất bất công cho những con người đang cố gắng làm thật, sống tử tế.
Do đó, tôi cho rằng cần phải có chế tài xử lý nghiêm khắc với hành vi làm giả sách giáo khoa. Cần có những giải pháp kĩ thuật để người tiêu dùng có thể phân biệt hàng thật và hàng giả, cần có sự vào cuộc của các cơ quan chức năng để thường xuyên kiểm tra, phát hiện hàng giả. Các nhà xuất bản hoặc cơ quan chức năng cần có kênh thông tin để tiếp nhận những phản hồi của người tiêu dùng về hàng giả, từ đó kịp thời điều tra, ngăn chặn và răn đe” – cô Minh chia sẻ.
Đồng quan điểm này, thầy Phùng Chí Tân cho hay, nhiều học sinh lựa chọn sử dụng những tài liệu được lưu hành trên mạng để tiết kiệm chi phí. Điều này cũng tiềm ẩn nhiều nguy cơ mua phải sách giáo khoa giả hoặc tham khảo phải những tài liệu sai lệch.
“Nguồn tư liệu học tập trên Internet hiện nay vô cùng phong phú. Đây là một kênh học tập hữu ích, giúp học sinh mở rộng kiến thức và hỗ trợ quá trình học tập một cách hiệu quả. Tuy nhiên, phần lớn tài liệu trên mạng không được kiểm duyệt chặt chẽ, nhiều nội dung không thuộc hệ thống tư liệu chính thống, đặc biệt là các trang web chia sẻ tài liệu online, sách tham khảo không rõ nguồn gốc, hay những phần mềm học tập chưa được thẩm định.
Do đó, khi sử dụng các nguồn tài liệu này, học sinh cần phải có sự chọn lọc kỹ lưỡng, kiểm tra nguồn gốc và tính xác thực của nội dung. Việc tham khảo nên được kết hợp chặt chẽ với kiến thức được thầy cô giảng dạy trên lớp, đồng thời học sinh cần chủ động trao đổi với giáo viên để biết nguồn khai thác tài liệu hiệu quả hơn.
Đặc biệt, học sinh nên ưu tiên sử dụng tư liệu từ những trang thông tin chính thống, có sự kiểm soát và xác minh nội dung. Nếu sử dụng tài liệu không rõ nguồn gốc, các em có thể tiếp thu những thông tin sai lệch, từ đó dẫn đến nhận thức không chính xác và ảnh hưởng nghiêm trọng đến quá trình học tập.
Tôi khuyên các em không nên quá phụ thuộc vào thông tin trên mạng. Điều quan trọng nhất là phải bám sát kiến thức cốt lõi được thầy cô cung cấp, vì đây mới là nền tảng vững chắc và đáng tin cậy nhất trong học tập” – thầy Tân bày tỏ.
