Bộ Giáo dục và Đào tạo đang lấy ý kiến góp ý dự thảo Nghị định sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 04/2021/NĐ-CP của Chính phủ quy định về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực giáo dục và Nghị định số 88/2022/NĐ-CP của Chính phủ quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực giáo dục nghề nghiệp.
Dự thảo Nghị định tập trung vào việc sửa đổi, bổ sung, hoàn thiện và lược bỏ nhiều quy định không còn phù hợp với thực tiễn.
Trong đó, Bộ Giáo dục và Đào tạo đề xuất sửa đổi, bổ sung hành vi vi phạm quy định về thực hiện liên kết giáo dục, liên kết đào tạo với nước ngoài và các mức phạt, hình thức phạt bổ sung với các hành vi vi phạm.
Cụ thể: Điều 15. Sửa đổi, bổ sung một số điểm, khoản của Điều 19.
1. Bổ sung điểm c và điểm d vào khoản 1 như sau:
“c) Không công bố công khai hoặc công khai không đầy đủ thông tin liên quan về chương trình liên kết đào tạo với nước ngoài theo quy định;
d) Không thực hiện kiểm định chương trình liên kết đào tạo theo quy định”.
Hiện nay, Khoản 1 Điều 19 Nghị định số 04/2021/NĐ-CP (đã được sửa đổi, bổ sung bởi Nghị định 127/2021/NĐ-CP) quy định:
Phạt tiền từ 30.000.000 đồng đến 40.000.000 đồng đối với một trong các hành vi sau:
a) Không đảm bảo một trong các điều kiện thực hiện liên kết giáo dục, liên kết đào tạo;
b) Gian lận để được cơ quan có thẩm quyền phê duyệt thực hiện liên kết giáo dục, liên kết đào tạo.
Như vậy, nếu bổ sung điểm c và điểm d nêu trên vào Khoản 1 Điều 19, hành vi không công bố công khai hoặc công khai không đầy đủ thông tin liên quan về chương trình liên kết đào tạo với nước ngoài theo quy định; không thực hiện kiểm định chương trình liên kết đào tạo theo quy định có thể bị phạt tiền đến 40.000.000 đồng.
Đảm bảo quyền lợi người học và góp phần tạo thuận lợi trong công tác quản lý
Trao đổi với phóng viên Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam, Đại biểu Quốc hội Trương Xuân Cừ - Đoàn đại biểu Quốc hội thành phố Hà Nội chỉ ra: “Đây là một thực tiễn cần phải được xem xét và quy định cụ thể. Bởi, như chúng ta đã biết, trong vấn đề đào tạo ở một số trường vẫn còn có sự mập mờ ở lĩnh vực liên doanh, liên kết, thậm chí vấn đề cấp bằng cũng thiếu minh bạch, khiến người học, phụ huynh và cả xã hội nói chung đều không có đủ thông tin, mà dẫn đến nhiều hệ lụy.
Vậy nên, yêu cầu phải công khai, minh bạch trong vấn đề đào tạo, đặc biệt đối với chương trình liên kết đào tạo với nước ngoài là cần thiết. Và chính vì vậy, khi các cơ sở giáo dục vi phạm, không công bố công khai, công khai không đầy đủ thông tin liên quan về chương trình liên kết đào tạo với nước ngoài theo quy định hoặc không thực hiện kiểm định chương trình liên kết đào tạo, cần phải có hình thức xử lý để răn đe.
Tôi cho rằng, đề xuất trên của Bộ Giáo dục và Đào tạo, bổ sung trong dự thảo nghị định là cần thiết. Đặc biệt, trong bối cảnh hiện nay, khi hệ thống giáo dục và đào tạo của Việt Nam đang mở ra nhiều cơ hội liên kết đào tạo, nhất là các cơ sở giáo dục có đào tạo lĩnh vực ngoại ngữ, công nghệ, chắc chắn sẽ mở ra những chương trình liên kết với nước ngoài để tận dụng đội ngũ giảng viên, chuyên gia quốc tế”.
Từ góc độ chuyên môn, Tiến sĩ Phan Minh Quốc Bình - Hiệu trưởng Trường Đại học Dầu khí Việt Nam phân tích: “Khi thực hiện liên kết đào tạo với nước ngoài, việc chọn trường hay chương trình đào tạo để liên kết rất quan trọng. Việc quy định trường đại học và chương trình đào tạo phải đạt chuẩn kiểm định chất lượng mới được phép liên kết với các cơ sở giáo dục đại học tại Việt Nam đào tạo trình độ đại học và sau đại học giúp người học được hưởng chất lượng giáo dục chuẩn quốc tế ngay tại Việt Nam, với chi phí vừa phải, đội ngũ giảng viên Việt Nam sẽ có điều kiện học hỏi và nâng tầm khi được tham gia giảng dạy hệ liên kết. Điều này chính là các tiêu chí tiên quyết/cơ bản giúp đảm bảo chất lượng đào tạo.
Tuy nhiên, với sự đa dạng hiện nay của nền giáo dục tại nhiều quốc gia, khu vực thì việc công khai các thông tin về trường và chương trình đào tạo liên kết, giúp người học, các bên liên quan có thể kiểm tra thông tin, quyết định tham gia chương trình, đúng với chi phí bỏ ra và thực hiện giám sát/kiểm tra việc triển khai/thực thi các chương trình đào tạo liên kết theo đúng với đề án đã được phê duyệt”.
Bên cạnh đó, theo Tiến sĩ Phan Minh Quốc Bình, việc công khai các chương trình đào tạo liên kết cần theo quy trình rõ ràng và minh bạch: (1) Công khai đề án liên kết. (2) Công khai việc tuyển sinh cho các hệ liên kết (tuyển sinh như các hệ khác, bằng các phương thức giống các hệ khác, thực hiện lọc ảo như các hệ khác... trong cùng một cơ sở đào tạo). (3) Công khai tổ chức đào tạo (như các hệ khác). (4) Báo cáo công khai về công tác liên kết (trong báo cáo năm học).
Đại biểu Trương Xuân Cừ cũng cho biết thêm: “Đối với việc yêu cầu các cơ sở giáo dục công khai về chương trình liên kết đào tạo với nước ngoài, theo tôi, phải xuất phát từ hai mặt: Một mặt, phải quy định chặt chẽ đối với các cơ sở giáo dục hiện nay, tránh việc “lách luật” mà không công khai đầy đủ. Mặt khác, phải tăng cường công tác tuyên truyền, giáo dục, cung cấp các thông tin cho xã hội để người dân nói chung cũng như những người có nhu cầu học tập nâng cao cảnh giác, tìm hiểu kỹ thông tin trước khi lựa chọn; để nếu thấy thiếu thông tin, phải phản ánh để cơ sở giáo dục có trách nhiệm làm rõ. Như vậy, quy định này không chỉ giúp đảm bảo quyền lợi của người học, mà còn tạo nhiều thuận lợi cho công tác quản lý của các cơ quan quản lý nhà nước”.
Cần nghiên cứu tăng mức xử phạt đối với hành vi này
Đại biểu Quốc hội Trương Xuân Cừ đánh giá, nếu vi phạm quy định trên, cơ sở giáo dục có thể bị phạt tiền đến 40.000.000 đồng, là vẫn chưa thực sự đủ sức răn đe.
“Bởi, nếu một cơ sở giáo dục không chịu công bố công khai hoặc công khai không đầy đủ thông tin liên quan về chương trình liên kết đào tạo với nước ngoài theo quy định, hay không thực hiện kiểm định chương trình liên kết đào tạo theo quy định, sẽ tiềm ẩn nhiều nguy cơ đối với người học. Rất có thể, chương trình đào tạo của nhà trường không đảm bảo chất lượng, nên mới không công khai. Và việc chỉ nộp phạt hành chính đến 40.000.000 đồng vẫn còn khá thấp, thậm chí không đáng là bao so với nguồn thu từ chương trình này của cơ sở giáo dục, bởi hầu hết các chương trình này thường có mức học phí khá cao.
Bởi vậy, tôi cho rằng, cần phải nghiên cứu để nâng mức xử phạt đối với từng trường hợp cụ thể” - vị đại biểu Quốc hội chia sẻ thêm.
Đồng tình với quan điểm trên, Luật sư Giáp Văn Điệp - Giám đốc Công ty Luật TNHH Hoàng Phong, Đoàn Luật sư tỉnh Bắc Ninh cho rằng, mức xử phạt đối với các cơ sở đào tạo chưa thực hiện đúng quy định cần phải tăng thật nặng.
“Bởi lẽ, hệ luỵ của việc liên kết đào tạo không đủ điều kiện để lại hậu quả rất lớn đối với người học như mất nhiều thời gian, tiền bạc.
Do đó, để đảm bảo tính răn đe, theo tôi, cần phải tăng mức xử phạt vi phạm đối với các cơ sở không đủ điều kiện mà đã lợi dụng việc liên kết đào tạo với nước ngoài để thu tiền. Bên cạnh việc xử phạt hành chính theo quy định, các cơ sở giáo dục này buộc phải thực hiện biện pháp khắc phục hậu quả là trả lại toàn bộ số tiền đã thu của người học” - vị luật sư lý giải.
Trước đó, qua các bài viết đăng tải trên Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam, cho thấy nhiều cơ sở giáo dục thực hiện công khai các thông tin chưa đầy đủ theo đúng quy định của Bộ Giáo dục và Đào tạo. Và khi được dư luận phản ánh, câu trả lời thường gặp ở phía các nhà trường là “lỗi hiển thị website” hay “lỗi sơ suất trong quá trình tổng hợp, công khai”…
Đối với vấn đề này, Luật sư Giáp Văn Điệp cũng cho rằng: “Trong trường hợp này, phải xác định đây là lỗi chủ quan của các đơn vị đào tạo. Riêng đối với trường hợp vi phạm quy định phải công khai chương trình liên kết đào tạo với nước ngoài, nếu đã bị xử phạt hành chính, mà cơ sở giáo dục vẫn tái phạm, thì có thể yêu cầu chấm dứt đào tạo chương trình này. Thậm chí, nếu không đảm bảo điều kiện đào tạo, buộc rút giấy phép đào tạo hoặc khởi tố về hành vi lừa đảo chiếm đoạt tài sản”.
