Từ đầu năm 2025, Đảng và Nhà nước ta đã có nhiều chính sách quan tâm sâu sắc đến công dân, trong đó có học sinh và sinh viên.
Cụ thể, từ năm học 2025 - 2026, học sinh phổ thông sẽ được giảm 03 khoản chi phí giúp giảm gánh nặng tài chính đối với gia đình, xã hội.
Học sinh được miễn học phí
Ngày 28/2/2025, Bộ Chính trị đã quyết định thực hiện miễn toàn bộ học phí cho học sinh từ mầm non đến hết trung học phổ thông công lập trên phạm vi cả nước. Thời điểm thực hiện từ đầu năm học mới 2025 - 2026 (tháng 9/2025 trở đi).
Nghị quyết số 217/2025/QH15 ngày 26/6/2025 của Quốc hội thống nhất miễn học phí đối với trẻ em mầm non, học sinh phổ thông, người học chương trình giáo dục phổ thông trong cơ sở giáo dục công lập bắt đầu từ năm học 2025-2026.
Như vậy, toàn bộ học sinh mầm non, tiểu học, trung học cơ sở và trung học phổ thông công lập sẽ được miễn học phí hoàn toàn học phí kể từ năm học 2025-2026 tới đây.
Theo đó, thời điểm áp dụng quy định này là bắt đầu năm học 2025 - 2026, tức từ 09/2025.
Học sinh ôn thi cuối cấp trong trường không phải nộp tiền học thêm
Thông tư 29/2024/TT-BGDĐT của Bộ Giáo dục và Đào tạo quy định 03 đối tượng học thêm trong nhà trường và không bị thu phí, gồm:
- Học sinh có kết quả học tập môn học cuối học kì liền kề ở mức chưa đạt;
- Học sinh được nhà trường lựa chọn để bồi dưỡng học sinh giỏi;
- Học sinh lớp cuối cấp tự nguyện đăng kí ôn thi tuyển sinh, ôn thi tốt nghiệp theo kế hoạch giáo dục của nhà trường.
Như vậy, học sinh cuối cấp thuộc trường hợp trên khi tham gia học ôn tập cuối cấp sẽ không phải đóng tiền học thêm trong trường.
So với trước đây, học sinh cuối cấp như lớp 9, lớp 12 nếu có nhu cầu học thêm tại trường ở giai đoạn ôn thi nước rút sẽ phải đóng phí.
Học sinh được hỗ trợ tối thiểu 50% mức đóng bảo hiểm y tế
Nghị định số 188/2025/NĐ-CP của Chính phủ quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật Bảo hiểm y tế, trong đó có nội dung nâng mức hỗ trợ đóng bảo hiểm y tế đối với học sinh, sinh viên từ 30% lên tối thiểu là 50%.
Đây là một chính sách mới nhằm giúp giảm gánh nặng tài chính cho gia đình, đặc biệt là gia đình có con em đang học tập. Việc này góp phần tăng tỉ lệ bao phủ bảo hiểm y tế trong nhóm dân số trẻ, mở rộng tiếp cận dịch vụ y tế, từng bước hiện thực hóa mục tiêu bao phủ bảo hiểm y tế toàn dân.
Hiện nay, mức đóng bảo hiểm y tế hàng tháng của học sinh được tính bằng 4,5% mức lương cơ sở. Trong đó, mức lương cơ sở đang áp dụng là 2.340.000 đồng/tháng (Nghị định 73/2024/NĐ-CP).
Như vậy, mức đóng bảo hiểm y tế đối với mỗi học sinh, sinh viên trong một năm bằng: 4,5% x 2.340.000 x 12 tháng = 1.263.600 đồng/năm.
Từ năm học tới, khi thực hiện mức hỗ trợ mới tối thiểu 50% từ ngân sách nhà nước, học sinh sẽ đóng tối đa 631.800 đồng/năm. So với mức đóng trước đây, học sinh được giảm chi phí đóng bảo hiểm y tế thêm 252.720 đồng/năm.
Cần chặn đứng lạm thu trong trường học
Năm học 2025-2026, phụ huynh học sinh được giảm 3 khoản trên giúp giảm gánh nặng tài chính cho gia đình có con em đang học tập từ bậc mầm non đến phổ thông. Tuy vậy, cần chặn đứng lạm thu đầu năm học thì những chính sách này mới có ý nghĩa.
Thứ nhất, nguyên tắc tự nguyện phải được thực hiện một cách minh bạch. Nghĩa là mọi khoản đóng góp cho các nhà trường phải dựa trên tinh thần tự nguyện, không phải là một nghĩa vụ bắt buộc.
Đặc biệt, đối với các gia đình có thu nhập thấp, họ sẽ không phải chịu áp lực tài chính từ các khoản chi phí này nếu không đủ điều kiện. Sự minh bạch ngay từ đầu sẽ giúp xóa bỏ tâm lý “sợ bị cô lập” hay “con bị phân biệt đối xử” khi phụ huynh từ chối đóng góp.
Thứ hai, mấu chốt vẫn là cần sự đồng thuận, thống nhất cao của phụ huynh. Bất kỳ khoản thu nào, dù là nhỏ nhất, cũng cần được thảo luận công khai và nhận được sự đồng ý của đa số phụ huynh học sinh.
Để đa dạng hóa nguồn lực, cần tạo điều kiện cho các khoản đóng góp dưới nhiều hình thức. Nhà trường có thể tiếp nhận cả kinh phí lẫn các sản phẩm vật chất từ những cá nhân, tổ chức có lòng hảo tâm.
Điều này giúp giảm bớt gánh nặng tài chính lên vai phụ huynh, đồng thời huy động được nguồn lực xã hội để cải thiện cơ sở vật chất, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục.
Tuy vậy, mọi khoản thu được đều phải được quản lý chặt chẽ. Nhà trường tiếp nhận cần lập kế hoạch chi tiết và phải được các cấp quản lý trực tiếp phê duyệt, đảm bảo tiền đóng góp được sử dụng đúng mục đích, hiệu quả và công khai.
Một trong những biện pháp cứng rắn nhất là nghiêm cấm mọi hành vi sử dụng tiền đóng góp không đúng mục đích, đặc biệt là các hoạt động không phục vụ trực tiếp cho việc dạy và học của học sinh.
Thứ ba, nâng cao trách nhiệm của hiệu trưởng về mọi khoản thu chi. Nếu sử dụng sai mục đích các khoản đóng góp, lãnh đạo trường học sẽ phải chịu mọi hình thức kỷ luật.
Chẳng hạn, khi phát hiện lạm thu, hiệu trưởng phải chịu các hình thức kỷ luật như khiển trách, cảnh cáo, cách chức, luân chuyển công tác sang vị trí khác không liên quan đến tài chính, thậm chí phải bị khởi tố theo pháp luật.
Cùng với đó, hiệu trưởng phải bồi thường hoặc hoàn trả lại toàn bộ số tiền đã thu sai quy định. Mọi vi phạm về lạm thu và các hình thức xử lý cần được công bố rộng rãi trong toàn trường và với phụ huynh được rõ.
Việc xử lý hiệu trưởng không chỉ là một hình phạt mà còn buộc người có thẩm quyền phải hành động đúng đắn và liêm chính trong môi trường học đường.
Chỉ khi có sự răn đe đủ mạnh thì vấn nạn lạm thu trong nhà trường mới có thể được giải quyết triệt để, nhằm đem lại niềm tin của phụ huynh và dư luận xã hội vào hệ thống giáo dục nước nhà.
(*) Văn phong, nội dung bài viết thể hiện góc nhìn, quan điểm của tác giả.
