Cuộc thi Tài năng trẻ Logistics Việt Nam (VYLT) là cuộc thi quy mô toàn quốc do Hiệp hội Phát triển nhân lực Logistics Việt Nam (VALOMA), có sự đồng hành của Cục Xuất nhập khẩu, Bộ Công Thương, phối hợp cùng các trường đại học tổ chức thường niên, nhằm tìm kiếm và bồi dưỡng những tài năng trẻ xuất sắc trong lĩnh vực Logistics và Quản lý chuỗi cung ứng (Logistics & Supply Chain Management - LSCM).
Mỗi mùa giải thu hút hàng nghìn sinh viên từ nhiều trường đại học, cao đẳng, đơn vị đào tạo trên khắp cả nước, trải qua các vòng thi: cấp trường, bán kết khu vực, chung kết toàn quốc.
Sau ba vòng tranh tài sôi nổi tại Ngày thi chung kết, đội Challengers của Trường Đại học Ngoại thương gồm 4 thành viên đang theo học chương trình chất lượng cao Kinh tế đối ngoại là Phạm Ngọc Hà, Ngô Kim Chi, Phạm Khánh Linh, Vũ Yến Phương đã xuất sắc giành giải Nhất mùa giải năm nay.
Giải pháp SmartCharge - nền tảng công nghệ thông minh kết nối người dùng và trạm sạc xe ô tô điện tại Việt Nam hướng tới tháo gỡ nút thắt về hạ tầng cho các phương tiện giao thông thế hệ mới được ban giám khảo nhận định là có tầm nhìn chiến lược cùng mức độ khả thi cao.
Mục tiêu lớn nhất của dự án là “Bình dân hóa trải nghiệm sạc xe điện”
Trao đổi với phóng viên Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam, em Phạm Ngọc Hà - sinh viên chương trình chất lượng cao ngành Kinh tế đối ngoại, Trường Đại học Ngoại thương, đội trưởng đội Challengers cho biết, lý do cả đội chọn đề tài này xuất phát từ niềm cảm hứng với làn sóng “giao thông xanh” đang diễn ra rất mạnh mẽ tại Việt Nam. Tuy nhiên, qua khảo sát thị trường, nhóm nhận thấy nhiều dòng xe điện và các đơn vị đầu tư trạm sạc tư nhân cho những dòng xe này thiếu sự đồng bộ và chưa có tiếng nói chung.
Các thành viên tự đặt câu hỏi rằng “Làm thế nào để người sử dụng đa dạng các dòng xe điện có thể tự tin xuyên Việt?”. Chính câu hỏi này đã thôi thúc đội phát triển SmartCharge, với kỳ vọng trở thành mảnh ghép kết nối, góp phần hoàn thiện và đa dạng hóa bức tranh giao thông xanh tại Việt Nam.
Thị trường trạm sạc của nhiều dòng xe điện hiện nay vẫn như những “hòn đảo” tách biệt. Người dùng muốn di chuyển đường dài phải cài đặt cùng lúc 4-5 ứng dụng để biết vị trí các trạm sạc, gây bất tiện và tạo tâm lý e ngại. SmartCharge được phát triển để giải quyết điểm tồn tại của sự phân mảnh này.
Đội ngũ định vị sản phẩm là một nền tảng Aggregator - đóng vai trò liên kết thay vì cạnh tranh xây trạm. SmartCharge số hóa và tích hợp các trạm sạc từ nhiều nhà cung cấp lên một bản đồ thống nhất, cho phép người dùng tra cứu, đặt chỗ và thanh toán chỉ trên một ứng dụng, bất kể đó là trạm của đơn vị nào.
Mục tiêu cốt lõi của dự án là “bình dân hóa trải nghiệm sạc xe điện”. Đội muốn xóa bỏ tâm lý lo lắng về việc hết pin giữa đường của người dùng. Đồng thời, SmartCharge kỳ vọng trở thành “cánh tay nối dài” giúp các chủ đầu tư trạm sạc tiếp cận lượng khách hàng lớn hơn, giải quyết bài toán hoàn vốn để mạnh dạn mở rộng hạ tầng.
Để dự án không dừng lại ở mức ý tưởng, đội đã dành nhiều thời gian nghiên cứu các mô hình thành công như PlugShare tại Mỹ hay những ứng dụng sạc phổ biến ở châu Âu nhằm học hỏi tư duy xây dựng sản phẩm.
Tại Việt Nam, nhóm tiến hành khảo sát sâu rộng và kết quả thu được khiến các thành viên bất ngờ, đồng thời trở thành động lực lớn nhất để họ tiếp tục theo đuổi dự án. Có tới 61% người dùng cho biết họ e ngại mua xe điện vì lo thiếu điểm sạc nhưng 98,8% khẳng định sẵn sàng trả phí để sử dụng một ứng dụng tất cả trong một như SmartCharge.
Những con số này cho thấy thị trường không hề thiếu nhu cầu mà chỉ đang thiếu một công cụ kết nối đủ hiệu quả. Đây chính là “tín hiệu xanh” củng cố niềm tin rằng hướng đi của SmartCharge là đúng đắn và mang tính cấp thiết.
Theo Ngọc Hà, ở giai đoạn khởi đầu của dự án, đội triển khai theo quy trình tư duy thiết kế (Design Thinking), bắt đầu từ việc thấu hiểu nhu cầu người dùng, xác định vấn đề cốt lõi, đến phát triển ý tưởng và hình thành mô hình kinh doanh.
Giai đoạn thử thách nhất của cả đội chính là lúc họ phải giải quyết bài toán “con gà và quả trứng” trong việc xây dựng mô hình kinh doanh. Các thành viên đã nhiều lần tranh luận, thậm chí có lúc rơi vào bế tắc để tìm được một cơ chế “win-win”, giúp chủ trạm sạc nhìn thấy rõ rằng SmartCharge mang thêm khách hàng đến thay vì làm giảm lợi nhuận của họ. Việc vượt qua giai đoạn này giúp cả đội trưởng thành hơn và tích lũy được nhiều kinh nghiệm quý giá cho chặng đường tiếp theo.
“Chạy nước rút” vòng chung kết, bổ sung thêm nhiều tính năng mới
Sau khi được chọn vào vòng toàn quốc, em Ngô Kim Chi - đồng đội trưởng đội Challengers cho biết, đội nhận được sự hỗ trợ rất lớn từ các giảng viên Viện Kinh tế và Kinh doanh Quốc tế, Trường Đại học Ngoại thương cùng các “mentors” doanh nghiệp.
Trong quá trình trao đổi, cả đội nhận ra rằng mô hình ban đầu tuy có tiềm năng nhưng vẫn chưa đáp ứng đầy đủ nhu cầu của ba bên gồm người dùng, chủ trạm và đơn vị vận hành. Vì vậy, đội đã triển khai một loạt nâng cấp quan trọng.
Trước hết, nhóm tinh chỉnh mô hình để làm nổi bật tính năng “gom trạm sạc” - yếu tố mà thị trường đang thiếu, từ đó xác lập lợi thế cạnh tranh. Bên cạnh đó, đội tiến hành phỏng vấn sâu các chủ trạm sạc và người dùng xe điện tại nhiều địa phương nhằm hiểu rõ hơn hành vi, khó khăn và kỳ vọng thực tế.
Từ những kết quả thu được, nhóm bổ sung thêm nhiều tính năng mới như Trip Planner hỗ trợ lập kế hoạch hành trình liên tỉnh hay Dashboard dành cho chủ trạm giúp theo dõi công suất, tần suất sử dụng, doanh thu và tình trạng thiết bị. Nhờ những điều chỉnh này, SmartCharge ở vòng chung kết không chỉ dừng lại ở một ý tưởng mà đã tiến gần hơn tới một mô hình khả thi, sẵn sàng triển khai trong thực tế.
Về định hướng sau khi đạt danh hiệu Quán quân, em Ngô Kim Chi cho biết, đây không phải là đích đến mà là bệ phóng để dự án tiến xa hơn. Trong thời gian tới, đội dự định tập trung vào ba hướng chính.
Thứ nhất, đội sẽ hoàn thiện MVP và triển khai thử nghiệm thực tế với một số chủ trạm sạc tại Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh nhằm thu thập dữ liệu vận hành và tiếp tục tinh chỉnh thuật toán.
Thứ hai, đội hướng tới mở rộng mạng lưới đối tác bằng cách làm việc trực tiếp với các chủ trạm sạc, đơn vị lắp đặt trạm sạc và cộng đồng người dùng xe điện để tạo hiệu ứng mạng lưới.
Thứ ba, đội dự kiến tiếp cận các doanh nghiệp và quỹ đầu tư trong lĩnh vực công nghệ, năng lượng xanh nhằm tìm kiếm nguồn lực phát triển nền tảng, bao gồm vốn, “mentor” kỹ thuật và cơ hội kết nối sâu hơn với hệ sinh thái xe điện.
Đội Challengers tin rằng SmartCharge có tiềm năng trở thành một mảnh ghép quan trọng trong hệ sinh thái trạm sạc mở tại Việt Nam, góp phần thúc đẩy xu hướng giao thông xanh trong tương lai.
Chia sẻ thêm về dự án, Tiến sĩ Nguyễn Thị Yến - Giảng viên hướng dẫn đội Challengers, giảng viên Trường Đại học Ngoại thương cho biết: “Smartcharge là một dự án vừa cấp thiết, vừa có tính khả thi cao trong bối cảnh hiện nay. Đội đã xuất phát từ những “nỗi đau” thực tế của các bên liên quan, vì vậy giải pháp đưa ra rất sát với nhu cầu thị trường. Điều khiến tôi tin rằng dự án có thể cạnh tranh ở sân chơi toàn quốc chính là sự nghiêm túc trong nghiên cứu, tinh thần học hỏi và khả năng nắm rất chắc vấn đề của các bạn trong đội thi. Nhờ đó, toàn đội đã thể hiện rõ ràng được những điểm mạnh cốt lõi của dự án, tạo dấu ấn với ban giám khảo, các đội thi khác và khán giả toàn quốc”.
Thành công của đội SmartCharge không đến từ một yếu tố đơn lẻ mà là sự cộng hưởng của nhiều điểm mạnh. Trước hết, các em có một ý tưởng chạm đúng nhu cầu thị trường, cách tiếp cận vấn đề của nhóm cũng rất rõ ràng, phân tích có cơ sở và đề xuất giải pháp khả thi.
Bên cạnh đó, tinh thần làm việc nhóm và bản lĩnh sân khấu cũng là một yếu tố quan trọng góp phần vào thành công của các em. Cuối cùng, sự giỏi giang, bình tĩnh và chủ động của các em trong mọi tình huống đã tạo nên một màn trình bày trọn vẹn và đầy sức hút”.
Theo cô Yến, thông qua cuộc thi, các thành viên của đội đã hiểu sâu hơn về ngành Logistics và quản lý chuỗi cung ứng (LSCM), từ đó củng cố lựa chọn tiếp tục theo đuổi lĩnh vực này trong tương lai. Tiến sĩ Nguyễn Thị Yến bày tỏ kỳ vọng nhóm sẽ tiếp tục phát triển dự án SmartCharge bởi dự án vẫn còn nhiều tiềm năng để mở rộng và hoàn thiện.
Trường Đại học Ngoại thương, Viện Kinh tế và Kinh doanh Quốc tế và các giảng viên Bộ môn LSCM khẳng định luôn sẵn sàng đồng hành cùng nhóm trong giai đoạn tiếp theo, từ việc kết nối chuyên gia, hỗ trợ chuyên môn cho đến định hướng phát triển dự án.
Dành lời khuyên cho sinh viên muốn theo đuổi logistics xanh và đổi mới sáng tạo, Tiến sĩ Nguyễn Thị Yến cho rằng điều quan trọng nhất là bắt đầu từ một nền tảng kiến thức thật vững, đồng thời giữ tinh thần ham học hỏi và chủ động cập nhật xu hướng, công nghệ cũng như các mô hình thành công trên thế giới. Điều này sẽ giúp các bạn có thêm ý tưởng và tự tin hơn khi bước vào lĩnh vực này.
Cô Yến cũng khuyến khích sinh viên mạnh dạn tham gia các sân chơi học thuật như Cuộc thi Tài năng trẻ Logistics Việt Nam. Theo cô, những cuộc thi như vậy không chỉ giúp rèn luyện tư duy phản biện, kỹ năng trình bày và làm việc nhóm, mà còn mở ra cơ hội tiếp cận chuyên gia và doanh nghiệp trong ngành. Điều quan trọng là sinh viên phải tin vào ý tưởng của mình và dám thể hiện để tạo nên dấu ấn riêng.
