Thông thường, sau kỳ thi tuyển sinh 10, thí sinh sẽ có một thói quen tự chấm, dự kiến điểm cho môn thi của mình. Đối với môn Toán, môn tiếng Anh, một số môn chuyên sẽ dễ dò đáp án bằng cách so sánh với đáp án trên mạng internet hoặc hỏi thầy cô của mình sẽ ước lượng được điểm số cụ thể.
Tuy nhiên, điều mà nhiều thí sinh khó đoán nhất là bài thi môn Ngữ văn của mình bởi đây là môn thi có phần “định tính” không dễ đoán điểm, tính điểm, hoặc có thể tính điểm cũng chỉ được vài câu ở phần nhận biết và thông hiểu mà thôi. Phần làm văn không dễ để thí sinh tính được điểm trước.
Vậy quy trình chấm thi môn Ngữ văn trong kỳ thi tuyển sinh 10 đang được thực hiện ra sao? Có phải là thầy cô chấm theo cảm tính, hoặc cứng nhắc theo đáp án/ hướng dẫn chấm hay không?
Trong bài viết này, bản thân người viết bài đã tham gia chấm thi tuyển sinh 10 nhiều năm sẽ cung cấp một số thông tin cần thiết để thí sinh và phụ huynh yên tâm về tính chính xác trong việc chấm thi môn Ngữ văn.
Thống nhất đáp án và chấm tập trung 10 bài đầu tiên luôn được xem trọng
Ngay sau khi thí sinh hoàn tất các môn thi, các bộ phận của Hội đồng chấm thi tuyển sinh 10 của từng địa phương sẽ họp và triển khai công việc rất cụ thể. Hội đồng chấm thi tuyển sinh 10 ngoài ban lãnh đạo ra sẽ có rất nhiều tổ đảm nhận các công việc riêng biệt. Trong 3 môn chấm thi môn cơ bản còn được chia thành nhiều tổ chấm khác nhau.
Các tổ chấm thi tuyển sinh 10 hiện nay thường bao gồm như sau: tổ mật mã, làm phách từng môn riêng biệt; tổ chấm thi từng môn cơ bản; các tổ chấm môn chuyên; tổ chấm kiểm tra từng môn cơ bản, môn chuyên; tổ hồi phách; tổ nhập điểm.
Về cơ bản, các tổ trong Hội đồng chấm thi Kỳ thi tuyển sinh vào lớp 10 làm việc độc lập ở từng khu vực riêng biệt nhau và được giới hạn nghiêm ngặt. Bên ngoài sẽ có công an tỉnh đảm bảo nhiệm vụ an ninh, khu vực chấm thi và tiến hành một số công việc liên quan sẽ có thanh tra sở giáo dục giám sát chặt chẽ.
Đối với môn Ngữ văn, trước khi chấm riêng theo từng tổ chấm thì toàn hội đồng chấm thi môn học này sẽ họp toàn thể để thống nhất đáp án và chấm tập trung 10 bài thi theo quy định.
Ngày đầu tiên, hội đồng chấm thi môn Ngữ văn sẽ thống nhất đáp án mà bộ phận ra đề thi đã thực hiện. Chủ trì buổi thống nhất đáp án này thường là chuyên viên phụ trách môn Ngữ văn của sở giáo dục và đào tạo.
Đầu tiên, vị chuyên viên này sẽ trình bày quy trình chấm thi; hướng dẫn cách chấm phần đọc hiểu, phần viết đến toàn thể hội đồng. Tiếp theo sẽ đọc lại toàn bộ đề thi môn Ngữ văn một lần trước hội đồng.
Đi vào phần thảo luận đáp án/ hướng dẫn chấm, hội đồng chấm thi sẽ cân nhắc từng câu, từng chữ mà người ra đề đã thực hiện. Đồng thời, hội đồng có thể sẽ đưa thêm một số phương án phát sinh so với đáp án của sở. Các phương án đưa ra nhằm đảm bảo tối đa quyền lợi của thí sinh bởi đây là kỳ thi tuyển sinh nên tính khách quan luôn được đề cao.
Bước vào chấm tập trung 10 bài, tổ trưởng chấm thi môn Ngữ văn hoặc thư ký hội đồng chấm thi môn Ngữ văn sẽ phân công các tổ chấm cử đại diện lên chấm tập trung.
Mỗi giám khảo trong toàn thể hội đồng chấm thi sẽ được phát một tờ giấy thi của học trò đã được phô tô sẵn và yêu cầu tất cả cùng chấm. Nhưng, hai giám khảo được phân công đại diện chấm sẽ đưa ra điểm số dự kiến cho từng câu hỏi.
Trước khi đưa ra mức điểm dự kiến, giám khảo chấm chính sẽ đọc nội dung làm bài câu đó cho toàn thể hội đồng chấm thi nghe, dò lại một nữa. Sau đó, đọc điểm dự kiến câu đó trước hội đồng và xin ý kiến thảo luận phương án lấy điểm thống nhất chung.
Nếu điểm dự kiến đưa ra mà có nhiều ý kiến và đưa ra nhiều phương án điểm khác nhau, hội đồng sẽ biểu quyết để lấy mức điểm được đa số hội đồng tán thành.
Công việc chấm tập trung 10 bài cứ lặp đi, lặp lại cho đến khi hoàn tất. Nếu chấm nhanh, trong vòng 1 ngày sẽ chấm tập trung xong 10 bài nhưng cũng có năm phải kéo sang đến buổi thứ 3 mới hoàn tất việc chấm tập trung.
Sau khi chấm tập trung, chuyên viên sở sẽ rút kinh nghiệm chung và lưu ý hội đồng chấm những điểm cần thiết trước khi chấm đại trà riêng theo từng tổ chấm. Nhìn chung, công việc được thực hiện nghiêm ngặt, khách quan và tập trung cao độ của giám khảo để có những thống nhất chung cho cách chấm thi môn Ngữ văn.
Việc chấm thi ở từng tổ chấm được thực hiện ra sao?
Tại địa phương người viết bài, môn Ngữ văn sẽ có nhiều tổ chấm, mỗi tổ thường có khoảng trên dưới 20 thành viên và được bố trí 2 phòng chấm kề nhau. Mỗi tổ sẽ có 01 tổ trưởng, 01 tổ phó và 01 thư ký. Tổ trưởng, tổ phó mỗi người sẽ phụ trách, điều tiết công việc chấm thi ở một phòng riêng.
Giám khảo chấm lần 1 sẽ chấm trên 1 phiếu chấm riêng, khi chấm chỉ được phép khóa bài những phần giấy trắng chưa viết, để trống trong bài thi, không để lại dấu vết gì trên phần làm bài thi của thí sinh, khi chấm xong sẽ nộp bài cho thư ký.
Giám khảo 2 ở phòng kế bên sẽ chấm trực tiếp trên bài thi của thí sinh, điểm dự kiến sẽ viết cạnh các câu làm bài của thí sinh và vào điểm trên một tờ giấy màu khác với giám khảo 1. Chấm xong, sẽ nộp bài cho thư ký hoặc tổ trưởng (tổ phó).
Thư ký tổ chấm sẽ có nhiệm vụ đối chiếu 2 bảng điểm của giám khảo 1 và 2 đã nộp. Nếu bài thi của 2 giám khảo chấm lệch nhau dưới 1,0 điểm thì 2 người được quyền thảo luận khi thống nhất điểm để lấy điểm chung. Nếu lệch từ trên 1 điểm đến dưới 1,5 điểm sẽ phải tiến hành lập biên bản sự việc rồi 2 giám khảo mới thống nhất.
Nếu lệch từ 1,5 điểm trở lên đến dưới 2,5 điểm thì tổ trưởng, tổ phó sẽ phân công giám khảo 3 tham gia chấm. Nếu lệch trên 2,5 điểm/ bài thi thì bài đó sẽ chấm hội đồng (cả tổ cùng chấm).
Sau khi chấm, thống nhất điểm xong, 2 giám khảo chấm sẽ vào điểm trực tiếp từng câu trên bài thi của thí sinh ở phần cho điểm và nhập điểm tổng vào ô điểm số và ô điểm bằng chữ. Sau đó, 2 người mới tiến hành ký tên, viết tên mình vào từng tờ giấy thi của thí sinh.
Cuối cùng, giám khảo 2 sẽ nộp bài thi cho tổ trưởng hoặc tổ phó phụ trách ở phòng mình. Khi nộp bài, tổ trưởng hoặc tổ phó phụ trách phòng đó sẽ kiểm tra lại số bài thi, kiểm tra điểm số, chữ ký của giám khảo cẩn thận rồi mới thu bài để nộp lên hội đồng chấm thi.
Vì thế, mặc dù là môn Ngữ văn- môn thi thường có sai số nhiều hơn so với các môn thi khác khi chấm thi giữa các giám khảo nhưng quy trình chấm cũng rất chặt chẽ để thống nhất được điểm thi nhằm đảm bảo quyền lợi cho thí sinh.
Đặc biệt, sau khi hoàn tất việc chấm thi ở các tổ chấm thì môn Ngữ văn cũng như các môn thi khác sẽ được tiến hành chấm kiểm tra theo quy định. Việc chấm kiểm tra dao động khoảng trên dưới 10% tổng số bài thi. Những bài được chấm kiểm tra chủ yếu là những túi bài thi “có vấn đề” lệch điểm nhau đã được tổ chấm lập nhiều biên bản hoặc có nhiều giám khảo 3 tham gia chấm.
Tổ chấm kiểm tra thường là những thầy cô có kinh nghiệm và chủ yếu là các tổ trưởng, tổ phó chuyên môn ở các nhà trường đã tham gia chấm thi nhiều năm. Khi chấm kiểm tra, nếu phát hiện những sai sót về cộng điểm, chấm điểm thì bộ phận nào sẽ báo cho hội đồng chấm thi điều chỉnh ở từng tổ chấm hoặc đối chứng giữa người chấm vòng 1, vòng 2 với người chấm kiểm tra.
Vì thế, mỗi bài thi môn Ngữ văn trong kỳ thi tuyển sinh 10 ít nhất được chấm 2 lần độc lập, một số bài được chấm đến 4-5 lần ở các phòng, các bộ phận khác nhau.
Sau khi hoàn tất việc chấm thi, sẽ tiến hành hồi phách và nhập điểm. Các khâu này được tiến hành rất cẩn thận và có sự hậu kiểm kỹ càng rồi lãnh đạo sở giáo dục mới phê duyệt và công bố điểm đến các hội đồng thi và thí sinh dự thi.
Chính vì quy trình chấm thi tuyển sinh 10 nghiêm ngặt như vậy nên thí sinh và phụ huynh cũng yên tâm về điểm số. Nếu khi sở giáo dục công bố điểm, thí sinh còn băn khoăn về điểm số của mình, có thể các em đến hội đồng thi mà mình đã dự thi để làm đơn xin phúc khảo.
Quy trình chấm phúc khảo cũng được sở thành lập hội đồng và chấm nghiêm ngặt như các vòng trước. Điểm phúc khảo sẽ được công bố đến các thí sinh xin phúc khảo trước khi sở giáo dục và các trường trung học phổ thông công bố điểm chuẩn tuyển sinh 10.
(*) Văn phong, nội dung bài viết thể hiện góc nhìn, quan điểm của tác giả.
