Trước những thông tin phản ánh về sai sót trong quá trình tổ chức kỳ thi đánh giá năng lực đợt 2, Tiến sĩ Nguyễn Quốc Chính - Phó chủ tịch hội đồng thi kỳ thi đánh giá năng lực Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh cho biết, các thí sinh bị sự cố đều chịu ảnh hưởng nhất định nhưng không quá nghiêm trọng vì vẫn được đọc đề và suy nghĩ hướng làm bài, chỉ không thể viết bài. Hội đồng thống nhất không cộng điểm vì không có cơ sở, kết quả chấm theo bài làm thực tế. Việc hỗ trợ thí sinh chỉ mang tính tinh thần như hoàn lệ phí nếu có yêu cầu. Đại diện hội đồng thi đã trực tiếp xin lỗi và mong phụ huynh, thí sinh thông cảm.[1]
Tuy nhiên, nhiều thí sinh bày tỏ mong muốn có một phương án khắc phục cụ thể, thực chất hơn để đảm bảo quyền lợi và sự công bằng với các thí sinh khác.
Cần cơ chế để bảo đảm quyền lợi cho thí sinh
Về vấn đề này, trao đổi với phóng viên Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam, Giáo sư, Tiến sĩ Trần Văn Nam - nguyên Giám đốc Đại học Đà Nẵng cho biết, kỳ thi đánh giá năng lực do Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh tổ chức những năm gần đây là một trong những nỗ lực đáng ghi nhận trong đổi mới tuyển sinh, nhằm đa dạng hóa phương thức xét tuyển, giảm áp lực thi cử và tăng tính phân hóa năng lực của thí sinh. Tuy nhiên, song song với sự lan rộng về quy mô và tầm ảnh hưởng, kỳ thi này cũng đòi hỏi mức độ chuyên nghiệp, chính xác và công bằng ngày càng cao.
Theo thầy Nam, khi xảy ra những sự sót ảnh hưởng trực tiếp đến quyền lợi của thí sinh, một lời xin lỗi thôi là chưa đủ. Thực tế, trong cả hai đợt thi đánh giá năng lực năm 2025, một số điểm thi đã ghi nhận những sai sót như: Cán bộ coi thi nghe nhầm chuông báo giờ, dẫn đến việc chậm cho thí sinh làm bài; cán bộ coi thi không rà soát đầy đủ trang thiết bị và vật dụng theo danh mục quy định, dẫn đến việc không phát giấy nháp cho thí sinh; giám thị đã làm trễ giờ làm bài của thí sinh gần 20 phút, nhưng đã không bù giờ làm bài cho các em.
Theo đó, những sai sót liên tiếp đã ảnh hưởng đến tâm lý và một phần kết quả thi của thí sinh. Bởi khi thí sinh tham gia kỳ thi đánh giá năng lực, các em đã có kế hoạch ôn luyện từ sớm, có mục tiêu vào ngành học, trường đại học mong muốn. Chưa kể, nhiều thí sinh ở xa bỏ ra không ít thời gian, công sức, chi phí di chuyển, lưu trú trong những ngày thi. Do đó, việc các em kỳ vọng một kỳ thi đánh giá năng lực cạnh tranh công bằng, khách quan là hoàn toàn chính đáng.
“Ngay sau khi sự việc xảy ra, Hội đồng thi lên tiếng xin lỗi, đồng thời xử lý cán bộ sai phạm đã thể hiện trách nhiệm, vai trò là đơn vị tổ chức thi. Tuy nhiên, việc dừng lại ở lời xin lỗi là chưa đủ thuyết phục, càng không đủ để bù đắp thiệt hại cho các thí sinh tham gia. Trong bất kỳ kỳ thi nào, đặc biệt là kỳ thi tuyển sinh mang tính cạnh tranh cao, yếu tố công bằng, minh bạch và bảo vệ quyền lợi thí sinh phải được đặt lên hàng đầu. Mục đích thí sinh cần chỉ là lời xin lỗi, mà là hành động cụ thể để đảm bảo công bằng thực chất.
Tôi cho rằng không thể viện dẫn lý do không có cơ sở cộng điểm hay khó tổ chức thi lại để khép lại vụ việc. Nếu sai sót đến từ phía tổ chức thì chính tổ chức thi phải có trách nhiệm đưa ra phương án xử lý phù hợp. Nếu không thể tổ chức thi lại, vẫn có thể xây dựng phương án điều chỉnh làm sao đảm bảo công bằng cho toàn bộ thí sinh tham gia. Đơn cử đơn vị tổ chức có thể chủ động rà soát danh sách các thí sinh bị ảnh hưởng, đánh giá mức độ tác động và công bố phương án hỗ trợ cụ thể. Bởi việc để những thí sinh nghiêm túc, không mắc bất kỳ lỗi gì lại phải chấp nhận điểm số không phản ánh đúng năng lực chỉ vì lỗi của cán bộ coi thi là thiếu công tâm. Một kỳ thi với quy mô hàng trăm ngàn thí sinh tham dự không thể thiếu các phương án dự phòng hoặc cơ chế xử lý tình huống phát sinh.
Nếu đơn vị tổ chức thi không có giải pháp thỏa đáng, cụ thể sẽ làm ảnh hưởng đến niềm tin của xã hội, phụ huynh và học sinh. Nếu những sai sót như vậy tiếp tục xảy ra mà không có biện pháp khắc phục thiết thực, hình ảnh và uy tín của chính đơn vị tổ chức cũng ít nhiều bị ảnh hưởng”, thầy Nam nêu quan điểm.
Kỳ thi đánh giá năng lực do Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh tổ chức lần đầu vào năm 2018.
Sau 8 năm tổ chức, kỳ thi trở thành một trong những lựa chọn tuyển sinh thu hút hàng trăm nghìn thí sinh tham dự.
Kết quả của kỳ thi đánh giá năng lực được hơn 100 trường đại học, cao đẳng trên cả nước sử dụng để tuyển sinh.
Đồng quan điểm trên, Đại biểu Quốc hội Phạm Văn Hòa - Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Đồng Tháp cho biết, kỳ thi đánh giá năng lực của Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh hiện nay được nhiều trường sử dụng kết quả để xét tuyển. Do đó, bất kỳ sai sót nào trong khâu tổ chức đều có thể gây tổn hại nghiêm trọng đến quyền lợi của thí sinh. Bởi khi xác định tham gia kỳ thi này, các em đã có sự chuẩn bị ôn luyện rất kỹ lưỡng, với kỳ vọng đạt được kết quả tốt để vào đúng ngành, đúng trường mình mong muốn.
Theo Đại biểu Hoà, khi có sai sót xảy ra ảnh hưởng trực tiếp đến quá trình làm bài, kéo theo kết quả không phản ánh đúng năng lực thực sự của các em thì hậu quả không chỉ là về mặt cảm xúc mà còn có thể thay đổi hoàn toàn cục diện xét tuyển. Trên thực tế, điểm số của kỳ thi là yếu tố cốt lõi, tác động đến định hướng tương lai, vì vậy bất kỳ sự cố nào làm ảnh hưởng đến kết quả bài làm đều phải được xử lý một cách nghiêm túc và có trách nhiệm.
“Tôi cho rằng, chúng ta cần đặt ra câu hỏi: Ai sẽ là người đền bù cho những thiệt hại về cơ hội, thời gian, công sức và tâm lý mà thí sinh phải gánh chịu? Khi sự cố xảy ra không do lỗi của thí sinh, thì việc đơn vị tổ chức thi chỉ dừng lại ở việc xin lỗi là không thoả đáng, cần phải có cơ chế để bảo đảm công bằng cho những thí sinh bị ảnh hưởng”, ông Hoà nêu quan điểm.
Cách đưa ra phương án khắc phục hậu quả thoả đáng sẽ tạo niềm tin cho xã hội
Nguyên Giám đốc Đại học Đà Nẵng bày tỏ, kỳ thi đánh giá năng lực không đơn thuần là một kỳ kiểm tra, mà còn là cánh cửa mở ra tương lai của hàng ngàn học sinh. Mỗi điểm số đều có thể quyết định việc một thí sinh có đỗ vào ngành học, ngôi trường như nguyện vọng. Vì vậy, bất kỳ sơ sót nào dù là nhỏ nhất cũng có thể làm giảm cơ hội học tập của các em.
Ngoài ra, kỳ thi năng lực này cũng cần có sự giám sát chặt chẽ hơn từ Bộ Giáo dục và Đào tạo. Bởi đây là kỳ thi quan trọng trong hệ thống tuyển sinh đại học, việc để xảy ra các sự cố liên tiếp sẽ khiến xã hội đặt câu hỏi về năng lực và trách nhiệm của đơn vị tổ chức. Đây cũng là thời điểm cần xây dựng khung pháp lý, tiêu chuẩn chất lượng và quy trình giám sát cụ thể cho các kỳ thi độc lập có quy mô lớn.
“Tóm lại, không ai mong muốn sai sót xảy ra trong kỳ thi. Nhưng khi sự cố đã xảy ra do bất kỳ bên nào thì bên đó phải có trách nhiệm giải quyết. Một kỳ thi công bằng không chỉ nằm ở đề thi chuẩn hóa hay cách chấm điểm khách quan, mà còn ở cách hành xử với những trường hợp bị ảnh hưởng. Đó là thước đo của trách nhiệm, của đạo đức nghề nghiệp và là cơ sở để xã hội tiếp tục đặt niềm tin vào những đổi mới trong giáo dục”, thầy Nam nhấn mạnh.
Cùng bàn vấn đề này, Đại biểu Phạm Văn Hoà bày tỏ, đây là một sự cố mang tính hệ thống, chứ không đơn thuần là lỗi cá nhân của một cán bộ coi thi nào đó. Khi đã tổ chức một kỳ thi mang tính chất quy mô lớn, thu hút hàng chục nghìn thậm chí hàng trăm ngàn thí sinh tham dự thì mọi công đoạn phải được chuẩn bị kỹ lưỡng, tránh xảy ra sai sót nghiêm trọng.
“Nếu nói do lỗi khách quan, thì trách nhiệm vẫn phải được quy về con người. Không thể để sự cố xảy ra rồi chỉ xin lỗi và rút kinh nghiệm là đủ. Bởi sự tin tưởng của xã hội đối với các kỳ thi sẽ chỉ được duy trì nếu công tác tổ chức được đảm bảo ở mức cao nhất, và nếu xảy ra sai sót thì phải có biện pháp xử lý thỏa đáng, minh bạch và nhân văn. Nếu không, thí sinh sẽ là người chịu thiệt thòi đầu tiên và một lời xin lỗi cũng không thể thay thế cho kết quả công bằng và cơ hội học tập xứng đáng với thực lực và công sức các em bỏ ra”, Đại biểu Phạm Văn Hoà nhấn mạnh.
Tài liệu tham khảo:
[1] https://tuoitre.vn/giam-thi-mac-loi-hoi-dong-thi-danh-gia-nang-luc-xin-loi-thi-sinh-khong-cong-diem-20250606161611573.htm
