Siết chặt đặt tên cơ sở giáo dục đại học và tiêu chí công nhận "đại học"

Bộ Giáo dục và Đào tạo đang lấy ý kiến dự thảo Nghị định Quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật Giáo dục đại học sửa đổi.

Theo Bộ Giáo dục và Đào tạo, việc ban hành Nghị định nhằm tiếp tục thể chế hóa chủ trương, đường lối của Đảng trong việc quản lý các cơ sở giáo dục đại học, đặc biệt liên quan tới định hướng phát triển các đại học quốc gia, đại học vùng, đại học; bảo đảm tính đồng bộ, thống nhất giữa các quy định của pháp luật.

Theo đó, Dự thảo Nghị định quy định chi tiết một số điều về việc đặt tên, công nhận đại học quốc gia, đại học vùng, đại học và quy định cụ thể về bổ nhiệm, miễn nhiệm, cho thôi giữ chức vụ, điều động, thuyên chuyển giám đốc đại học, phó giám đốc đại học, hiệu trưởng, phó hiệu trưởng.

Tên cơ sở giáo dục đại học không được gây nhầm lẫn về loại hình, chất lượng hoặc vị thế

Một trong những nội dung được chú ý tại Dự thảo Nghị định là quy định về việc đặt tên cơ sở giáo dục đại học. Theo Bộ Giáo dục và Đào tạo, hiện nay việc đặt tên cơ sở giáo dục đại học còn chưa được quy định chặt chẽ.

Theo đó, tại Dự thảo Nghị định, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã rà soát, bổ sung hệ thống nguyên tắc chặt chẽ hơn đối với việc đặt tên cơ sở giáo dục đại học, đặc biệt là tên tiếng nước ngoài, tên giao dịch quốc tế và tên phân hiệu.

Theo dự thảo, tên cơ sở giáo dục đại học “không được gây nhầm lẫn về loại hình, tính chất sở hữu, phạm vi hoạt động, cơ quan quản lí, chất lượng hoặc vị thế của cơ sở giáo dục đại học; không sử dụng từ ngữ thể hiện danh hiệu, thứ hạng”.

Tên không được sử dụng các từ, cụm từ mang tính “quốc gia” hoặc thể hiện vị thế đặc biệt (“quốc tế”, “quốc gia”, “Việt Nam”, “Hồ Chí Minh”, “International”, “National”, “State”) trừ khi được cơ quan có thẩm quyền xem xét, quyết định.

Tên phải thể hiện đúng loại hình pháp lý, quyền cấp bằng và mức độ đào tạo theo quy định của pháp luật; việc sử dụng các từ “đại học”, “trường đại học”, “học viện” phải phù hợp với điều kiện thành lập và cơ cấu tổ chức được cơ quan có thẩm quyền phê duyệt.

Đồng thời, tên tiếng nước ngoài hoặc tên giao dịch quốc tế “phải dịch tương đương từ tên tiếng Việt; không được làm tăng mức độ, vị thế hoặc loại hình so với tên tiếng Việt”.

Đáng chú ý, lần đầu tiên dự thảo quy định cụ thể việc đặt tên phân hiệu của cơ sở giáo dục đại học nước ngoài tại Việt Nam và phân hiệu của cơ sở giáo dục đại học Việt Nam.

Theo đó, tên phân hiệu của cơ sở giáo dục đại học nước ngoài bắt buộc phải thể hiện rõ tên cơ sở giáo dục đại học, quốc gia nơi cơ sở được thành lập và cụm từ “Phân hiệu” kèm theo địa danh, đồng thời “không được sử dụng tên hoặc từ ngữ có thể gây hiểu nhầm là cơ sở công lập, cơ sở quốc gia hoặc cơ sở được Chính phủ Việt Nam bảo trợ”.

Các quy định này nhằm tránh gây nhầm lẫn về tư cách pháp lí, vị thế và thẩm quyền cấp bằng, qua đó tăng cường tính minh bạch đối với người học và xã hội.

Thủ tướng Chính phủ quyết định công nhận đại học quốc gia, Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo công nhận đại học vùng, đại học

Một điểm mới quan trọng của Nghị định là chuyển từ cách tiếp cận “chuyển trường đại học thành đại học” sang công nhận đại học trên cơ sở đáp ứng các tiêu chí về chất lượng, quy mô, đội ngũ, đào tạo sau đại học và nghiên cứu khoa học.

Các tiêu chí được xây dựng theo hướng tiệm cận thông lệ quốc tế, nhấn mạnh năng lực nghiên cứu và đổi mới sáng tạo, tạo động lực cho các cơ sở giáo dục đại học phát triển theo chiều sâu.

Cả nước hiện có 12 đại học, trong đó có 2 đại học quốc gia, 3 đại học vùng và 7 đại học được nâng cấp lên từ “trường đại học”, bao gồm: Đại học Quốc gia Hà Nội, Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh, Đại học Thái Nguyên, Đại học Huế, Đại học Đà Nẵng, Đại học Bách khoa Hà Nội, Đại học Kinh tế Thành phố Hồ Chí Minh, Đại học Kinh tế Quốc dân, Đại học Công nghiệp Hà Nội, Đại học Cần Thơ, Đại học Duy Tân và Đại học Phenikaa.

Trong đó, riêng năm 2025, có 3 "trường đại học" được chuyển thành "đại học", gồm: Đại học Phenikaa, Đại học Cần Thơ, Đại học Công nghiệp Hà Nội.

Dự thảo Nghị định cũng làm rõ thẩm quyền giữa Thủ tướng Chính phủ và Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo trong việc công nhận các mô hình đại học, qua đó khắc phục tình trạng chồng chéo, chưa thống nhất trong thực tiễn.

Cụ thể, dự thảo quy định “Thủ tướng Chính phủ quyết định công nhận đại học quốc gia”, trong khi “Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo công nhận đại học vùng, đại học”.

Bên cạnh việc phân định rõ thẩm quyền, dự thảo cũng quy định riêng biệt thủ tục công nhận đối với từng loại hình, với trình tự, thời hạn xử lí hồ sơ cụ thể.

Đối với đại học quốc gia, hồ sơ sau khi được Bộ Giáo dục và Đào tạo thẩm định sẽ được trình Thủ tướng Chính phủ xem xét, quyết định. Trong khi đó, việc công nhận đại học vùng và đại học thuộc thẩm quyền quyết định trực tiếp của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo.

Cách tiếp cận này góp phần đơn giản hóa thủ tục hành chính, nâng cao trách nhiệm của từng cấp có thẩm quyền và tăng hiệu lực quản lí nhà nước đối với hệ thống giáo dục đại học.

Dự kiến Nghị định Quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật Giáo dục đại học có hiệu lực thi hành từ ngày 1/1/2026.

Bãi bỏ Nghị định số 141/2013/NĐ-CP và Nghị định số 99/2019/NĐ-CP; bãi bỏ Điều 104 và 105 của Nghị định số 125/2024/NĐ-CP.

Xem chi tiết Dự thảo Nghị định TẠI ĐÂY.