Ngày 22/12, Bộ Giáo dục và Đào tạo công bố dự thảo Thông tư quy định về hướng nghiệp và phân luồng trong giáo dục để lấy ý kiến góp ý đến hết ngày 02/01/2026.
Dự thảo Thông tư được xây dựng nhằm cụ thể hóa các quy định của Luật sửa đổi một số điều của Luật Giáo dục, Luật Giáo dục nghề nghiệp (sửa đổi), cùng các yêu cầu tại Nghị quyết số 71-NQ/TW của Bộ Chính trị về đột phá phát triển giáo dục và đào tạo, Chỉ thị số 29-CT/TW của Bộ Chính trị về đẩy mạnh phân luồng học sinh trong giáo dục phổ thông.
Phân luồng học sinh dựa trên nhu cầu nhân lực của từng vùng, miền
Dự thảo Thông tư xác định rõ nội dung hướng nghiệp bao gồm: cung cấp thông tin nghề nghiệp; hỗ trợ học sinh tự nhận thức; phát triển kĩ năng lựa chọn nghề; tổ chức trải nghiệm nghề nghiệp; ứng dụng công nghệ, chuyển đổi số trong hướng nghiệp. Việc thực hiện được tổ chức thông qua các môn học, hoạt động giáo dục, tư vấn trực tiếp và trực tuyến, phối hợp với cơ sở giáo dục nghề nghiệp, giáo dục đại học và doanh nghiệp.
Dự thảo Thông tư đưa ra định hướng phân luồng học sinh sau trung học cơ sở và trung học phổ thông dựa trên nhu cầu nhân lực của từng vùng, miền và khả năng đáp ứng của hệ thống giáo dục. Học sinh được hỗ trợ thông qua tư vấn phân luồng, cung cấp thông tin các lựa chọn học tập – việc làm, kết nối với cơ sở giáo dục nghề nghiệp, tăng cường truyền thông nhằm nâng cao nhận thức về phân luồng.
Bảo đảm quyền được định hướng nghề nghiệp và lựa chọn lộ trình học tập của học sinh
Về điều kiện bảo đảm và trách nhiệm tổ chức thực hiện, dự thảo Thông tư quy định về đội ngũ thực hiện; cơ sở vật chất, thiết bị tối thiểu; tài liệu, học liệu; kinh phí. Dự thảo cũng quy định rõ trách nhiệm của Bộ Giáo dục và Đào tạo, Ủy ban Nhân dân cấp tỉnh, Sở Giáo dục và Đào tạo, cơ sở giáo dục phổ thông, cơ sở đào tạo giáo viên, cơ sở giáo dục nghề nghiệp, doanh nghiệp và các tổ chức, cá nhân liên quan.
Trong đó, về đội ngũ, dự thảo Thông tư quy định, người làm nhiệm vụ tư vấn hướng nghiệp và phân luồng phải đáp ứng tiêu chuẩn về phẩm chất, năng lực và kĩ năng tư vấn theo quy định của Bộ Giáo dục và Đào tạo; có năng lực cốt lõi về tư vấn hướng nghiệp, tổ chức hoạt động giáo dục, đánh giá và hỗ trợ học sinh, ứng dụng công nghệ số, phối hợp với gia đình và xã hội; được bồi dưỡng thường xuyên để nâng cao năng lực thực hiện nhiệm vụ.
Về cơ sở vật chất, dự thảo Thông tư quy định cơ sở giáo dục bố trí phòng hoặc không gian tư vấn hướng nghiệp bảo đảm điều kiện tiếp cận thông tin, trao đổi và hỗ trợ học sinh; trang bị đầy đủ tài liệu, thiết bị cần thiết theo yêu cầu thực hiện nhiệm vụ hướng nghiệp và phân luồng.
Việc ban hành dự thảo Thông tư tạo khuôn khổ pháp lí đầy đủ, thống nhất và cập nhật giúp các địa phương triển khai công tác hướng nghiệp, phân luồng gắn với thực tiễn kinh tế, xã hội, nhu cầu nhân lực, bảo đảm quyền được định hướng nghề nghiệp và lựa chọn lộ trình học tập của học sinh.
Xây dựng và tổ chức chuyên đề hướng nghiệp phù hợp với từng cấp học
Nội dung hướng nghiệp được tổ chức trong và ngoài cơ sở giáo dục bao gồm các nhóm hoạt động sau: Thứ nhất, cung cấp thông tin nghề nghiệp gồm thông tin về ngành, nghề; yêu cầu về năng lực và phẩm chất; điều kiện đào tạo; cơ hội việc làm; xu hướng thị trường lao động; nội dung nhằm nâng cao nhận thức về giá trị lao động, ý thức nghề nghiệp và thái độ học tập.
Thứ hai, hỗ trợ học sinh tự nhận thức bản thân, gồm: đánh giá năng lực, sở thích, giá trị nghề nghiệp và đặc điểm cá nhân; tư vấn lựa chọn nghề phù hợp; hướng dẫn lập kế hoạch học tập và phát triển nghề nghiệp thông qua các hình thức tư vấn, trắc nghiệm, trao đổi và trải nghiệm hướng nghiệp.
Thứ ba, phát triển kỹ năng lựa chọn nghề nghiệp, gồm: kỹ năng tìm kiếm và xử lý thông tin nghề nghiệp; kỹ năng ra quyết định nghề nghiệp; kỹ năng mềm liên quan đến nghề nghiệp như giao tiếp, làm việc nhóm, giải quyết vấn đề, sáng tạo, thích ứng và các kỹ năng cần thiết khác phục vụ định hướng nghề nghiệp.
Thứ tư, tổ chức hoạt động trải nghiệm nghề nghiệp, gồm: tham quan, khảo sát, thực hành hoặc thực tập tại cơ sở sản xuất, kinh doanh, dịch vụ, nghiên cứu; phối hợp với cơ sở giáo dục nghề nghiệp, doanh nghiệp và đơn vị sử dụng lao động để triển khai mô hình thực hành, trải nghiệm nghề nghiệp gắn với thực tiễn.
Thứ năm, ứng dụng công nghệ và chuyển đổi số trong hướng nghiệp, gồm: sử dụng nền tảng số, cơ sở dữ liệu nghề nghiệp, công cụ tư vấn trực tuyến và trí tuệ nhân tạo; cập nhật xu hướng nghề nghiệp trong bối cảnh hội nhập quốc tế; tăng cường hợp tác quốc tế trong lĩnh vực hướng nghiệp theo quy định của pháp luật.
Nội dung hướng nghiệp được rà soát, cập nhật định kỳ theo chỉ đạo của cơ quan quản lý giáo dục, bảo đảm phù hợp với đặc điểm học sinh, điều kiện cơ sở giáo dục và yêu cầu phát triển kinh tế – xã hội của địa phương.
Khung nội dung hướng nghiệp của cơ sở giáo dục được xây dựng trên cơ sở các nhóm nội dung quy định trên, phải phù hợp với hướng dẫn của Bộ Giáo dục và Đào tạo và được cơ quan quản lý trực tiếp phê duyệt trước khi tổ chức thực hiện.
Hình thức và biện pháp hướng nghiệp như sau: Một là, tích hợp nội dung hướng nghiệp trong các môn học và hoạt động giáo dục trong Chương trình giáo dục phổ thông; xây dựng và tổ chức chuyên đề hướng nghiệp phù hợp với từng cấp học; lồng ghép hoạt động tìm hiểu nghề nghiệp, kỹ năng lựa chọn nghề và trải nghiệm nghề nghiệp trong các hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp và các hoạt động giáo dục liên quan.
Hai là, tổ chức tư vấn hướng nghiệp trực tiếp và trực tuyến cho học sinh; phối hợp với cơ sở giáo dục nghề nghiệp, cơ sở giáo dục đại học, doanh nghiệp và đơn vị sử dụng lao động trong cung cấp thông tin ngành nghề, tổ chức tham quan, trải nghiệm nghề nghiệp, thực hành nghề nghiệp phù hợp với điều kiện của cơ sở giáo dục và địa phương.
Bà là, đào tạo, bồi dưỡng nâng cao năng lực cho cán bộ quản lý, giáo viên, nhân viên làm công tác hướng nghiệp về kiến thức nghề nghiệp, phương pháp tư vấn, kỹ năng hỗ trợ học sinh; phát triển đội ngũ tư vấn viên hướng nghiệp đáp ứng yêu cầu chuyên môn theo quy định.
Bốn là, thiết lập cơ chế phối hợp giữa cơ sở giáo dục phổ thông với cơ sở giáo dục nghề nghiệp, cơ sở giáo dục đại học, doanh nghiệp, tổ chức xã hội và hiệp hội nghề nghiệp trong việc cung cấp thông tin, tổ chức hoạt động hướng nghiệp, tư vấn hướng nghiệp, hỗ trợ học sinh lựa chọn hướng đi sau tốt nghiệp.
Năm là, ứng dụng công nghệ thông tin và chuyển đổi số trong tổ chức hoạt động hướng nghiệp; xây dựng, cập nhật và khai thác cổng thông tin, cơ sở dữ liệu hướng nghiệp; sử dụng phần mềm, công cụ số, trí tuệ nhân tạo và nền tảng trực tuyến để tư vấn hướng nghiệp, đánh giá năng lực – sở thích và theo dõi lộ trình học tập của học sinh theo quy định của pháp luật.
Sáu là, đẩy mạnh tuyên truyền và nâng cao nhận thức về hướng nghiệp cho học sinh, cha mẹ học sinh và cộng đồng thông qua các hoạt động truyền thông trong và ngoài nhà trường, các chương trình phối hợp với cơ quan truyền thông, tổ chức xã hội, doanh nghiệp và các bên liên quan.
Phát triển hợp tác với doanh nghiệp và chính quyền địa phương trong tổ chức phân luồng
Nội dung phân luồng gồm: Cung cấp thông tin đầy đủ, kịp thời cho học sinh và cha mẹ học sinh về các lựa chọn học tập sau khi tốt nghiệp trung học cơ sở và trung học phổ thông, bao gồm: học tiếp lên trung học phổ thông, tham gia chương trình giáo dục nghề nghiệp ở trình độ sơ cấp, trung cấp, cao đẳng; học đại học theo quy định; hoặc tham gia thị trường lao động phù hợp với năng lực và điều kiện của cá nhân.
Tổ chức tư vấn phân luồng trực tiếp và trực tuyến cho học sinh; hướng dẫn học sinh tìm hiểu yêu cầu tuyển sinh, thời gian đào tạo, chi phí đào tạo, cơ hội việc làm và khả năng phát triển nghề nghiệp của từng lộ trình đào tạo sau phổ thông.
Lồng ghép nội dung phân luồng trong hoạt động hướng nghiệp nhằm giúp học sinh nhận thức được vai trò, lợi ích và cơ hội của từng hướng đi sau tốt nghiệp; hỗ trợ học sinh đánh giá năng lực, sở thích và điều kiện cá nhân để lựa chọn lộ trình học tập phù hợp.
Định hướng học sinh tham gia giáo dục nghề nghiệp phù hợp với khả năng, sở thích và nhu cầu lao động của địa phương và của nền kinh tế; hỗ trợ học sinh có nhu cầu chuyển sang học nghề tiếp cận thông tin tuyển sinh, chương trình đào tạo và cơ hội việc làm.
Phối hợp với cơ sở giáo dục nghề nghiệp, cơ sở giáo dục đại học, doanh nghiệp và cơ quan, tổ chức có liên quan trong cung cấp thông tin, tổ chức hoạt động trải nghiệm nghề nghiệp, thực hành nghề nghiệp, tư vấn tuyển sinh và hỗ trợ lộ trình học tập sau tốt nghiệp.
Thực hiện truyền thông về phân luồng và giáo dục nghề nghiệp cho học sinh, cha mẹ học sinh và cộng đồng nhằm nâng cao nhận thức, giảm định kiến về nghề nghiệp, góp phần tăng tỷ lệ học sinh lựa chọn hướng đi phù hợp sau khi tốt nghiệp.
Về biện pháp phân luồng, cơ sở giáo dục phổ thông thực hiện chương trình giáo dục phổ thông theo hướng tăng cường định hướng nghề nghiệp và tạo điều kiện để học sinh lựa chọn lộ trình học tập sau tốt nghiệp; tổ chức môn học, chuyên đề lựa chọn và hoạt động giáo dục tự chọn phù hợp với năng lực, sở thích của học sinh và yêu cầu phân luồng.
Cơ sở giáo dục phổ thông, trung tâm giáo dục thường xuyên và cơ sở giáo dục nghề nghiệp phối hợp tổ chức các mô hình vừa học văn hóa, vừa học nghề; đa dạng hóa chương trình và hình thức liên thông giữa các trình độ; bảo đảm điều kiện để học sinh được học tập nghề nghiệp phù hợp.
Cơ sở giáo dục phổ thông chủ trì tổ chức tư vấn và truyền thông về phân luồng cho học sinh và cha mẹ học sinh; phối hợp với cơ sở giáo dục nghề nghiệp, cơ sở giáo dục đại học, doanh nghiệp và các tổ chức liên quan tổ chức hội thảo, ngày hội giáo dục - nghề nghiệp; ứng dụng công nghệ số trong cung cấp thông tin và tư vấn phân luồng.
Cơ sở giáo dục nghề nghiệp và cơ sở giáo dục phổ thông, theo chức năng nhiệm vụ, thực hiện liên thông giữa các chương trình giáo dục và đào tạo thông qua xây dựng lộ trình học tập mở, linh hoạt; công nhận kết quả học tập, mô-đun, tín chỉ theo quy định; tạo điều kiện cho người học chuyển đổi giữa các luồng và trình độ đào tạo.
Cơ sở giáo dục phổ thông phối hợp doanh nghiệp và chính quyền địa phương phát triển mô hình hợp tác trong tổ chức phân luồng; huy động doanh nghiệp tham gia tư vấn, đào tạo và tuyển dụng; chính quyền địa phương điều phối nhu cầu nhân lực, hỗ trợ kết nối để học sinh tiếp cận cơ hội đào tạo và việc làm phù hợp với điều kiện thực tế địa phương.
Xem chi tiết dự thảo Thông tư quy định về hướng nghiệp và phân luồng trong giáo dục TẠI ĐÂY.
