Những ngày vừa qua, trên các trang mạng xã hội tràn ngập hình ảnh giấy khen, phần thưởng cuối năm học của học sinh được phụ huynh đăng tải. Niềm vui, tự hào của phụ huynh thì có rất nhiều kiểu khác nhau qua từng câu chữ trên trang cá nhân của mình.
Không chỉ phụ huynh có con đang học mầm non, tiểu học đăng hình ảnh con mình, hình ảnh giấy khen, phần thưởng lên mạng xã hội mà còn rất nhiều phụ huynh đăng lên mạng xã hội khi con em mình đã là học sinh lớp 12. Tất nhiên, phía sau những hình ảnh trên mạng xã hội là muôn vàn những bình luận từ người thân, bạn bè của phụ huynh và kể cả những người xa lạ.
Phần nhiều là những lời khen nhưng cũng không ít những bình luận mà nhiều người đọc qua sẽ cảm thấy khá bối rối thay cho phụ huynh. Bởi, không ít phụ huynh chưa hiểu được danh hiệu học tập của học sinh tại các trường phổ thông nên có những từ ngữ hơi “lố” về những tấm giấy khen của con em mình.
Tên gọi, danh hiệu học tập của học sinh hiện nay đã rất khác trước đây
Nếu như trước đây, khi dạy và học chương trình 2006, các trường trung học cơ sở, trung học phổ thông thực hiện việc đánh giá, xếp loại học sinh theo hướng dẫn của Thông tư 26/2020/TT-BGDĐT và Thông tư 58/2011/TT-BGDĐT do Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành thì danh hiệu Học sinh Giỏi là danh hiệu khen thưởng học tập cao nhất.
Lúc đó, học sinh 2 cấp học này được khen thưởng 2 danh hiệu, đó là Học sinh Giỏi và Học sinh Tiên tiến.
Nhưng, từ năm học 2024-2025 này, tất cả các cấp học phổ thông đã thực hiện xong lộ trình cuốn chiếu của Chương trình giáo dục phổ thông 2018 và đồng loạt thực hiện việc đánh giá, xếp loại học lực học sinh trung học cơ sở, trung học phổ thông theo Thông tư 22/2021/TT-BGDĐT nên danh hiệu Học sinh Giỏi đã đứng ở vị trí số 2.
Vì thế, bây giờ việc khen thưởng học sinh cuối năm học có 2 danh hiệu học tập: Học sinh Xuất sắc và Học sinh Giỏi. Điều này cũng đồng nghĩa danh hiệu Học sinh Giỏi bây giờ cũng rất bình thường, na ná như danh hiệu Học sinh Tiên tiến trước đây mà thôi.
Không chỉ thay đổi tên gọi của danh hiệu mà tên gọi về học lực ở Thông tư 22/2021/TT-BGDĐT hiện nay cũng hoàn toàn khác so với Thông tư 58/2011/TT-BGDĐT và Thông tư 26/2020/TT-BGDĐT trước đây.
Thông tư 58/2011/TT-BGDĐT và Thông tư 26/2020/TT-BGDĐT hướng dẫn xếp loại học lực của học sinh gồm có 5 loại: giỏi, khá, trung bình, yếu, kém. Nhưng, Thông tư 22/2021/TT-BGDĐT hiện nay xếp loại học lực học sinh thành 4 mức: tốt, khá, đạt, chưa đạt.
Cuối năm học, các trường học cơ sở, trung học phổ thông sẽ khen thưởng danh hiệu “Học sinh Xuất sắc” đối với những học sinh có kết quả rèn luyện cả năm học được đánh giá mức Tốt, kết quả học tập cả năm học được đánh giá mức Tốt và có ít nhất 06 (sáu) môn học được đánh giá bằng nhận xét kết hợp với đánh giá bằng điểm số có ĐTBmcn (điểm trung bình môn cả năm) đạt từ 9,0 điểm trở lên.
Khen thưởng danh hiệu “Học sinh Giỏi” đối với những học sinh có kết quả rèn luyện cả năm học được đánh giá mức Tốt và kết quả học tập cả năm học được đánh giá mức Tốt (có 6 môn học đạt điểm trung bình môn cả năm từ 8,0 trở lên, không có môn nào dưới 6,5 điểm).
Vì thế, danh hiệu Học sinh Xuất sắc hiện nay mới là những học sinh có kết quả học tập, rèn luyện cao nhất lớp, còn danh hiệu Học sinh Giỏi hiện nay thì không phải là những em thực sự nổi bật trong lớp, trong trường.
Thực tế, ngày nhà trường tổ chức lễ tổng kết năm cũng chỉ phát thưởng cho học sinh đạt danh hiệu học sinh nhất trường, nhất khối đạt danh hiệu Học sinh Xuất sắc.
Vì thế, danh hiệu Học sinh Giỏi giờ đây cũng khá bình thường vì nhiều trường học bây giờ số lượng học sinh đạt danh hiệu Học sinh Xuất sắc và Học sinh giỏi khá nhiều.
‘Khoe” con em mình được khen thưởng lên mạng xã hội có cần thiết?
Việc khoe hình ảnh con, giấy khen với đầy đủ thông tin lên các trang mạng xã hội từ lâu đã được cảnh báo ẩn chứa rất nhiều hệ lụy vì rất dễ bị kẻ xấu khai thác thông tin. Hơn nữa, mạng xã hội cũng tiềm ẩn nhiều ý kiến trái chiều.
Đặc biệt, với nhiều em học sinh khi đã lớn, đã có nhiều mối quan hệ khác nhau sẽ không thích người thân của mình đăng hình ảnh, giấy khen lên trang mạng xã hội để trở thành đề tài bàn tán. Vì thế, nhiều học sinh luôn căn dặn, thậm chí “cấm” phụ huynh khoe.
Thế những, có lẽ vì niềm vui của một bộ phận phụ huynh quá lớn nên họ xem đây là niềm tự hào, thành quả của con em mình nên vẫn đăng lên trang cá nhân và không ít trường hợp đã xảy ra những giận hờn, xung đột trong gia đình.
Thực tế, thành tích, danh hiệu hiệu học tập bây giờ rất khó định lượng chính xác vì mỗi loại hình đào tạo; mỗi trường học có những cách kiểm tra, đánh giá khác nhau - dù vẫn cùng thực hiện chung văn bản hướng dẫn của Bộ Giáo dục và Đào tạo.
Có trường, có thầy cô dễ dãi trong việc kiểm tra, đánh giá nên kết quả học tập của học sinh được thể hiện qua điểm số cao. Có trường, có giáo viên thường khắt khe trong đánh giá. Hơn nữa, trường chuyên; trường không chuyên; giáo dục thường xuyên có thể cùng đạt danh hiệu Học sinh Xuất sắc, Học sinh Giỏi nhưng chất lượng thực sẽ khác nhau.
Ngay trong từng tổ chuyên môn giáo viên đánh giá, chấm điểm cũng khác nhau. Có giáo viên dạy tốt, điểm trung bình của lớp thi tuyển sinh 10, thi tốt nghiệp trung học phổ thông cao nhưng điểm số trên lớp lại thấp. Ngược lại có học sinh đánh giá, xếp loại lớp mình điểm cao chót vót nhưng khi học trò thi tuyển sinh, thi tốt nghiệp lại thấp hơn rất nhiều.
Suy cho cùng, cách đánh giá học lực mà giáo viên đang thực hiện có một phần chưa chính xác vì có những thầy cô buộc phải “kéo” học lực của học sinh lên để nhằm có số liệu đẹp để cuối năm xét loại viên chức, xét thi đua có lợi thế. Hơn nữa, một số giáo viên đang dạy thêm cho học trò chính khóa nhiều khi đánh giá cũng còn khá cảm tính.
Vì vậy, mấu chốt của học sinh là sau mỗi năm học các em học được gì, các em có ý thức học tập ra sao, cuối cấp thi ở kỳ thi chung đạt được kết quả như thế nào mới là vấn đề quan trọng.
Có những học sinh có kết quả học tập bình thường ở trên lớp, thậm chí cuối năm không có danh hiệu gì nhưng khi thi tuyển 10, thi tốt nghiệp điểm cao; không ít học sinh đạt danh hiệu học tập cao nhưng thi tuyển sinh 10 rớt nguyện vọng 1, nguyện vọng 2; thi tốt nghiệp trung học phổ thông điểm cũng bình bình không tương xứng với danh hiệu học tập.
Phụ huynh khoe trước thiên hạ con mình danh hiệu học tập này, danh hiệu kia nhưng chỉ vài tuần sau thi tuyển sinh 10 không đạt được kết quả như mong muốn; thi tốt nghiệp trung học phổ thông không đạt được những điểm cao để xét tuyển đại học thì vô tình lại trở thành nỗi buồn vì đã lỡ khoe hơi quá.
Lúc đó, ngay bản thân các em học sinh được gia đình khoe khoang trên mạng xã hội cũng cảm thấy ái ngại trước mọi người - nhất là những học sinh ở các lớp lớn ở bậc trung học cơ sở và trung học phổ thông.
(*) Văn phong, nội dung bài viết thể hiện góc nhìn, quan điểm của tác giả.
