Thông tư 21/2025/TT-BGDĐT của Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành ngày 23/9/2025 quy định chế độ trả tiền lương dạy thêm giờ đối với nhà giáo trong các cơ sở giáo dục công lập được đánh giá là quy định rõ, thống nhất việc tính và trả tiền lương dạy thêm giờ cho giáo viên. Tuy nhiên, thực tế thời gian qua, ở nhiều trường, việc tính dạy thêm giờ lại đang có những cách hiểu khác nhau.
Thực tế người viết đang công tác tại một địa phương phía Nam nhận thấy, trường hợp giáo viên được cử đi tập huấn dài ngày, đồng nghiệp dạy thay nhưng có trường giáo viên dạy thay được tính tiết vượt giờ, có trường lại không.
Có trường hẹn “cân đối ngân sách cuối năm”, còn dư sẽ tính, có trường kiên quyết không chi. Sự khác biệt này đang gây nhiều băn khoăn.
Quy định chung về việc tính trả tiền lương làm thêm giờ ra sao?
Theo Khoản 9, Điều 3, Thông tư 21 quy định thời gian nhà giáo không trực tiếp tham gia giảng dạy nhưng được tính hoàn thành đủ số tiết dạy theo định mức quy định và được tính vào tổng số tiết dạy trong năm học của nhà giáo, bao gồm:
a) Thời gian nhà giáo làm nhiệm vụ khác do cơ sở giáo dục hoặc cơ quan có thẩm quyền phân công, điều động (trừ những nhiệm vụ đã được nhận tiền thù lao);
b) Thời gian nhà giáo được cơ quan có thẩm quyền cử đi đào tạo, bồi dưỡng không trực tiếp tham gia giảng dạy;
c) Thời gian được tính hoàn thành đủ số tiết dạy định mức theo quy định của pháp luật.
Như vậy, giáo viên được cử đi học, tập huấn, công tác… vẫn coi như đã dạy đủ số tiết quy định.
Câu hỏi được nhiều người quan tâm nhất là “Nhà giáo không trực tiếp tham gia giảng dạy nhưng được tính hoàn thành đủ số tiết dạy thì người có được tính tiền dạy thêm giờ không?”.
Một hiệu trưởng (đề nghị không nêu tên) cho biết: “Giáo viên dạy thay sẽ được tính dạy thêm giờ khi được hiệu trưởng (hoặc thủ trưởng cơ sở giáo dục) ra quyết định phân công dạy thay chính thức, có ghi rõ thời gian, số tiết, lớp dạy thay. Và việc dạy thay đó làm vượt định mức tiết dạy/năm của người dạy thay.
Tuy nhiên, khi tính trả tiền lương dạy thêm giờ cho giáo viên, nhà trường vẫn phải căn cứ vào quy định tỉ lệ giáo viên của trường.
Theo đó, Khoản 1, Điều 4, Thông tư 21 quy định “Tổng số tiết dạy thêm tối đa trong một năm học mà cơ sở giáo dục được thanh toán tiền lương dạy thêm giờ được xác định như sau:
Tổng số tiết dạy thêm tối đa trong một năm học = [Tổng số tiết dạy các môn học, học phần, mô đun, hoạt động giáo dục của tất cả các lớp học theo chương trình giáo dục/năm học hoặc chương trình đào tạo/năm học + Tổng số tiết dạy được tính để thực hiện các nhiệm vụ khác/năm học (nếu có) + Tổng số tiết dạy được tính dạy đủ/năm học (nếu có)] – (Tổng định mức tiết dạy của tất cả nhà giáo/năm học).
Đây là căn cứ để cơ sở giáo dục có tổng số tiết dạy thêm giờ tối đa được phép thanh toán, xác định theo tỉ lệ giáo viên/lớp và quỹ tiết của trường.
Ví dụ: Cô A được cử đi học Trung cấp chính trị 3 tháng (12 tuần). Trong thời gian này, cô B dạy thay 6 tiết/tuần cho cô A.
Cô A: vẫn tính đủ định mức, không bị thiếu giờ. Cô B: tổng tiết của mình = tiết của mình + tiết dạy thay. Nếu vượt định mức sẽ được tính trả tiền dạy thêm giờ nhưng nhà trường chỉ được chi trong phạm vi tổng số tiết dạy thêm tối đa đã tính theo công thức tại Điều 4. Hiện nhà trường đã đủ giáo viên nên không có quỹ tiết dư. Và vì thế, cô B. dạy thay cho cô A. đi học sẽ không được tính tiền dạy thêm giờ.
Chính vì thế có tình trạng cũng là giáo viên đi tập huấn, đi học tập bồi dưỡng mà trường thì thanh toán là số tiết dạy tăng giờ cho giáo viên (do quỹ tiết kiệm từ ngân sách còn, chủ yếu ở trường thiếu giáo viên), trường lại không thanh toán (vì phần tiết kiệm chi từ ngân sách của trường đã hết hoặc không có do trường đã đủ hoặc thừa giáo viên).
Tóm lại, cá nhân phải dạy vượt định mức thì mới được xem là “dạy thêm giờ” nhưng vẫn phải phụ thuộc trong khuôn khổ số tiết nhà trường và phần tiền ngân sách còn. Nếu tổng số tiết dạy thêm giờ của trường đã đủ dù giáo viên có dạy vượt giờ cũng sẽ không được thanh toán.
Vì thế, hiện nay ở nhiều cơ sở giáo dục, giáo viên ngoài việc dạy đủ số tiết quy định của mình vẫn đang phải dạy hỗ trợ (dạy không thù lao) cho nhiều đồng nghiệp đi tập huấn, đi dự hội nghị, đi học tập bồi dưỡng…) dẫn đến khá nhiều thiệt thòi cho giáo viên.
Làm sao để hài hòa quyền lợi?
Khoản 4, Điều 3. Quy định chung về việc tính trả tiền lương dạy thêm giờ nêu rõ: "
a) Tổng số tiết dạy thêm trong một năm học của tất cả nhà giáo không được cao hơn tổng số tiết dạy thêm tối đa trong một năm học của cơ sở giáo dục quy định tại khoản 1 Điều 4 Thông tư này trừ trường hợp quy định tại điểm b khoản này;
b) Trường hợp tổng số tiết dạy thêm trong một năm học của tất cả nhà giáo trong cơ sở giáo dục cao hơn tổng số tiết dạy thêm tối đa trong một năm học của cơ sở giáo dục do có môn học không thể bố trí đủ nhà giáo giảng dạy thì người đứng đầu cơ sở giáo dục phải thông báo bằng văn bản cho cơ quan quản lý giáo dục theo thẩm quyền quản lý".
Như vậy, nếu tổng số tiết dạy thêm cao hơn tổng số tiết dạy thêm tối đa phải thông báo bằng văn bản cho cơ quan quản lý giáo dục. Nếu có văn bản chấp thuận, thì giáo viên dạy thay được thanh toán tiền dạy thêm giờ hợp pháp.
Hiện nay, một số trường học trên địa bàn tỉnh Lâm Đồng đã linh hoạt giải quyết tình huống bằng cách sáp nhập các tổ chuyên môn (như gộp tổ 1, 2, 3 thành một tổ; tổ 4 và 5 thành một tổ).
Việc gộp này giúp giảm được 3 tổ trưởng, đồng thời tiết kiệm khoảng 9 tiết công tác/tuần, tạo thêm quỹ tiết dạy thêm giờ cho trường. Từ đó, giáo viên dạy thay đồng nghiệp đi tập huấn, kèm học sinh chưa hoàn thành...có nguồn để thanh toán tiền dạy thêm giờ.
Việc giáo viên dạy thay cho đồng nghiệp đi tập huấn, đi học bồi dưỡng là một tình huống thực tế thường xuyên, phản ánh tinh thần trách nhiệm và sự chia sẻ trong nội bộ nhà trường. Do đó, để đảm bảo công bằng, minh bạch và đúng quy định, các cơ sở giáo dục cần:
Lập hồ sơ, quyết định phân công dạy thay rõ ràng, xác nhận số tiết thực dạy của từng giáo viên.
Tính toán, cân đối quỹ tiết trong phạm vi trần ngân sách, đồng thời báo cáo cơ quan quản lý cấp trên trong trường hợp phát sinh vượt định mức.
Thống nhất cách áp dụng, tránh tình trạng mỗi nơi hiểu một cách, dẫn đến so bì, thiệt thòi cho người thực dạy.
Bên cạnh đó, cũng cần xem xét điều chỉnh thời gian tổ chức các lớp bồi dưỡng, tập huấn dài ngày, hạn chế triển khai trong giai đoạn cao điểm năm học. Bởi việc cử giáo viên đi học giữa kỳ thường khiến các thầy cô ở trường phải gánh thêm tiết dạy hỗ trợ, gây áp lực lớn và ảnh hưởng đến chất lượng giảng dạy chung.
(*) Văn phong, nội dung bài viết thể hiện góc nhìn, quan điểm của tác giả.
