Người viết là giáo viên bậc trung học phổ thông nhận thấy, trong bối cảnh giáo dục hiện đại, hiện nay bên cạnh việc truyền đạt kiến thức, người thầy còn phải đối mặt với nhiều thách thức hơn bao giờ hết.
Đó là áp lực vô hình của phụ huynh, sự mất cân bằng trong mối quan hệ thầy trò, cho đến những khó khăn của thầy cô trong việc quản lý lớp học.
Những áp lực này đang đặt ra một câu hỏi lớn: Làm thế nào giáo viên có thể vượt qua để làm nghề tốt? Bài viết dưới đây xin có đôi điều cùng chia sẻ với bạn đọc trước thềm năm học mới.
Kỳ vọng và áp lực từ phụ huynh
Xã hội ngày càng phát triển, kỳ vọng của phụ huynh đối với giáo viên cũng theo đó mà tăng lên. Phụ huynh ngày nay không chỉ mong con mình giỏi các môn học văn hoá mà còn phải có kỹ năng mềm, kỹ năng sống và khả năng ngoại ngữ vượt trội.
Họ xem giáo viên như một “người hùng” có thể biến con em họ thành con ngoan trò giỏi, thành những người hoàn hảo, tạo ra một gánh nặng lớn lên vai giáo viên.
Bên cạnh việc dạy học, giáo viên còn phải đảm nhiệm nhiều vai trò khác nhau. Chẳng hạn, người thầy phải như một nhà tâm lý học để thấu hiểu những rắc rối tuổi mới lớn; là chuyên gia tư vấn hướng nghiệp để định hướng tương lai cho học sinh, hay người bạn đồng hành để lắng nghe những tâm tư của con trẻ.
Nhiều giáo viên kiêm nhiệm giáo viên chủ nhiệm đã từng trải lòng với người viết rằng, thầy cô cảm thấy áp lực nặng nề từ phụ huynh, đặc biệt là việc đảm bảo thành tích học tập cho học sinh, nhất là học sinh lớp 9, lớp 12 phải vượt qua các kì thi.
Cùng với đó, thực tiễn dạy học cho thấy, nhiều trường hợp phụ huynh can thiệp sâu vào việc dạy và học, yêu cầu giáo viên phải dạy tăng cường kiến thức, thay đổi phương pháp giảng dạy để phù hợp với mong muốn cá nhân.
Không ít phụ huynh nhờ giáo viên bộ môn gửi bài tập hàng ngày về nhà cho con em họ để luyện tập thêm. Có người còn yêu cầu giáo viên chủ nhiệm báo cáo tình hình học tập từng tuần một để theo dõi sự tiến bộ của con em mình.
Lo ngại tinh thần “tôn sư trọng đạo” bị sa sút
“Tôn sư trọng đạo" là một truyền thống quý báu của dân tộc Việt Nam từ ngàn xưa đến nay. Tuy nhiên, trong bối cảnh giáo dục hiện đại, ở đâu đó điều này đang dần bị sa sút.
Sự xuống cấp về đạo đức thể hiện ở việc con cái có hành vi hỗn hào với cha mẹ và học trò thiếu tôn trọng thầy cô.
Nhiều học sinh được cha mẹ quá nuông chiều, dẫn đến "cái tôi" lớn. Các em mang thái độ này vào trường học, xem thầy cô như người có trách nhiệm "phục vụ" và không cần tuân thủ nề nếp. Khi bị trách phạt, các em dễ có phản ứng tiêu cực, mất kiểm soát hành vi.
Đáng nói, học sinh ngày nay dễ bị ảnh hưởng bởi những nội dung tiêu cực trên mạng xã hội, như các clip "bẩn" hay các hành vi bạo lực.
Nhiều em có xu hướng lấy những hành động sai trái, vi phạm đạo đức, pháp luật làm "thần tượng" và hùa theo, từ đó dẫn đến những hành vi bạo lực trong học đường - bạo lực giữa các học sinh với nhau; giữa thầy và trò.
Ngoài ra, cả cha mẹ và giáo viên đều phải đối mặt với nhiều áp lực, căng thẳng trong cuộc sống. Điều này cũng ảnh hưởng tiêu cực đến tâm lý của con trẻ, làm cho các em dễ có những hành vi không đúng mực.
Tinh thần “tôn sư trọng đạo” bị sa sút không chỉ làm tổn thương tinh thần giáo viên mà còn ảnh hưởng đến hiệu quả giảng dạy. Khi uy tín người thầy bị giảm sút, việc truyền đạt kiến thức và giáo dục đạo đức trở nên kém hiệu quả hơn.
Nhiều giáo viên gặp khó khăn trong quản lý lớp học
Quản lý lớp học là một nghệ thuật sư phạm, nhưng trong bối cảnh giáo dục hiện đại, nó đã trở thành một bài toán khó, đặc biệt đối với giáo viên trẻ hoặc người ít kinh nghiệm.
Các phương pháp kỷ luật truyền thống như phạt đứng, viết bản kiểm điểm, vốn từng được coi là hiệu quả, nay chẳng mấy phát huy tác dụng.
Thế hệ học sinh ngày nay đòi hỏi những phương pháp giáo dục tích cực hơn, hướng tới sự thấu hiểu, tôn trọng lẫn nhau thay vì sự sợ hãi và tuân thủ một cách ép buộc.
Tuy nhiên, thực tế là nhiều giáo viên chưa được trang bị đầy đủ các kỹ năng quản lý lớp học hiện đại. Điều này khiến họ lúng túng khi phải xử lý các tình huống phức tạp như học sinh cá biệt, học sinh có vấn đề tâm lý, hay các vụ bạo lực học đường.
Hệ quả là nhiều thầy cô vẫn phải áp dụng các biện pháp kỷ luật cứng nhắc, dẫn đến những phản ứng tiêu cực từ học sinh và phụ huynh. Điều này tạo ra một vòng luẩn quẩn đó là giáo viên không thể quản lý lớp học hiệu quả, học sinh mất trật tự, và chất lượng giảng dạy ngày càng đi xuống.
Vấn đề trở nên phức tạp hơn khi các biện pháp kỷ luật bị phụ huynh và dư luận chỉ trích, khiến giáo viên cảm thấy bối rối, mất tự tin và thậm chí là nản lòng với nghề dạy học.
Thay lời kết
Để vượt qua những thách thức hiện tại, không thể chỉ dựa vào nỗ lực đơn lẻ của giáo viên mà cần có giải pháp đồng bộ. Các giải pháp cần được triển khai ở ba cấp độ: giáo viên, phụ huynh và ngành giáo dục.
Thứ nhất, bản thân giáo viên cần chủ động nâng cao năng lực chuyên môn và kỹ năng mềm để tự tin hơn trong công việc.
Việc tham gia các khóa học về tâm lý học đường, quản lý lớp học tích cực và giao tiếp hiệu quả sẽ giúp thầy cô giải quyết các tình huống phức tạp một cách khéo léo và chuyên nghiệp.
Khi được trang bị đầy đủ kiến thức và kỹ năng, giáo viên có thể hiểu và đồng hành cùng học sinh một cách hiệu quả, thay vì chỉ áp dụng những phương pháp truyền thống.
Thứ hai, phụ huynh đóng vai trò cực kỳ quan trọng trong việc giảm bớt áp lực cho giáo viên, trong đó cần có cái nhìn đúng đắn và thực tế hơn về vai trò của người thầy.
Thay vì đặt áp lực thành tích lên giáo viên, phụ huynh hãy trở thành người đồng hành, cùng giáo viên giáo dục con cái. Sự tin tưởng, hợp tác và tôn trọng từ phía phụ huynh sẽ là động lực lớn nhất giúp người thầy hoàn thành tốt nhiệm vụ, từ đó tạo ra một môi trường học tập tích cực cho học sinh.
Thứ ba, cơ quan quản lí giáo dục và hiệu trưởng nhà trường cần xây dựng trường học hạnh phúc hướng tới việc hình thành các giá trị cốt lõi yêu thương, an toàn, tôn trọng, thấu hiểu.
Bằng cách tập trung vào những giá trị này, nhà trường sẽ trở thành mái nhà hạnh phúc, nơi mỗi người đều được yêu thương, tôn trọng và phát triển. Khi đó, những thách thức của nghề giáo ngày nay sẽ được hoá giải.
(*) Văn phong, nội dung bài viết thể hiện góc nhìn, quan điểm của tác giả.
