Phó Giáo sư, Tiến sĩ, Bác sĩ, Nhà giáo Nhân dân Nguyễn Võ Kỳ Anh (sinh năm 1937 tại Hà Tĩnh) là người đã dành trọn cuộc đời cho sự nghiệp chăm sóc và giáo dục trẻ thơ. Ông là nguyên Vụ trưởng, Vụ giáo dục thể chất, Bộ Giáo dục và Đào tạo; Phó chủ tịch Hội Giáo dục Chăm sóc Sức khỏe Cộng đồng Việt Nam (VACHE); Viện trưởng Viện Nghiên cứu Giáo dục phát triển tiềm năng con người (Viện IPD).
Ông đã từ trần ngày 10/12/2025 tại Bệnh viện Đa khoa Đức Giang (phường Việt Hưng, thành phố Hà Nội) hưởng thọ 89 tuổi, để lại sự tiếc thương vô hạn trong lòng gia đình, bạn bè, đồng nghiệp, học trò và toàn thể cộng đồng giáo dục cả nước.
"Cây đại thụ" một đời tận hiến cho sự nghiệp giáo dục mầm non, giáo dục sớm
Chia sẻ với phóng viên Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam, ông Lê Như Long - Phó Viện trưởng Viện IPD cho biết, năm 1961, khi còn là sinh viên năm thứ 5 chuyên khoa Nhi Trường Đại học Y Dược khoa Hà Nội (nay là Trường Đại học Dược Hà Nội), thầy Kỳ Anh được tiếp cận chương trình học do các giảng viên Liên Xô dạy về phương pháp nhi khoa hiện đại. Càng đi sâu tìm hiểu, thầy dần đem lòng yêu thích và nghiên cứu chuyên sâu về vấn đề giáo dục lứa tuổi nhà trẻ, mẫu giáo.
Thầy bắt đầu sự nghiệp với vai trò giảng viên y khoa. Bước ngoặt đến với thầy Kỳ Anh vào năm 1972, thầy chuyển hướng sang lĩnh vực giáo dục mầm non, trở thành người đặt nền móng và là phó hiệu trưởng đầu tiên của Trường Trung học chuyên nghiệp Nuôi dạy trẻ Trung ương (nay là Trường Cao đẳng Sư phạm Trung ương).
Trong những năm công tác tại Bộ Giáo dục và Đào tạo, đảm nhiệm các cương vị như Phó Cục trưởng Cục Bảo vệ và Giáo dục trẻ em, Vụ trưởng Vụ Giáo dục Thể chất, thầy có cơ hội tích lũy kinh nghiệm, tạo nền tảng vững chắc để bước sâu vào lĩnh vực giáo dục mầm non, giáo dục sớm và tâm lý học phát triển - nơi thầy dành trọn tâm huyết suốt nhiều thập kỷ.
Với tinh thần học hỏi không ngừng, thầy tích cực tham gia các chương trình hợp tác quốc tế, tiếp nhận tri thức tiên tiến và vận dụng phù hợp với bối cảnh Việt Nam. Từ một giảng viên trẻ, thầy trở thành một trong những chuyên gia tiên phong, góp phần định hình tư duy giáo dục sớm theo hướng hiện đại.
“Thầy Kỳ Anh có những đóng góp quan trọng trong việc phát triển mô hình nhóm trẻ gia đình, chuẩn hóa đào tạo giáo viên nuôi dạy trẻ, đồng thời khởi xướng các dự án sức khỏe học đường và phong trào Hội khỏe Phù Đổng.
Thầy tham gia xây dựng chương trình, chính sách giáo dục mầm non; tư vấn chuyên môn cho nhiều đề án chiến lược của Bộ Giáo dục và Đào tạo; thúc đẩy ứng dụng khoa học tâm lý trong môi trường học đường. Nhiều đề xuất, mô hình và tài liệu khoa học do thầy triển khai đã được áp dụng rộng rãi, mang lại lợi ích thiết thực cho hàng triệu trẻ em Việt Nam”, ông Lê Như Long bộc bạch.
Cũng theo ông Long, năm 2000, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Võ Kỳ Anh nghỉ hưu, nhưng thầy vẫn đau đáu nỗi lòng vì sự nghiệp giáo dục nói chung và giáo dục mầm non nói riêng. Thầy tiếp tục tham gia công tác ở Hội Khuyến học Việt Nam, Hiệp hội Vì giáo dục cho mọi người Việt Nam và Hội Giáo dục chăm sóc sức khỏe cộng đồng Việt Nam.
Tháng 9/2011, Viện Nghiên cứu Giáo dục phát triển tiềm năng con người được thành lập do thầy Kỳ Anh làm viện trưởng. Tại đây, thầy miệt mài nghiên cứu và lan tỏa phương pháp “giáo dục sớm” nhằm phát triển toàn diện cho trẻ em Việt Nam.
Những năm cuối đời, thầy Kỳ Anh vẫn chưa nghỉ ngơi mà vẫn tham gia nghiên cứu, viết sách và truyền kinh nghiệm về giáo dục sức khỏe cho học sinh, sinh viên và giáo dục sớm ở trẻ em cho giáo viên mầm non và các bậc phụ huynh.
Các công trình nghiên cứu của thầy không chỉ có giá trị khoa học, mà còn thể hiện tinh thần giáo dục tiến bộ, lấy trẻ em làm trung tâm. Với những đóng góp bền bỉ, thầy được trao tặng nhiều phần thưởng cao quý, trong đó có danh hiệu Nhà giáo Nhân dân - ghi nhận trọn vẹn một đời tận tụy vì sự nghiệp giáo dục.
Vị Phó viện trưởng Viện IDP bày tỏ: “Cuộc đời của thầy Kỳ Anh có thể được gói gọn trong hai chữ “cống hiến” - cống hiến bằng trí tuệ, bằng trái tim và bằng những nỗ lực thầm lặng. Di sản khoa học và nhân văn mà thầy để lại đã, đang và sẽ tiếp tục lan tỏa, đóng góp cho một nền giáo dục tiến bộ, nhân bản và vì trẻ em.
Nhìn lại hành trình của thầy, tôi càng thêm trân trọng những nhà giáo đã dành trọn cuộc đời cho sự nghiệp trồng người. Sự ra đi của “cây đại thụ” ngành Giáo dục thể chất, Giáo dục mầm non và Giáo dục sớm với hơn 60 năm phụng sự nền giáo dục nước nhà là mất mát lớn đối với ngành giáo dục và xã hội.
Sự nghiệp của Phó Giáo sư, Tiến sĩ, Bác sĩ, Nhà giáo Nhân dân Nguyễn Võ Kỳ Anh sẽ luôn được nhắc đến như một biểu tượng đẹp của ngành giáo dục Việt Nam”.
Người thầy giản dị, gần gũi, mẫu mực, là người truyền cảm hứng cho thế hệ trẻ
Trong quá trình công tác tại Viện IDP, Phó Giáo sư, Tiến sĩ, Bác sĩ, Nhà giáo Nhân dân Nguyễn Võ Kỳ Anh đã để lại cho đồng nghiệp của mình nhiều ấn tượng khó quên.
Bà Vũ Xuân - Giám đốc Ban phát triển giáo dục gia đình Viện IPD, Giám đốc điều hành Hệ thống giáo dục Amy Edu xúc động kể lại: “Nhắc đến thầy, tôi có biết bao kỷ niệm khó quên. Với tôi, mối nhân duyên với thầy càng trở nên đặc biệt, khi mẹ tôi là học trò của thầy, và đến thế hệ tôi tiếp tục được làm việc cùng thầy, tiếp nối lý tưởng giáo dục mà thầy xây dựng.
Tôi bắt đầu làm việc với thầy cách đây khoảng 10 năm, khi thầy đã gần 80 tuổi. Thầy luôn giữ phong cách làm việc chỉn chu, cẩn trọng, liêm chính và đầy trách nhiệm. Thầy luôn dành thời gian rà soát, chỉnh sửa từng báo cáo, từng câu chữ, từng thông điệp, như một cách đào tạo thầm lặng nhưng sâu sắc.
Thầy luôn làm việc với tinh thần cống hiến cho cộng đồng, coi mục tiêu tạo nên những đứa trẻ hạnh phúc, thông minh và nuôi dưỡng trí tuệ mầm non Việt Nam là điều quan trọng nhất, đặt lên trên mọi lợi ích khác. Chính tư duy nhân văn ấy đã truyền cảm hứng và định hướng cho những người trẻ như chúng tôi trong hành trình làm giáo dục.
Đặc biệt, thầy Kỳ Anh có phong thái rất thân thiện. Dù đảm nhiệm nhiều vị trí quan trọng trong lĩnh vực giáo dục, thầy luôn gần gũi, cởi mở, tạo cảm giác như một người thân trong gia đình.
Tôi đến Viện IPD năm 25 tuổi, khi ấy, tôi còn rất non nớt về kinh nghiệm. Dù thầy không trực tiếp đứng lớp dạy tôi, nhưng với tôi, thầy thực sự là một người thầy mẫu mực. Thầy chỉnh sửa cho tôi từ những điều nhỏ như lời nói, chỉ bảo tôi cũng như những người trẻ khác về chuyên môn, thái độ làm việc và kỹ năng cần thiết để làm giáo dục một cách tử tế và trách nhiệm.
Thầy không chỉ ghi nhận năng lực chuyên môn và tinh thần tận tâm với giáo dục của tôi, mà còn tin tưởng đề xuất để tôi đảm nhiệm vị trí Giám đốc Ban phát triển giáo dục gia đình của Viện IDP. So sánh bản thân những ngày đầu vào Viện IPD với hiện tại, tôi nhận thấy nhờ thầy Kỳ Anh mà tôi đã trưởng thành rất nhiều”.
Theo bà Vũ Xuân, đối với Viện IPD, thầy Kỳ Anh chính là “linh hồn” của Viện. Những đóng góp bền bỉ của thầy đã định hình giá trị, định hướng chuyên môn và tạo nên bản sắc riêng cho Viện IPD.
Thầy luôn thể hiện sự tôn trọng và sẵn sàng trao cơ hội cho bất kỳ đơn vị hay cá nhân nào có ý tưởng, đóng góp nhằm xây dựng và phát triển Viện IPD, chỉ cần mục tiêu chung hướng đến điều tốt đẹp cho sự nghiệp giáo dục mầm non.
Bà Xuân không giấu nổi đau xót trước sự ra đi của Phó Giáo sư, Tiến sĩ, Bác sĩ, Nhà giáo Nhân dân Nguyễn Võ Kỳ Anh: “Khi nhận tin thầy qua đời vào sáng ngày 10/12, tôi thực sự bàng hoàng và không dám đối diện với sự mất mát ấy. Với tôi, thầy không chỉ là người dẫn dắt, là người thầy, mà còn là một ngôi sao sáng trong lòng.
Tôi tự nhủ với lòng mình sẽ tiếp tục cống hiến cho sự nghiệp giáo dục mầm non, nối tiếp những điều thầy vẫn trăn trở và tâm huyết, như một cách để tri ân người thầy lớn của đời mình”.
Trong khi đó, bà Nguyễn Thị Thu Trang - Giám đốc Trung Tâm Nghiên Cứu giáo dục phát triển tiềm năng con người Tuyên Quang – IPD7, người sáng lập Hệ thống Mầm non Happy Kids tại Tuyên Quang bồi hồi nhớ lại: “Từ năm 2023, tôi có cơ duyên được quen biết và làm việc với Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Võ Kỳ Anh.
Khi đó, tôi sinh sống tại Tuyên Quang và ấp ủ dự định mở một trường mầm non theo phương pháp giáo dục sớm. Tôi nhận thấy rằng, kinh nghiệm nuôi dạy con của bản thân có thể áp dụng trong gia đình, nhưng để dạy trẻ em một cách chuyên nghiệp thì cần có nền tảng khoa học và sự bài bản.
Từ suy nghĩ đó, tôi bắt đầu tìm kiếm một chương trình giáo dục phù hợp để áp dụng thống nhất cho học sinh. Qua tìm hiểu, tôi biết đến Viện IPD do thầy Kỳ Anh làm viện trưởng.
Nhờ sự kết nối từ bạn bè, tôi có dịp gặp thầy để học hỏi. Thầy rất giản dị, gần gũi, thân thiện, giàu tình cảm và sẵn sàng chào đón, hướng dẫn tôi tận tình. Chính nguồn năng lượng tích cực và tinh thần cống hiến của thầy đã truyền cảm hứng mạnh mẽ, giúp tôi có thêm niềm tin để theo đuổi hướng đi giáo dục sớm tại Tuyên Quang”.
Sau đó, thầy Kỳ Anh cũng tạo điều kiện để bà Trang thành lập Trung Tâm Nghiên Cứu giáo dục phát triển tiềm năng con người Tuyên Quang. Trong quá trình hoạt động, thầy luôn đồng hành, động viên, chia sẻ kinh nghiệm và truyền cảm hứng cho bà.
“Đến giờ, tôi vẫn chưa thể tin được thầy Kỳ Anh đã từ trần. Cảm giác bàng hoàng và mất mát ấy như một điều vô cùng quý giá trong cuộc đời vừa bị “cuốn đi”. Trong lòng tôi, thầy là một biểu tượng truyền cảm hứng, một điểm tựa tinh thần lớn cho con đường mà tôi đang theo đuổi. Và có lẽ, cách tri ân đẹp nhất tôi dành cho thầy là tiếp tục gìn giữ giá trị mà thầy để lại, như ngọn lửa mà thầy đã từng trao cho mỗi chúng tôi”, bà Thu Trang nghẹn ngào chia sẻ.
