Vừa qua, Công an tỉnh Bắc Ninh đã khởi tố 3 người trong đường dây sản xuất, buôn bán sách giáo khoa giả có quy mô liên tỉnh.
Theo đó, từ ngày 29/7 - 3/8, lực lượng chức năng khám xét khẩn cấp 8 địa điểm, triệu tập làm việc 12 đối tượng liên quan tại Bắc Ninh và Hà Nội.
Kết quả điều tra ban đầu xác định: Ngô Thị Phương Lan, Giám đốc Công ty Trách nhiệm hữu hạn Đầu tư Công nghệ in miền Bắc là đối tượng chủ mưu, tổ chức in ấn lượng lớn sách giáo khoa giả. Số sách này được phân phối cho Nguyễn Thị Tuyến (sinh năm 1989, chủ nhà sách Hằng Thắng) và Tạ Ngọc Long (sinh năm 1998, chủ nhà sách Phú Thịnh) đều trú tại phường Bắc Giang (tỉnh Bắc Ninh).
Các đối tượng có thủ đoạn tinh vi, hoạt động có tổ chức, núp bóng doanh nghiệp hợp pháp. Khu vực sản xuất được bố trí ở nơi hẻo lánh, ít người qua lại, giao thông hạn chế. Việc phân phối được thực hiện qua mạng xã hội, các kênh không chính thống với giá rẻ hơn từ 20 - 30% so với sách thật.
Qua khám xét xưởng in, kho chứa, các cửa hàng sách, lực lượng chức năng phát hiện và thu giữ 2.300 thùng carton chứa hơn 185.000 bản sách giáo khoa tiếng Anh giả, trị giá hơn 8 tỷ đồng (theo giá bìa).
Ngoài ra, công an còn thu giữ 27 bản kẽm dùng để in sách giả, 1 máy in màu, 2 ô tô tải và nhiều vật liệu, thiết bị phục vụ sản xuất, vận chuyển sách giả. Tổng giá trị tang vật bị niêm phong phục vụ điều tra ước tính khoảng 15 tỷ đồng.
Năm học 2025-2026 đang đến gần, việc mua sách giáo khoa của phụ huynh, học sinh vì thế dịp này cũng tăng cao.
Đặt sách giáo khoa giá rẻ, học sinh nhận về sách giả, có nội dung in sai
Chia sẻ với phóng viên, em Bùi Doãn Minh Quang (phường Vĩnh Hưng, Hà Nội) bày tỏ sự thất vọng về cuốn sách giáo khoa mua qua mạng xã hội: “Trước thềm năm học mới, với mong muốn mua thêm một bộ sách giáo khoa để tham khảo kiến thức, em đã đặt mua sách qua một trang mạng xã hội. Với quảng cáo "sách mới 100%, giá rẻ", không chút nghi ngờ, em liền đặt mua và thanh toán ngay.
Tuy nhiên, khi nhận sách, em không khỏi ngỡ ngàng bởi chất lượng của bộ sách này. Em phát hiện chữ in không rõ nét, thậm chí nhiều trang còn bị thiếu hoặc in lộn xộn các phần mục lục và nội dung. So sánh với bản mềm trên mạng, em nhận ra ngay cuốn sách mình vừa mua không giống sách chính hãng và kém chất lượng".
Câu chuyện của Quang cũng có thể xảy ra với bất cứ ai nếu không mua tại những nơi uy tín.
Cô Nguyễn Quỳnh Anh - Giáo viên Trường Tiểu học, Trung học cơ sở và Trung học phổ thông Ngôi Sao Hoàng Mai (Hà Nội) cho rằng, sách giả, sách lậu vẫn tồn tại, nhất là khi nhiều người tiêu dùng có xu hướng và thói quen mua sách trên các nền tảng trực tuyến.
Đối với môi trường giáo dục, sách giả, sách lậu có nhiều ảnh hưởng tiêu cực đến quá trình học tập của học sinh. Về hình thức, nhiều cuốn sách in mất trang, in mờ, nhòe chữ hoặc có chất lượng giấy không tốt. Còn về nội dung, có những sách in sai hình ảnh, trích dẫn, hoặc thậm chí sai kiến thức.
Do đó, việc sử dụng sách giả, sách lậu ảnh hưởng lớn đến chất lượng dạy và học trong trường học. Điều đó khiến học sinh gặp khó khăn trong việc tự chuẩn bị bài trước khi đến lớp, trong giờ học, các em cũng bị hạn chế sự chủ động tìm tòi kiến thức và phát biểu xây dựng bài học do phải tiếp cận kiến thức sai sự thật. Mặc dù quá trình học tập trên lớp của các em đa phần được diễn ra dưới sự hướng dẫn rất tỉ mỉ của các thầy cô, song các em vẫn cần có những hoạt động học tập bám sát sách giáo khoa để tự tích lũy và ghi nhớ kiến thức cho mình.
"Đã có phụ huynh chia sẻ với tôi, họ mua phải sách giả do đặt hàng qua một trang facebook, hay qua một đường link sàn thương mại điện tử được người quen giới thiệu. Hoặc đơn giản hơn, họ chỉ vô tình đi qua một cửa hàng sách cũ, thấy sách đang giảm giá và ngay lập tức vào mua", cô Quỳnh Anh bày tỏ.
Cô Nguyễn Quỳnh Anh - Giáo viên Trường Tiểu học, Trung học cơ sở và Trung học phổ thông Ngôi Sao Hoàng Mai (Hà Nội). Ảnh NVCC
Cùng bàn về vấn đề này, cô Teo Thị Thanh Mai - Hiệu trưởng Trường Tiểu học Lê Qúy Đôn (phường Dương Nội, Hà Nội) bày tỏ, tình trạng sách giả gây ảnh hưởng lớn đến chất lượng giảng dạy và học tập của cả giáo viên lẫn học sinh. Những loại sách này thường có số trang không đầy đủ, đảo lộn số trang cùng, nội dung sai lệch, thiếu dữ liệu hoặc nhầm lẫn thông tin.
Tuy nhiên, vì những lý do khác nhau, nhiều phụ huynh, học sinh vẫn tìm đến những cửa hàng, điểm bán không chính thống hoặc mua trực tuyến qua các kênh không rõ nguồn gốc để tiết kiệm chi phí, thay vì mua sách tại các kênh phân phối chính thức của nhà trường hay các nhà sách uy tín. Việc mua sách tại những địa điểm không đáng tin cậy này tiềm ẩn rủi ro rất cao, khiến phụ huynh và học sinh dễ dàng mua phải sách giả mà không hề hay biết, dẫn đến việc khó kiểm soát chất lượng và nguồn gốc của sách. Do đó, để hạn chế tình trạng này, cần nâng cao nhận thức về sách giả từ đội ngũ giảng dạy trong trường học và cả phụ huynh, học sinh.
Cô Mai cũng cho biết thêm, hàng năm, nhà trường đều phối hợp với Phòng Giáo dục và Đào tạo quận Hà Đông (cũ) để cung ứng cho phụ huynh học sinh nhằm đảm bảo số lượng sách theo nhu cầu phụ huynh và có nguồn gốc, giá cả rõ ràng. Do đó, trường chưa ghi nhận bất kỳ trường hợp nào phản ảnh về việc mua phải sách giả, sách lậu. Tại năm học 2025-2026, nhà trường sẽ tiếp tục làm việc với Sở Giáo dục và Đào tạo Hà Nội và các đơn vị liên quan nhằm cung cấp nguồn sách giáo khoa uy tín, chất lượng tới học sinh nhà trường.
Cô Teo Thị Thanh Mai - Hiệu trưởng Trường Tiểu học Lê Quý Đôn (phường Dương Nội, Hà Nội). Ảnh: Ngân Chi.
Để hạn chế tình trạng sách giả, sách lậu trên thị trường và có nguy cơ vào trong môi trường giáo dục, theo cô Mai, cần có sự phối hợp đồng bộ và chặt chẽ từ nhiều phía. Trước hết, lực lượng quản lý thị trường và các nhà xuất bản cần đóng vai trò quan trọng trong việc quản lý, kiểm định sách. Bên cạnh đó, các nhà sách, hiệu sách hoạt động trên địa bàn phường, xã cũng cần được quản lý địa phương nắm rõ để kiểm soát nguồn gốc sách đang lưu hành.
Đối với các trường học, lãnh đạo trường cùng đội ngũ cán bộ, giáo viên cũng cần tích cực triển khai các hoạt động tuyên truyền về sách giáo khoa chính thống, sách có bản quyền thông qua các buổi họp phụ huynh hay ngày hội quyên góp sách thiện nguyện. Ngoài ra, mọi cuốn sách trước khi được đưa vào thư viện nhà trường để học sinh sử dụng chung đều phải được kiểm tra kỹ lưỡng, đảm bảo chất lượng và nguồn gốc rõ ràng. Nhờ những biện pháp đồng bộ này, từ việc kiểm soát chặt chẽ nguồn sách đầu vào đến các hoạt động tuyên truyền nâng cao nhận thức, trường học sẽ góp phần hiệu quả vào việc bảo vệ học sinh khỏi những tác hại của sách giả, đảm bảo các em được tiếp cận với nguồn tri thức chính xác và chất lượng.
Để tránh mua phải sách giáo khoa giả, cô Nguyễn Quỳnh Anh khuyến nghị phụ huynh và học sinh cần cẩn trọng và nên kiểm tra kỹ càng khi mua sách.
“Phụ huynh, học sinh nên mua sách ở những nhà sách có uy tín và các đại lý phân phối chính thức hoặc truy cập danh sách các cửa hàng bán sách giáo khoa chính thống được đăng tải trên trang thông tin điện tử của Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam, tránh những điểm bán không rõ ràng.
Nếu mua online, nên ưu tiên các nhà sách lớn có kênh bán hàng trực tuyến chính thức và luôn yêu cầu kiểm tra hàng trước khi thanh toán. Đồng thời, cần kiểm tra kỹ chất lượng giấy và mực in.
Đặc biệt, luôn ghi nhớ khẩu hiệu “Mua bán sách giả giết chết sách thật”. Việc từ chối sách giả không chỉ bảo vệ quyền lợi cá nhân, mà còn góp phần duy trì chất lượng giáo dục và sự phát triển bền vững của ngành xuất bản chân chính, đảm bảo một môi trường học tập lành mạnh cho thế hệ tương lai”, cô Quỳnh Anh nhấn mạnh.
