Trong khuôn khổ chương trình làm việc tại Phiên họp thứ 48 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, ngày 13/8, các thành viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã thảo luận, cho ý kiến về Dự án Luật Giáo dục đại học (sửa đổi) và Luật Giáo dục nghề nghiệp (sửa đổi).
Có trường dạy luật nhưng không có giáo trình: Cần siết chặt cơ chế kiểm định chương trình đào tạo
Cho ý kiến vào Dự án Luật Giáo dục đại học (sửa đổi), Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội Phan Văn Mãi nhận định, Dự án luật cần phải ưu tiên tối đa mức độ tự chủ của các cơ sở giáo dục đại học. Theo Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội, tự chủ ở đây không chỉ hiểu theo nghĩa tự chủ tài chính mà còn phải tự chủ trong phương thức quản lý, trong thiết kế chương trình đào tạo.
“Phải đẩy mạnh phân cấp, phân quyền thì mới khai thác hết được năng lực quản lý của các cơ sở giáo dục đào tạo đại học”, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội nhấn mạnh.
Trong khi đó, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định cho rằng, cần phải siết chặt cơ chế kiểm định chương trình đào tạo. Phó Chủ tịch Quốc hội chỉ rõ, các ngành như giáo dục, luật và chăm sóc sức khỏe đều là các ngành học đóng vai trò quan trọng trong đời sống xã hội. Tuy nhiên, hiện có rất nhiều cơ sở giáo dục được cấp phép đào tạo các ngành trên mà chưa được kiểm định chất lượng đầy đủ.
“Tôi biết có không ít trường dạy luật mà không có giáo trình gì cả. Thậm chí không có cả giảng viên cơ hữu. Hay như tôi hỏi các đồng chí về ngành đào tạo y dược và y dược cổ truyền thì hiện nay cũng khoảng độ 40 – 50 cơ sở đào tạo. Số lượng nhiều thế này thì không biết chất lượng thế nào? Không biết có đủ thầy giáo, phòng thí nghiệm để phục vụ công tác đào tạo không?”, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định nêu thực trạng.
Vì vậy, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định đề xuất cần phải có những quy định chặt chẽ về điều kiện cơ sở vật chất, giảng viên cơ hữu tối thiểu; có giáo án, giáo trình, chương trình học đầy đủ thì mới được cấp phép mở ngành. Trong trường hợp các cơ sở giáo dục đại học kiểm định không đạt chất lượng thì có thể cho khắc phục, nếu khắc phục không được thì nhất quyết rút giấy phép đào tạo.
Đề cập tới các đơn vị đào tạo giáo dục ngoài công lập, Phó Chủ nhiệm Thường trực Ủy ban Kinh tế và Tài Chính của Quốc hội Lê Quang Mạnh chỉ rõ, nhiều cơ sở đang chạy theo cơn lốc thương mại hóa, tập trung vào việc tối đa hóa nguồn lợi kinh tế mà bỏ qua chất lượng của các dịch vụ giáo dục.
Vì vậy, ông đề xuất nên tập trung nhiều hơn nữa vào việc giám định các chương trình giáo dục và cấp bằng; cho phép cung cấp các thông tin minh bạch cho người học nhiều hơn để người học có thể lựa chọn.
Bên cạnh những ý kiến trên, các thành viên của Ủy ban Thường vụ Quốc hội cũng đề xuất dự án luật cần bổ sung các cơ chế hỗ trợ đặc thù cho vùng sâu vùng xa, cũng như cơ chế hỗ trợ đặc biệt đối với ngành sư phạm - ngành học đóng vai trò quan trọng trong hệ thống giáo dục chung của đất nước.
Làm rõ cơ sở xác định tương đương giữa bằng trung học nghề với bằng tốt nghiệp trung học phổ thông
Cho ý kiến vào Dự án Luật Giáo dục nghề nghiệp (sửa đổi), Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội Nguyễn Đắc Vinh cho hay, Thường trực Ủy ban đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo lưu ý: cần xác định trung học nghề là chương trình thuộc hệ thống đào tạo nghề hay thuộc hệ thống giáo dục phổ thông hay tích hợp giữa hai hệ thống này; làm rõ cơ sở xác định tương đương giữa bằng trung học nghề với bằng tốt nghiệp trung học phổ thông.
Về cơ sở hoạt động giáo dục nghề nghiệp (Điều 6), dự thảo Luật mở rộng đối tượng tham gia hoạt động giáo dục nghề nghiệp nghiệp (cơ sở giáo dục đại học, doanh nghiệp, hợp tác xã), tuy nhiên, chỉ tập trung quy định các cơ sở và chương trình chính quy (sơ cấp, trung cấp, cao đẳng, trung học nghề).
Thường trực Ủy ban đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo nghiên cứu, bổ sung quy định các hình thức, cơ sở đào tạo nghề thường xuyên, không chính quy. Việc bổ sung cơ sở giáo dục đại học được đào tạo trình độ cao đẳng, trung cấp không chỉ căn cứ vào lĩnh vực, ngành, nghề đào tạo mà cần tính đến yếu tố năng lực đào tạo của cơ sở giáo dục để khai thác thế mạnh của các cơ sở giáo dục đại học, nhất là trường đại học địa phương được thành lập trên cơ sở nâng cấp hoặc sáp nhập từ trường cao đẳng, có lợi thế về đào tạo nghề, đáp ứng yêu cầu đào tạo nguồn nhân lực tại chỗ cho địa phương.
Đối với cơ cấu tổ chức của cơ sở giáo dục nghề nghiệp (Điều 10), Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội Nguyễn Đắc Vinh cho rằng, việc bỏ thiết chế hội đồng trường trong cơ sở giáo dục nghề nghiệp công lập nhằm thể chế hoá chủ trương của Đảng. Tuy nhiên, cần nghiên cứu, quy định theo hướng giao quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm cho các cơ sở giáo dục; tăng cường sự lãnh đạo của cấp ủy đảng, phát huy vai trò, trách nhiệm người đứng đầu cơ sở giáo dục.
Về hội đồng trường của cơ sở giáo dục nghề nghiệp tư thục (Điều 13), Thường trực Ủy ban Văn hóa và Xã hội đề nghị bổ sung cụm từ “cơ sở giáo dục nghề nghiệp tư thục” vào tên Điều 13. Đồng thời, đề nghị quy định rõ thẩm quyền, trách nhiệm pháp lý của chủ tịch hội đồng trường, cơ cấu hợp lý thành phần hội đồng trường để bảo đảm vận hành hiệu quả.
Về giảng viên, giáo viên, người dạy nghề, Thường trực Ủy ban đề nghị rà soát, không quy định lại chính sách đối với giảng viên, giáo viên đã được quy định trong Luật Nhà giáo; chỉ quy định các chế độ, chính sách đặc thù. Việc quy định giảng viên, giáo viên đồng cơ hữu là chức danh mới, địa vị pháp lý của đối tượng điều chỉnh này chưa thực sự rõ ràng, có thể dẫn đến những vướng mắc trong việc thực hiện các chế độ, chính sách về lương, bảo hiểm xã hội và các quyền lợi khác liên quan. Đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo cân nhắc, làm rõ.
Về sự tham gia của các doanh nghiệp, Thường trực Ủy ban đề nghị làm rõ vai trò và trách nhiệm của doanh nghiệp trong việc tham gia xây dựng chương trình, giảng dạy, thực tập và đánh giá; làm rõ điều kiện để doanh nghiệp tham gia đào tạo giáo dục nghề nghiệp.
Về tài chính, tài sản, Thường trực Ủy ban đề nghị làm rõ cơ chế tài chính, ưu đãi thuế, đất đai, tín dụng đồng bộ với quy định các luật chuyên ngành; quy định rõ hơn cơ chế, điều kiện và ưu đãi cụ thể để thúc đẩy mô hình hợp tác công tư; làm rõ cơ sở để xác định "mức ưu đãi cao nhất" và "ưu đãi đặc biệt" trong chính sách ưu đãi tài chính.
Chú trọng chính sách đãi ngộ cho cả giáo viên và học sinh học nghề, hỗ trợ cho các trường nghề tư nhân phát triển
Cùng góp ý về Dự án Luật Giáo dục nghề nghiệp (sửa đổi), Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn yêu cầu cơ quan soạn thảo và thẩm tra khi sửa đổi dự án Luật Giáo dục nghề nghiệp phải bám sát dự thảo Nghị quyết của Bộ Chính trị về đột phá phát triển giáo dục - đào tạo quốc dân hiện đại.
Trong đó, Ban soạn thảo dự án Luật cần làm rõ về chương trình đào tạo trung học nghề, cao đẳng nghề; làm rõ thầy ở đâu, thợ ở đâu trong xã hội?
Nhấn mạnh giáo dục phổ thông cần gắn với việc học nghề cho học sinh, Chủ tịch Quốc hội cho rằng, đây là bước quan trong trong quá trình phân luồng, phát triển kỹ năng sớm của học sinh sau cấp trung học cơ sở. Tuy nhiên, khi xác định rõ được vấn đề này thì các cơ quan cũng cần nghĩ tới việc giải quyết văn bằng tương đương để khi học sinh học nghề xong thì giá trị văn bằng học nghề sẽ như thế nào.
Để học sinh tốt nghiệp nghề có việc làm, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn cũng yêu cầu ngành Giáo dục và các cơ quan liên quan đẩy mạnh hợp tác công tư, hợp tác giữa Chính phủ, các Bộ ngành với doanh nghiệp, hội đoàn để giáo dục nghề nghiệp đa dạng, đào tạo được nguồn nhân lực có trình độ chuyên môn, ngoại ngữ, kỹ năng chất lượng cao đáp ứng được yêu cầu ở trong nước và cạnh tranh với các nước khác.
Bên cạnh đó, chú trọng chính sách đãi ngộ cho cả giáo viên và học sinh học nghề, hỗ trợ cho các trường nghề tư nhân phát triển; đẩy mạnh giáo dục khoa học công nghệ, chuyển đổi số trong dạy nghề.
Bộ Giáo dục và Đào tạo cần tăng cường kiểm định chất lượng dạy nghề, cấp văn bằng, chứng chỉ... Ngoài ra, cần đẩy mạnh công tác truyền thông để người dân hiểu rõ hơn về Luật Giáo dục nghề nghiệp (sửa đổi), có định hướng cho con em về nghề nghiệp và để các cơ quan, đơn vị cùng tham gia.
Phát biểu kết luận phiên họp, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Thanh đề nghị Chính phủ chỉ đạo tiếp thu tối đa ý kiến của Chủ tịch Quốc hội, các thành viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội, báo cáo thẩm tra sơ bộ của Thường trực Ủy ban Văn hóa và Xã hội, các ý kiến thẩm tra của Thường trực Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban của Quốc hội; khẩn trương hoàn thiện Hồ sơ dự án Luật để trình Quốc hội cho ý kiến tại Kỳ họp thứ 10.
Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Thanh cũng giao trực Ủy ban Văn hóa và Xã hội hoàn thiện Báo cáo thẩm tra chính thức. Bộ Giáo dục và Đào tạo phối hợp với các cơ quan hoàn thiện các ý kiến đóng góp của Ủy ban Thường vụ Quốc hội để trình Hội nghị Đại biểu Quốc hội chuyên trách trong thời gian tới, trước khi trình Quốc hội cho ý kiến tại Kỳ họp thứ 10.
