“Khi trên cương vị mới là hiệu trưởng, tôi có điều kiện sát sao hơn với mọi công việc của Hội đồng trường, những quyết sách, đường hướng phát triển của nhà trường được bàn và thực hiện một cách rất hiệu quả, mọi ý kiến đóng góp cũng như phản biện đều được các thành viên đưa ra nhận xét thấu đáo, lúc này ban giám hiệu nhà trường sẽ trực tiếp triển khai thực hiện.
Tham gia Hội đồng trường có cả nhà trường, lãnh đạo địa phương, đại diện cha mẹ học sinh, học sinh, như vậy là đầy đủ các thành phần của đời sống xã hội. Hơn nữa cha mẹ học sinh và học sinh là những người thụ hưởng trực tiếp những hiệu quả của Hội đồng trường nên sự có mặt của họ là hoàn toàn đúng đắn.
Một ưu điểm nữa, với thành phần như vậy đã giúp cho lãnh đạo nhà trường lắng nghe được những ý kiến góp ý, những tâm tư nguyện vọng,…để từ đó xây dựng phương hướng phát triển giáo dục gắn liền với sự phát triển kinh tế xã hội của địa phương.
Hội đồng trường có ảnh hưởng rất lớn đối với nhà trường, thông qua tất cả những quyết sách về mọi mặt, về kế hoạch giáo dục, về tài chính cũng như các hoạt động giáo dục khác, và hơn nữa còn định hướng phát triển nhà trường trong một thời gian dài”, nhà giáo Trần Thanh Hải - Bí thư chi bộ, Hiệu trưởng Trường Trung học cơ sở Văn Lung, thị xã Phú Thọ (tỉnh Phú Thọ) đã cho biết như vậy khi trao đổi với phóng viên Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam.
 |
| Nhà giáo Trần Thanh Hải - Bí thư chi bộ, Hiệu trưởng Trường Trung học cơ sở Văn Lung, thị xã Phú Thọ (tỉnh Phú Thọ). Ảnh: NVCC. |
Phóng viên đặt tình huống Hiệu trưởng đồng thời là chủ tịch Hội đồng trường nếu đưa ra phương hướng hoạt động nhưng không được đa số ý kiến thành viên tán thành thì cô Hải cho rằng: “Khi có nhiều ý kiến trái chiều với ý kiến của chủ tịch Hội đồng trường, lúc này dành thời gian để cá nhân và những thành viên trong hội đồng nghiên cứu đánh giá lại, xem kế hoạch đó đã thực sự ưu việt hay chưa.
Đôi lúc người hiệu trưởng cũng chưa thể nhìn bao quát hết mọi vấn đề, sau khi nghe phân tích và thấy được kế hoạch đó chưa được toàn diện đồng thời các thành viên chỉ ra được những điểm còn hạn chế, lúc này mình cần phải suy nghĩ lại. Sau khi đã cân nhắc, phân tích cho mọi người thấy được kế hoạch đó là tốt, có lợi cho học sinh nhà trường thì lúc này hiệu trưởng cũng nên thẳng thắn đưa ra, phân tích để mọi người thông qua.
Bản thân tôi cũng đã trải qua công việc là tổ trưởng chuyên môn, nên nhận thấy trước khi xây dựng những kế hoạch giáo dục trong một nhà trường, ngay từ ý tưởng thì bao giờ cũng có sự bàn bạc trong hội đồng giáo dục nhà trường gồm ban giám hiệu, các tổ trưởng chuyên môn,… và thường đã có biểu quyết sơ bộ chứ không đơn thuần là của riêng hiệu trưởng.
Khi đã đưa ra Hội đồng trường để có những quyết đáp cuối cùng thì lúc này kế hoạch đã gần như hoàn chỉnh, các thành viên đóng góp thêm ý kiến để hoàn thiện hơn và biểu quyết thông qua”.
 |
| Học sinh Trường Trung học cơ sở Văn Lung, thị xã Phú Thọ (tỉnh Phú Thọ). Ảnh: NVCC. |
Việc thêm thành phần là cha mẹ học sinh, học sinh trong Hội đồng trường liệu có phải chỉ cho “có” theo quy định, thực sự không giúp ích gì, cô Hải nhận định: “Về phía phụ huynh học sinh, đây có thể nói là một nguồn lực rất lớn hỗ trợ cho các hoạt động giáo dục trong nhà trường, cả về nguồn xã hội hóa lẫn nhân lực. Nếu như nhà trường không được các bậc phụ huynh học sinh đồng tình, ủng hộ thì một số hoạt động của nhà trường sẽ khó mà đạt được như mong muốn.
Khi nhà trường thực hiện bất cứ một việc gì mà phụ huynh học sinh phản đối, xét về mặt tinh thần thì cũng đã khó khăn rồi, giờ muốn xây dựng cơ sở vật chất trong khi điều kiện kinh tế còn khó khăn chung, không vận động được xã hội hóa thì nhà trường cũng không làm được. Chính vì vậy thành phần có đại diện cha mẹ học sinh là rất quan trọng.
Về phía đại diện học sinh, các em sẽ giúp Hội đồng trường nắm bắt được tâm tư, nguyện vọng của lứa tuổi đó, và trong nhà trường nếu có việc gì liên quan thì đây sẽ là đại diện cho học sinh đưa ra tiếng nói với các thầy cô, từ đó nhà trường sẽ có những điểu chỉnh phù hợp với từng lứa tuổi và cấp học”.
Phát huy sức mạnh của “trụ cột” trong nhà trường
Cũng về vấn đề này, nhà giáo Phạm Thị Hồng Hương – Bí thư chi bộ, Hiệu trưởng Trường Trung học cơ sở Hà Thạch, thị xã Phú Thọ (tỉnh Phú Thọ) đã chia sẻ: “Có thể nói, Hội đồng trường là nơi tập hợp lực lượng và phát huy sức mạnh của những “trụ cột” trong nhà trường, cùng lúc có nhiều góc nhìn và suy nghĩ về một vấn đề, như vậy sẽ tốt hơn rất nhiều.
 |
Nhà giáo Phạm Thị Hồng Hương – Bí thư chi bộ, Hiệu trưởng Trường Trung học cơ sở Hà Thạch, thị xã Phú Thọ (tỉnh Phú Thọ). Ảnh: NVCC. |
Hội đồng có từ 9 đến 11 thành viên theo quy định tôi thấy cơ bản là đủ các thành phần tham gia, tuy nhiên việc lựa chọn các thành phần tham gia cũng là một vấn đề phải quan tâm, làm sao phải phát huy được tất cả sức mạnh của tập thể. Các thành phần tham gia đã được quy định rõ, nhưng điều băn khoăn nhất của chúng tôi khi lựa chọn lại về phía đại diện cho học sinh, bởi với độ tuổi đó thì cần phải lựa chọn thế nào để các em có thể đưa ra tiếng nói về tâm tư, nguyện vọng đến với các thầy cô.
Mặc dù nói là khó, nhưng thực ra các em đã có tổ chức đại hội liên Đội, qua đó đã chọn ra được học sinh tiêu biểu nhất và thường là Liên đội trưởng của nhà trường. Các em tham gia sinh hoạt Đội, lại trong ban chỉ huy liên đội,…nên những tiếng nói của em học sinh này cũng đã đại diện cho một tổ chức Đội, chứ không phải là ý kiến của cá nhân đưa ra để thành nghị quyết của Hội đồng trường. Nó mang tính đại diện của các em học sinh đưa những mong muốn, kiến nghị đảm bảo quyền lợi của học sinh, từ đó hội đồng sẽ đưa ra những quyết sách phù hợp”.
Về sự đóng góp ý kiến của đại diện cha mẹ học sinh, có ý kiến cho rằng đó chỉ là ý kiến cá nhân của một phụ huynh chứ không thể đại diện cho phụ huynh toàn trường thì cô Hương cho rằng điều này không đúng, bởi phụ huynh này đã được lựa chọn từ cuộc họp phụ huynh các lớp, và cũng là đại diện phụ huynh của lớp thì cũng đã mang tiếng nói của cả lớp, rồi lại được bầu ra từ ban đại diện cha mẹ học sinh của nhà trường, người đó phải có sự hiểu biết, nắm bắt bao quát nhất về nhà trường,…như vậy là tiếng nói đó thật sự có uy tín.
Thường các công việc trong nhà trường khi liên quan tới hội cha mẹ học sinh, bao giờ chúng tôi cũng có trao đổi với người đại diện, hơn nữa họ cũng là người luôn nắm bắt tâm tư, nghe sự phản ánh của các bậc phụ huynh đang sinh sống trên cùng địa bàn. Như vậy không thể nói là ý kiến đóng góp mang tính cá nhân của phụ huynh.
Cũng theo cô Hương, mỗi một thành viên khi đưa ra ý kiến xây dựng, hoặc phản biện,…có thể sẽ mang tính chủ quan, nhưng với tất cả các thành viên sẽ có cái nhìn mang tính khách quan hơn, và khi đã được biểu quyết thông qua đó sẽ là những kế hoạch, định hướng phù hợp nhất với con người, với nguồn lực hiện tại của nhà trường và địa phương, trở thành nghị quyết của Hội đồng trường, lúc này ý kiến đó mang suy nghĩ của tập thể.
 |
| Học sinh Trường Trung học cơ sở Hà Thạch, thị xã Phú Thọ (tỉnh Phú Thọ) trong giờ học Ngoại ngữ. Ảnh: NVCC. |
Ai sẽ là người chịu trách nhiệm?
Một quyết sách đã được Hội đồng trường biểu quyết thông qua, hiệu trưởng là người thực hiện. Nhưng quá trình triển khai mọi chuyện chưa được như mong muốn, vậy ai sẽ là người chịu trách nhiệm? Về vấn đề này, cô Hương nêu quan điểm: “Khi đã xây dựng được một nghị quyết và thực hiện, thường đã bàn đến tất cả các giải pháp, phương án để nghị quyết đó được thực thi. Trong quá trình triển khai thực hiện, nhiều khi sẽ phát sinh những tình huống chưa được như mong muốn, lúc này người hiệu trưởng phải cùng các thành viên phải trao đổi họp bàn, tìm ra những giải pháp để tháo gỡ, khắc phục khó khăn để làm sao nghị quyết đó trở thành hiện thực, đúng với mong muốn của nhà trường”.
Còn việc nhiệm kì của Hội đồng trường là 5 năm, học sinh và cha mẹ các em cũng chỉ tham gia được 3 năm. Theo cô Hương: “Đó cũng không phải là cản trở gì nhiều bởi thế nào cũng có sự biến động của các thành viên tham gia, và hơn nữa cũng nên kiện toàn lại nhân sự sau một thời gian dài hoạt động, vừa là tìm kiếm nhân tố mới, cái nhìn mới,…những việc đó chỉ làm cho hoạt động của hội đồng tốt hơn mà thôi”.
Liệu có việc hiệu trưởng nhà trường quyết hết, trường học thiếu dân chủ thì cô Hương nêu quan điểm: “Khi đã thành lập Hội đồng trường thì không thể có chuyện hiệu trưởng quyết hết, nhưng hiệu trưởng cũng cần phải có tính quyết đoán, sáng tạo trong thực hiện nhiệm vụ.
Hiệu trưởng là người thực hiện nghị quyết của Hội đồng trường, tuy nhiên những sáng kiến của hiệu trưởng được đưa ra trong cuộc họp cần phải có sự chủ động, làm sao những ý kiến đó phải có đủ căn cứ, có tính khả thi và sức thuyết phục cao với các thành viên, và đó không thể gọi là chuyên quyền, quyết hết được bởi nếu không nhận được sự đồng thuận biểu quyết thông qua đa số thì ý kiến đó sẽ không được thực hiện trong nhà trường”.
