Trước thềm năm học mới 2025-2026, một trong những ưu tiên hàng đầu của ngành Giáo dục là bảo đảm điều kiện học tập cho học sinh, hướng đến mục tiêu đổi mới căn bản và toàn diện. Đóng vai trò then chốt trong việc đáp ứng chất lượng dạy và học bền vững, toàn ngành đang dồn sức tập trung giải quyết tình trạng thiếu trường lớp cũng như đầu tư nâng cấp cơ sở vật chất và trang thiết bị. Đây là bài toán được đặt ra trong nhiều năm qua.
Vì vậy, nhiều địa phương trên cả nước đã và đang tích cực huy động nguồn lực xã hội hóa công khai, minh bạch, tạo sự đồng thuận trong cộng đồng; đồng thời áp dụng các chính sách ưu đãi về đất đai, thuế, tín dụng để xây dựng trường lớp. Các trường học cũng chủ động tu bổ, sửa chữa, cải tiến thiết bị dạy học, nâng cao hiệu quả sử dụng trang thiết bị hiện có.
Sắp xếp hợp lý nhân lực và vật lực để nâng cao chất lượng giáo dục
Có thể nói, xã hội hóa giáo dục là một chủ trương lớn nhằm huy động các nguồn lực ngoài nhà nước cùng tham gia vào sự nghiệp phát triển giáo dục. Mục tiêu cuối cùng là nâng cao chất lượng dạy và học, xây dựng môi trường giáo dục toàn diện. Chia sẻ về vấn đề này, cô Nguyễn Thị Minh Hiền - Hiệu trưởng Trường Phổ thông dân tộc bán trú Tiểu học Thu Ngạc (xã Tân Sơn, tỉnh Phú Thọ) cho biết, công trình bếp ăn bán trú cho học sinh của nhà trường được đầu tư từ nguồn vốn chương trình mục tiêu quốc gia đã từng bước hoàn thiện để dự kiến đưa vào sử dụng trong năm học mới 2025-2026. Điều này mang lại niềm vui và tiếp thêm động lực để thầy và trò quyết tâm thi đua dạy tốt, học tốt.
Việc tranh thủ tối đa nguồn lực đầu tư từ các chương trình mục tiêu quốc gia cũng như huy động nguồn lực tại chỗ và sự đồng lòng ủng hộ của Nhân dân đã giúp trường học được xây dựng mới nhiều công trình như lớp học, nhà điều hành, nhà ở bán trú , bếp ăn cho học sinh,... Những công trình này không chỉ cải thiện điều kiện học tập, sinh hoạt mà còn góp phần nâng cao chất lượng giáo dục cho các em.
Những thay đổi tích cực này chính là minh chứng cho hiệu quả của các chính sách hỗ trợ giáo dục, sự đồng lòng của chính quyền địa phương và sự đồng thuận của cộng đồng. Theo đó, trường học thực hiện nghiêm túc các chính sách hỗ trợ theo Nghị định số 116/2016/NĐ-CP ngày 18/07/2016 của Chính phủ về chính sách hỗ trợ học sinh và trường phổ thông ở vùng đặc biệt khó khăn; Nghị định số 105/2020/NĐ-CP của Chính phủ về quy định chính sách phát triển giáo dục mầm non.
Nhờ đó, chất lượng giảng dạy được nâng cao, an ninh, trật tự tại trường được đảm bảo, quản lý chặt chẽ đối với học sinh ở bán trú. Công tác xã hội hoá triển khai phù hợp với điều kiện kinh tế - xã hội của địa phương.
Trước đó, vào năm học 2024-2025, nhà trường có 588 học sinh, trong đó tỷ lệ học sinh bán trú chiếm 45,4%. 267 học sinh thuộc diện bán trú tại trường được hưởng đầy đủ chính sách hỗ trợ theo quy định của Nhà nước như gạo, tiền ăn và chi phí học tập hằng tháng. Đây là nguồn động viên thiết thực, giúp các em yên tâm đến lớp, giảm gánh nặng kinh tế cho gia đình. Tuy nhiên, cơ sở vật chất phục vụ công tác bán trú của nhà trường còn hạn chế, chưa được đầu tư đồng bộ. Một số trang thiết bị xuống cấp cũng là những vấn đề thách thức của nhà trường. Điều này đặt ra bài toán lớn cho nhà trường trong việc duy trì tỷ lệ học sinh đến lớp và nâng cao chất lượng giáo dục.
Trong điều kiện đó, cơ sở giáo dục luôn nỗ lực khắc phục khó khăn, sắp xếp hợp lý nhân lực và vật lực để bảo đảm chất lượng mỗi bữa ăn bán trú cho các con học sinh. Song, nhờ có sự huy động nguồn lực tại địa phương, nâng cao chất lượng quản lý và tổ chức bán trú, đồng thời đẩy mạnh công tác xã hội hóa giáo dục, năm học mới mở ra kỳ vọng cho nhà trường từng bước khẳng định vị thế trên bản đồ giáo dục vùng cao, mang lại tương lai tươi sáng cho học sinh đồng bào dân tộc thiểu số cũng như xây dựng môi trường học tập ổn định, phát triển bền vững.
Huy động nguồn lực xã hội hóa đảm bảo tinh thần tự nguyện, nguyên tắc minh bạch
Đối với các trường công lập, thời gian qua, hoạt động xã hội hóa giáo dục đã trở thành một trong những động lực quan trọng giúp cải thiện điều kiện dạy và học, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục của ngành. Nhiều công trình mới khang trang, sạch đẹp đã được xây dựng; các phòng học, phòng chức năng cũng được trang bị hiện đại, tạo môi trường học tập và rèn luyện tốt nhất cho học sinh. Cô Bùi Thùy Linh – Hiệu trưởng Trường Trung học phổ thông Thạch Bàn (phường Long Biên, Hà Nội) chia sẻ, nhà trường đang khẩn trương hoàn thiện dự án cải tạo và nâng cấp toàn diện cơ sở vật chất.
Dự án hướng đến bảo đảm công năng sử dụng, phòng chống xuống cấp, đồng thời đáp ứng các tiêu chuẩn trường chuẩn quốc gia mức độ 2. Với tổng kinh phí gần 60 tỷ đồng, công trình dự kiến hoàn thành vào tháng 9 năm 2025. Khi đó, thầy cô giáo viên và các em học sinh sẽ được giảng dạy, học tập trong điều kiện thuận lợi hơn, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục.
Đặc biệt tại Hà Nội, một trong những địa phương chịu áp lực gia tăng dân số ở mức cao, thành phố đã chủ động triển khai nhiều giải pháp mang tính chiến lược trong việc quy hoạch, mở rộng mạng lưới trường học nhằm đáp ứng nhu cầu chỗ học cho học sinh. Thành phố đã sớm dành quỹ đất hợp lý, đồng thời huy động mạnh mẽ các nguồn lực để đầu tư mô hình trường học hiện đại, tiệm cận xu hướng phát triển giáo dục ở những đô thị tiên tiến.
Nhờ công tác huy động nguồn lực xã hội hóa giáo dục một cách tích cực, khuyến khích tổ chức, cá nhân đầu tư xây dựng trường lớp phù hợp với tinh thần tự nguyện, đảm bảo nguyên tắc minh bạch và công bằng, nhà trường có thể tập trung cải tiến, sửa chữa thiết bị dạy học, khai thác hiệu quả cơ sở vật chất hiện có nhằm tạo tiền đề vững chắc để nâng cao chất lượng dạy và học trong giai đoạn mới.
Bên cạnh nguồn lực từ Nhà nước, trong những năm qua, theo cô Phạm Thị Hải Yến - Hiệu trưởng Trường Trung học phổ thông Chu Văn An (phường Bắc Gia Nghĩa, tỉnh Lâm Đồng), nhà trường đã xây dựng kế hoạch vận động xã hội hóa với mục tiêu cải thiện cơ sở vật chất, trang bị thiết bị dạy học hiện đại, trực quan. Quan điểm của nhà trường là thực hiện tuân thủ đúng theo nguyên tắc công khai, minh bạch các khoản vận động để giáo viên, phụ huynh và các mạnh thường quân đều nắm rõ, từ đó trực tiếp tham gia vào việc quản lý, sử dụng hiệu quả nguồn xã hội hóa.
Theo đó, cơ sở vật chất và trang thiết bị dạy học của nhà trường đã có những thay đổi rõ rệt, gần đây nhất là sân giáo dục thể chất với diện tích hơn 300m² đã được tu sửa lại, mang đến không gian học tập, rèn luyện thể thao sạch sẽ, hiện đại hơn cho học sinh. Các công trình được xây dựng bằng nguồn kinh phí huy động từ các nhà hảo tâm cùng sự hỗ trợ, đóng góp của phụ huynh. Khi công trình hoàn thành và đưa vào sử dụng, niềm vui không chỉ đến với đội ngũ giáo viên, học sinh nhà trường mà còn lan tỏa tới phụ huynh, củng cố niềm tin khi thấy số tiền ủng hộ được quản lý chặt chẽ, sử dụng minh bạch và đúng mục đích.
Trong quá trình triển khai những công trình xã hội hóa, phụ huynh học sinh vừa là người đóng góp nguồn lực, vừa đóng vai trò giám sát. Tất cả các khoản xã hội hóa đều được ghi chép và quản lý thống nhất thông qua hệ thống theo dõi của nhà trường. Mọi khoản thu, chi đều được thực hiện công khai, minh bạch và tuân thủ đầy đủ các quy định của pháp luật.
Sau khi công trình hoàn thành và nghiệm thu, nhà trường tiến hành báo cáo chi tiết, công khai để toàn thể cha mẹ học sinh có thể nắm rõ. Điều này không chỉ giúp tạo sự tin tưởng mà còn để phụ huynh hiểu rõ vai trò và trách nhiệm của mình trong các hoạt động xã hội hóa, từ đó tham gia một cách chủ động và tích cực.
Kế hoạch xã hội hóa của nhà trường nhận được sự đồng thuận cao từ phụ huynh. Điều này có được nhờ việc xuất phát từ quá trình trao đổi, bàn bạc kỹ lưỡng và thống nhất với phụ huynh về các khoản thu, chi ngay từ đầu. Trong suốt quá trình sử dụng nguồn tài trợ, mọi thông tin đều được công khai minh bạch, rõ ràng tại các buổi họp phụ huynh cho đến cập nhật thường xuyên trên nhóm Zalo của lớp. Nhờ vậy, phụ huynh luôn nắm rõ tình hình và cảm thấy yên tâm khi nguồn lực đóng góp được quản lý chặt chẽ, sử dụng đúng mục đích.
Các khoản đóng góp từ hoạt động xã hội hóa là nguồn lực quan trọng giúp trường học cải thiện cơ sở vật chất, từ đó nâng cao chất lượng giáo dục. Việc công khai đầy đủ, chi tiết các khoản được đầu tư cùng những quy định liên quan để phụ huynh và cộng đồng nắm rõ không chỉ góp phần giảm thiểu tình trạng lạm thu hay sai sót, mà còn củng cố niềm tin, tạo dựng tin tưởng cũng như huy động sự đồng hành lâu dài của xã hội đối với sự nghiệp giáo dục.
