Chuyên gia tội phạm học sẵn sàng tham gia miễn phí trong dịp đặc biệt
Theo chuyên gia tội phạm học - Thượng tá Đào Trung Hiếu, qua nhiều năm trực tiếp tham gia các chương trình ngoại khóa tại trường phổ thông, ông nhận thấy học sinh ngày nay có ưu thế rất lớn về khả năng tiếp cận thông tin và sự nhạy bén với công nghệ.
Các em nhanh nhẹn trong việc nắm bắt xu hướng, không bỡ ngỡ trước những khái niệm mới, và khả năng giao tiếp qua môi trường số khá linh hoạt.
"Tuy nhiên, bên cạnh những điểm sáng đó, tôi cũng nhìn thấy một khoảng trống đáng lo ngại: kỹ năng ứng xử ngoài đời thực, khả năng kiểm soát cảm xúc, và năng lực tự bảo vệ mình trước các tình huống rủi ro chưa tương xứng với kiến thức lý thuyết mà các em có.
Không ít học sinh còn thiếu kinh nghiệm sống, dễ bị cuốn theo áp lực bạn bè, mạng xã hội, hoặc bị dẫn dắt vào những tình huống nguy hiểm mà không nhận ra dấu hiệu cảnh báo. Đây chính là nguyên nhân khiến nhiều em, dù thông minh và am hiểu công nghệ, vẫn trở thành nạn nhân của các vụ bạo lực học đường, xâm hại hoặc lừa đảo qua mạng", Thượng tá Hiếu nói.
Thượng tá Hiếu chia sẻ, ông từng gặp trường hợp một nam sinh lớp 11 ở Hà Nội bị dụ dỗ tham gia “đầu tư tiền ảo” qua mạng, chỉ vì tin lời một “người bạn” quen trên Facebook. Em này nạp dần tiền tiết kiệm và tiền xin của bố mẹ vào tài khoản đối tượng, đến khi mất trắng hơn 15 triệu đồng mới vỡ lẽ.
Trong vụ việc khác, một nữ sinh lớp 9 tại miền Trung bị một nhóm bạn kéo vào nhóm chat bạo lực, rồi bị khích bác tham gia đánh bạn để “khẳng định vị trí” trong lớp. Những câu chuyện như vậy cho thấy, dù kiến thức sách vở và kỹ năng công nghệ tốt, nhiều học sinh vẫn dễ bị tác động bởi áp lực đồng trang lứa, mạng xã hội hoặc thủ đoạn tâm lý của kẻ xấu.
Chia sẻ về việc khuyến khích mời chuyên gia đến dạy kỹ năng sống, ông Hiếu cho rằng, đây không chỉ là hoạt động bổ sung kiến thức ngoài sách giáo khoa, mà còn là cơ hội để học sinh “chạm” vào đời sống thực qua những câu chuyện, tình huống có thật.
Ông vẫn nhớ như in về một buổi nói chuyện về an toàn trên mạng ở một trường trung học phổ thông tại Thành phố Hồ Chí Minh cách đây không lâu. Theo đó, ông đưa ra ví dụ về một vụ án lừa đảo qua điện thoại, trong đó đối tượng giả danh công an để đe dọa một nữ sinh lớp 12. Khi ông mô phỏng lại toàn bộ kịch bản và để học sinh nhập vai phản ứng, cả hội trường bừng lên vì các em nhận ra mình cũng có thể là “nạn nhân tiềm năng” nếu không tỉnh táo.
"Những giờ học như vậy giúp học sinh không chỉ hiểu mà còn nhớ rất lâu, bởi các em được tham gia xử lý tình huống chứ không chỉ nghe lý thuyết. Nội dung kỹ năng sống nếu được chuyên gia truyền tải bằng phương pháp tương tác – kết hợp câu chuyện, video tình huống và thực hành – sẽ giúp hình thành phản xạ tự bảo vệ, điều mà một tiết học lý thuyết khó đạt được", Thượng tá Đào Trung Hiếu cho hay.
Bàn luận về vấn đề được nhiều nhà trường quan tâm khi triển khai hoạt động kỹ năng sống là kinh phí, Thượng tá Đào Trung Hiếu cho hay, ông rất hiểu ngân sách của nhiều trường phổ thông còn eo hẹp, nên việc mời nghệ sĩ hay chuyên gia có thể gặp rào cản.
"Tuy nhiên, kinh phí không phải lúc nào cũng là yếu tố quyết định. Nhiều chuyên gia, trong đó có tôi, sẵn sàng đồng hành cùng nhà trường với mức hỗ trợ phù hợp, thậm chí tham gia miễn phí trong các dịp đặc biệt.
Bởi tôi nhận thấy rằng, đây là hoạt động mang tính cộng đồng, góp phần phòng ngừa tội phạm và bảo vệ thế hệ trẻ.
Bên cạnh đó, nhà trường có thể huy động nguồn lực xã hội hóa – từ phụ huynh, doanh nghiệp địa phương, hoặc các tổ chức xã hội – để hỗ trợ kinh phí mời chuyên gia. Khi chúng ta xem đây là một khoản đầu tư cho sự an toàn và phát triển toàn diện của học sinh, thì sẽ tìm được giải pháp khả thi", Thượng tá Đào Trung Hiếu - chuyên gia tội phạm học đề xuất.
Doanh nghiệp đến với nhà trường có khi là "0 đồng"
Ông Hà Đình Sơn - Chủ tịch Hội đồng quản trị, Tổng giám đốc Công ty cổ phần Nhân Tài SKI (tỉnh Bắc Ninh) cho hay, nếu hoạt động dạy buổi 2 có sự tham gia của các nghệ sĩ, những người nổi tiếng sẽ có sức hút với học sinh. Tuy nhiên, vấn đề ở đây là bài toán về kinh phí chi trả cho những người này.
Để giải quyết được bài toán nêu trên, người lãnh đạo trường có thể huy động xã hội hóa. Đơn cử, đó là sự ủng hộ kinh phí từ các cựu học sinh của nhà trường, cùng đồng hành trong hoạt động mời nghệ sĩ, người nổi tiếng về trường. Thậm chí, đó là sự hỗ trợ từ phụ huynh, khi họ có các mối quan hệ thân thiết với người nổi tiếng và qua đó có được sự tham gia với kinh phí hợp lí, có thể là miễn phí.
"Nhà trường có thể phối hợp với các tổ chức xã hội, như liên kết với các doanh nghiệp để họ tổ chức tài trợ.
Kinh phí để trả cho người nổi tiếng cùng ê-kíp của họ là rất lớn, nhà trường không thể hạch toán được. Vì vậy, cần có sự vào cuộc của các cấp cao hơn, đó là Bộ Giáo dục và Đào tạo, Ủy ban Nhân dân tỉnh, để có cơ chế chính sách hỗ trợ cho nhà trường. Đó có thể là khi nhà trường xây dựng kế hoạch, sẽ được ngân sách cấp một phần, phần còn lại huy động từ xã hội hóa. Hoặc đối với bậc tiểu học, trung học cơ sở, Ủy ban nhân dân phường được giao quản lý hoạt động này thì cần giao cho phường nguồn ngân sách nào đó", ông Hà Đình Sơn nhận định.
Theo ông Hà Đình Sơn, công ty của ông có liên kết với các nhà trường để chuyên gia tham gia hoạt động bồi dưỡng kỹ năng sống cho học sinh. Về kinh phí, đơn vị đa phần trao tặng miễn phí cho các nhà trường qua đơn đặt hàng.
Đơn vị sẽ thường tổ chức hoạt động bồi dưỡng kỹ năng sống trong 2 tiết học vào buổi Chào cờ ngày thứ Hai. Bên cạnh đó, đơn vị tổ chức cho các lớp thông qua các tiết Hoạt động trải nghiệm - Hướng nghiệp (thường là 3 tiết học) vào các buổi chiều và sẽ gắn với chủ đề trong chương trình giáo dục.
Đơn vị sẽ phải trải qua nhiều khâu như chuẩn bị, khởi động... sau đó là nội dung trả lời các tình huống của học sinh đặt ra.
"Qua hoạt động đó, công ty cũng quảng bá được thương hiệu của đơn vị về lĩnh vực đào tạo, bồi dưỡng kiến thức. Tuy nhiên, không phải doanh nghiệp nào cũng đủ năng lực để tổ chức, phù hợp với tâm sinh lý và chương trình đào tạo của học sinh. Vì vậy, cần phải có chính sách cụ thể để quản lý các doanh nghiệp đáp ứng đủ năng lực tổ chức hoạt động bồi dưỡng kỹ năng sống, trải nghiệm - hướng nghiệp ", ông Sơn chia sẻ.
Khi được hỏi về việc liệu có "rào cản" nào gắn kết giữa doanh nghiệp với nhà trường trong việc tổ chức hoạt động bồi dưỡng kỹ năng sống, ông Hà Đình Sơn cho hay, tùy vào người lãnh đạo trường sẽ đưa ra các quyết định khác nhau.
Cụ thể, nếu hiệu trưởng nhận thấy các hoạt động ngoại khóa ngoài chương trình giáo dục trên lớp là cần thiết, họ sẽ tổ chức và có nguồn kinh phí đầu tư. Tuy nhiên, bên cạnh đó nhiều lãnh đạo nhà trường vẫn chú trọng vào việc giảng dạy kiến thức để học sinh thi cử, có thể họ nhận định rằng việc tổ chức hoạt động ngoại khóa sẽ ảnh hưởng đến học sinh...
Đánh giá về chủ trương dạy học 2 buổi/ngày, ông Hà Đình Sơn cho rằng, hiệu trưởng các nhà trường sẽ phải thực hiện chỉ đạo của ngành giáo dục, nhưng chất lượng ra sao còn tùy vào cách thực hiện của nhà trường.
Theo đó, mỗi học sinh sinh sống trong điều kiện, hoàn cảnh khác nhau nên nhận thức sẽ khác nhau. Bởi vậy, đối với công tác hướng nghiệp trong nhà trường cần có sự đánh giá năng lực học sinh, qua đó việc hướng nghiệp sẽ tốt hơn.
Dạy học 2 buổi/ngày phải giải quyết 2 vấn đề cốt lõi là nhân lực và kinh phí
Cô Nguyễn Thị Tuyết Mai - Hiệu trưởng Trường phổ thông cơ sở Nguyễn Đình Chiểu, Hà Nội, cho hay, việc mời nghệ sĩ về dạy nghệ thuật vào buổi 2 trong các nhà trường rất khó tổ chức vì kinh phí.
Trường phổ thông cơ sở Nguyễn Đình Chiểu là trường chuyên biệt, trong nhà trường có khoảng 130 học sinh khiếm thị. Nhà trường từng thực hiện việc mời nghệ sĩ đến giảng dạy đàn dân tộc đối với lớp Âm nhạc dân tộc học là những học sinh khiếm thị. Hoạt động này trước đây được các tổ chức cá nhân ủng hộ qua quỹ Zama tài trợ.
Đối với các nhạc sĩ đến dạy lớp Âm nhạc dân tộc, mức phí chi trả cho họ lên đến hàng triệu đồng. Trong khi đó, ngân sách không chi trả cho hoạt động này nên rất khó để tổ chức thường xuyên.
Sau ba năm gián đoạn do không có kinh phí, vừa qua nhà trường tái khởi động lớp Âm nhạc dân tộc trên, khi đã có đơn vị tài trợ.
"Vừa qua có đại diện của Đại sứ quán Azerbaijan và đại diện quỹ của nước này đến thăm trường, đồng thời tặng hơn 200 triệu đồng cho nhà trường. Chúng tôi đã cho khôi phục lại lớp Âm nhạc dân tộc học sau ba năm gián đoạn. Các học sinh hiện được học mỗi tuần một buổi", cô Mai cho hay.
Theo cô Mai, nhà trường là trường chuyên biệt nên các giáo viên bộ môn như Âm nhạc, Mỹ thuật, Tin học, Thể dục, tiếng Anh đều dạy phụ đạo miễn phí vào buổi chiều cho học sinh khiếm thị một tuần 2 tiết học. Đối với giáo viên trong các trường phổ thông khác, việc tổ chức dạy buổi 2, có thể giáo viên sẽ phải dạy tăng giờ nên việc giảng dạy miễn phí như đơn vị là khó thực hiện. Đồng thời nhiều trường trung học phổ thông vẫn đang thiếu giáo viên Âm nhạc, Mỹ thuật.
Chốt lại vấn đề, cô Mai nhận định, chúng ta cần phải giải quyết 2 vấn đề cốt lõi để tổ chức dạy học buổi 2 được thành công đó là lực lượng đội ngũ giảng dạy và kinh phí hỗ trợ. Bên cạnh đó, cần có chế độ chính sách để hỗ trợ cho nhà trường thực hiện triển khai hoạt động trên.
