Chỉ còn ít ngày nữa kỳ thi tốt nghiệp trung học phổ thông năm 2025 sẽ chính thức diễn ra. Trong đó, môn Toán là một trong 2 môn thi bắt buộc của kỳ thi năm nay. Việc bổ sung các dạng bài toán thực tế, kiến thức về xác suất có điều kiện cũng như thay đổi hình thức kiểm tra đánh giá năng lực tư duy và vận dụng khiến nhiều học sinh còn lúng túng.
Tăng cường luyện đề trong giai đoạn nước rút
Trao đổi với phóng viên Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam, Tiến sĩ Phạm Anh Minh – Tác giả sách giáo khoa Toán lớp 11, 12; Chuyên đề học tập Toán lớp 11, Bộ sách Kết nối tri thức và cuộc sống (Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam) chia sẻ: "Năm nay, bên cạnh việc tinh giản một số kiến thức, chương trình giáo dục phổ thông 2018 có đưa vào một số kiến thức mới về thống kê – xác suất, đặc biệt là nội dung xác suất có điều kiện. Đây là nội dung dễ gây khó đối với học sinh. Ngoài ra, các bài toán có nội dung liên quan đến thực tế với mục đích kiểm tra năng lực mô hình hoá toán học, cũng khiến các em học sinh lúng túng.
Bên cạnh đó, ngoài các câu hỏi lựa chọn đáp án đúng quen thuộc, đề thi năm nay đưa vào các câu hỏi có hình thức mới là câu hỏi đúng/sai và câu hỏi điền đáp số. Những câu hỏi này góp phần hạn chế tình trạng “khoanh bừa”, đồng thời yêu cầu học sinh phải thực sự hiểu bản chất kiến thức cũng như biết cách áp dụng để trả lời một cách chính xác.
Việc thay đổi cả về nội dung lẫn hình thức trong đề thi là phù hợp với tinh thần đổi mới giáo dục, tuy nhiên cũng đòi hỏi học sinh phải chủ động hơn trong việc học, hiểu sâu thay vì học thuộc".
Tiến sĩ Phạm Anh Minh cho rằng, ở giai đoạn nước rút này, các em cần hệ thống lại kiến thức nền tảng theo từng chuyên đề, bám sát các chủ đề trọng tâm. Với mỗi chuyên đề cần nắm vững tính chất cơ bản và cách áp dụng vào bài tập, đồng thời rèn luyện kỹ năng giải bài từ cơ bản đến nâng cao.
Bên cạnh đó, các em có thể ôn tập theo nhóm để cùng nhau thảo luận, chia sẻ cách giải và hỗ trợ nhau trong việc củng cố kiến thức. Nếu còn vướng mắc cần chủ động trao đổi với giáo viên để được giải đáp kịp thời, tránh dồn kiến thức chưa hiểu sang những ngày sát kỳ thi.
Quan trọng hơn, các em cần giữ gìn sức khỏe và ổn định tâm lý, duy trì chế độ sinh hoạt điều độ. Những ngày cận thi nên tránh học quá tải, thay vào đó ưu tiên ôn tập nhẹ nhàng và tập trung tổng hợp lại kiến thức đã học.
Cùng chia sẻ về những điểm mới của môn Toán năm nay, thầy Nguyễn Bá Hoàng, giáo viên môn Toán, Trường Trung học phổ thông Chuyên Lào Cai (tỉnh Lào Cai) cho biết: “Theo định hướng đổi mới của chương trình giáo dục phổ thông 2018, đề thi môn Toán năm nay có nhiều điều chỉnh đáng chú ý về hình thức và cấu trúc. Đặc biệt sự thay đổi trong cách tiếp cận, khi đề thi không chỉ kiểm tra kiến thức mà còn tập trung đánh giá năng lực tư duy và khả năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn.
Bên cạnh các dạng bài quen thuộc, đề thi bổ sung thêm bài toán gắn với tình huống thực tế. Đây là phần gây khó khăn nhất cho thí sinh do nội dung của đề bài tương đối dài, có bối cảnh cụ thể và yêu cầu cao về kỹ năng đọc hiểu để xác định đúng bản chất vấn đề.
Thực tế cho thấy, những học sinh có nền tảng kiến thức vững cũng có thể gặp khó khăn khi tiếp cận dạng bài này. Nhiều em chưa nắm rõ yêu cầu của đề hoặc chưa kịp thích nghi với cách đặt vấn đề mới lạ. Chỉ một sai sót nhỏ trong quá trình đọc hiểu như bỏ sót dữ kiện, hiểu sai một chi tiết sẽ khiến các em đi lệch hướng khi giải bài. Vì vậy, bên cạnh việc nắm chắc kiến thức, các em cần rèn luyện thêm kỹ năng đọc hiểu và năng lực xử lý tình huống để làm tốt dạng bài này”.
Theo thầy Hoàng, với khoảng thời gian cận kề ngày thi, các em cần hệ thống và ôn tập lại các phần lý thuyết quan trọng trong chương trình học. Đây chính là những nội dung trọng tâm thường xuất hiện trong đề thi.
Song song với việc ôn tập kiến thức, nên tăng cường luyện tập với các đề thi thử, đặc biệt đề của các trường chuyên, các Sở Giáo dục và Đào tạo trên cả nước. Đây là những đề thi được xây dựng bám sát định hướng đổi mới, giúp thí sinh làm quen với cấu trúc đề, dạng bài mới và mức độ phân hóa.
Ngoài ra, các em cũng cần chú ý giữ gìn sức khỏe thể chất và tinh thần. Ăn uống đầy đủ, ngủ đủ giấc và duy trì tinh thần lạc quan để bước vào kỳ thi với tâm thế tốt nhất. Tránh học quá khuya hoặc để bản thân căng thẳng vì điều này không chỉ làm giảm hiệu quả ôn tập mà còn ảnh hưởng đến sự tỉnh táo khi làm bài.
Chia sẻ thêm về cách phân bổ thời gian làm bài, giáo viên Trường Trung học phổ thông Chuyên Lào Cai cho rằng, các em nên dành khoảng 30 phút đầu để hoàn thành tất cả các câu hỏi ở mức độ cơ bản. Đây là phần quan trọng giúp đảm bảo lấy điểm chắc chắn.
Khoảng 30 phút tiếp theo nên dành cho những câu hỏi ở mức khó nhưng vẫn có thể định hướng được cách làm. Nếu gặp câu nào quá khó hoặc tốn nhiều thời gian nên nhanh chóng chuyển sang câu khác để tránh mất thời gian.
Trong 20 phút tiếp theo, các em nên quay lại xử lý những câu chưa hoàn thành hoặc đã bỏ qua. Đây là lúc cần sự bình tĩnh để suy nghĩ, tránh bỏ sót điểm ở những câu có khả năng làm được.
Cuối cùng, 10 phút còn lại là khoảng thời gian vàng để kiểm tra lại toàn bộ bài làm, đảm bảo không bỏ sót hay sai sót ở những câu dễ hoặc các phần đã làm trước đó.
Tuy nhiên, tùy vào năng lực và tốc độ làm bài của từng học sinh, khung thời gian này có thể được điều chỉnh linh hoạt. Việc chủ động xây dựng chiến lược làm bài phù hợp sẽ giúp các em nâng cao hiệu quả làm bài và tăng cơ hội đạt điểm cao.
Bí quyết đạt điểm cao môn Toán
Theo Tiến sĩ Phạm Anh Minh, với những câu hỏi liên quan đến nội dung thực tiễn, học sinh cần dành thêm thời gian để phân tích kỹ đề bài do dạng bài này thường có tính chất phức tạp hơn các câu hỏi thông thường. Các em cần hiểu rõ hoàn cảnh nêu trong đề và biết cách vận dụng kiến thức đã học vào tình huống cụ thể.
Trước khi làm, học sinh nên đọc kỹ đề, gạch chân các dữ kiện quan trọng, xác định rõ yêu cầu của bài toán, đồng thời có thể vẽ sơ đồ minh họa nhằm hình dung tình huống một cách trực quan hơn, từ đó xây dựng mô hình toán học phù hợp để tìm lời giải.
Ngoài kỹ năng phân tích đề, học sinh cần nắm vững kiến thức cơ bản và biết cách vận dụng linh hoạt vào từng tình huống cụ thể. Đây là yếu tố then chốt để giải hiệu quả các bài toán mang tính thực tiễn, đòi hỏi khả năng kết nối giữa lý thuyết và thực hành.
Vì vậy, để đạt từ 8 điểm trở lên, học sinh cần đảm bảo được 2 yếu tố là kiến thức vững vàng và kĩ năng làm bài hiệu quả. Ngoài ra, các em cần tránh việc học tủ, học lệch vì đề thi được thiết kế theo hướng đánh giá năng lực và có thể tích hợp nhiều chủ đề trong một câu hỏi.
Trong khi đó, thầy Hoàng cho rằng, trong quá trình làm bài, thí sinh cần lưu ý những điểm như sau:
Thứ nhất, áp dụng chiến lược làm câu dễ trước, câu khó sau. Việc phân chia thời gian hợp lý theo độ khó của câu hỏi giúp các em không bị rơi vào trạng thái hoang mang và có thể đảm bảo được điểm số ở những phần bản thân nắm chắc kiến thức.
Thứ hai, cần đọc kỹ đề, tránh đọc lướt, không chủ quan với những câu hỏi quen thuộc. Thực tế, nhiều học sinh khá giỏi vẫn mắc lỗi vì bỏ sót một số chi tiết hoặc hiểu nhầm yêu cầu của đề bài do đọc không kỹ.
Thứ ba, với bài toán mang yếu tố thực tiễn thường có phần đề tương đối dài, nhiều dữ kiện, phải có kỹ năng đọc hiểu và mô hình hóa tốt. Trước khi giải, các em nên chắt lọc thông tin, xây dựng mô hình bài toán rõ ràng, súc tích để dễ dàng xác định hướng giải và tránh bị rối.
Thứ tư, tuyệt đối không bỏ trống bất cứ câu hỏi nào. Trong trường hợp không chắc chắn về đáp án nên áp dụng phương pháp loại trừ để loại bỏ các phương án gây nhiễu, từ đó rút gọn lựa chọn và đưa ra đáp án khả thi nhất. Cách làm này vừa giúp tăng cơ hội ghi điểm vừa giúp học sinh giữ được tinh thần chủ động khi gặp các câu hỏi khó.
Thứ năm, dành khoảng 5-10 phút cuối giờ để kiểm tra lại toàn bộ bài làm. Nhiều học sinh thường dồn quá nhiều thời gian vào các câu khó ở cuối, dẫn đến việc bỏ qua các lỗi sai không đáng có. Việc rà soát lại toàn bài giúp các em phát hiện sai sót và đảm bảo không bị mất điểm ở những câu hoàn toàn có thể làm đúng.
Những nguyên tắc trên không chỉ giúp tối ưu hóa điểm số mà còn giúp các em giữ được tâm lý vững vàng trong suốt quá trình làm bài.
Chia sẻ về bí quyết để đạt từ 8 điểm trở lên trong môn Toán, thầy Hoàng cho rằng, giai đoạn này là thời điểm then chốt để tăng tốc. Bên cạnh việc củng cố kiến thức cơ bản, tránh sai sót ở các câu hỏi có mức độ nhận biết cơ bản, học sinh cần dành nhiều thời gian rèn luyện các bài toán ở mức độ vận dụng, đặc biệt là dạng toán gắn với tình huống thực tiễn. Đây là dạng bài yêu cầu tư duy logic, khả năng đọc hiểu, phân tích tình huống và mô hình hóa dữ kiện thành bài toán. Vì vậy, quá trình luyện tập cần tập trung làm quen với đặc điểm của dạng đề này để tránh lúng túng khi gặp trong đề thi chính thức.
Ngoài ra, việc luyện đề thường xuyên là một phương pháp hiệu quả để rèn kỹ năng làm bài và phát hiện lỗi sai. Trước đây, các em thường học theo từng phần kiến thức riêng lẻ nhưng trong giai đoạn nước rút, việc luyện đề toàn diện sẽ giúp các em tổng hợp và áp dụng kiến thức một cách linh hoạt hơn. Các em nên làm đề trong điều kiện mô phỏng phòng thi thật trong vòng 90 phút, không gián đoạn để làm quen với áp lực thời gian và giữ được sự tập trung tối đa.
Việc luyện đề với số lượng đủ nhiều và được lựa chọn kỹ lưỡng sẽ giúp học sinh dần khắc phục điểm yếu, nâng cao kỹ năng làm bài và sự tự tin trước kỳ thi. Qua mỗi đề thi thử, các em sẽ có cơ hội rèn luyện khả năng phân bố thời gian, làm quen với áp lực thi cử và củng cố kiến thức một cách thực tế hơn.
Thầy Hoàng cũng gửi lời khuyên đến tất cả các em học sinh trước thềm kỳ thi sắp tới: “Kỳ thi tốt nghiệp trung học phổ thông là một trong những cột mốc quan trọng trong hành trình học tập của mỗi học sinh. Các em nên tự tin vào bản thân, giữ tinh thần lạc quan, bình tĩnh và kiên định. Với kiến thức đã tích lũy trong suốt những năm qua, thầy tin rằng các em hoàn toàn có thể bước vào kỳ thi với tâm thế vững vàng nhất. Chúc các em vượt qua chính mình, đạt được kết quả xứng đáng trong kỳ thi tốt nghiệp trung học phổ thông năm 2025 sắp tới”.
