Năm học 2024 - 2025 là năm đầu tiên học sinh lớp 12 thi tốt nghiệp theo Chương trình giáo dục phổ thông 2018 với nhiều đổi mới về số môn thi và dự kiến dạng thức câu hỏi trắc nghiệm cũng có thay đổi. Đây là năm đầu tiên môn Tin học, Công nghệ (Công nghiệp, Nông nghiệp) có trong kỳ thi tốt nghiệp trung học phổ thông.
Bên cạnh đó, ngoài dạng thức câu hỏi thi trắc nghiệm 4 đáp án chọn 1 đáp án đúng, đề thi bổ sung thêm 2 dạng thức trả lời trắc nghiệm mới (dạng thức trả lời đúng/sai, dạng thức trắc nghiệm trả lời ngắn); cùng với đó, cách thức tính điểm có một số thay đổi tại dạng thức trắc nghiệm mới.
Học sinh có lo lắng ở dạng thức câu hỏi trắc nghiệm đúng/sai
Tại tỉnh Sơn La, nhằm chuẩn bị và nâng cao chất lượng cho kỳ thi tốt nghiệp trung học phổ thông năm nay, ngay từ đầu năm học Sở Giáo dục và Đào tạo Sơn La đã xây dựng kế hoạch giáo dục xuyên suốt năm học.
Sở Giáo dục và Đào tạo Sơn La cho biết, dựa trên cấu trúc đề thi mà Bộ đã công bố, Sở Giáo dục và Đào tạo đã chỉ đạo các nhà trường nghiên cứu, xây dựng hệ thống các câu hỏi kiểm tra, đánh giá theo cấu trúc này.
Mặt khác dựa trên chương trình và các bộ sách giáo khoa, nhà trường trên địa bàn đã chủ động xây dựng kế hoạch giảng dạy phù hợp với phương pháp đánh giá năng lực học sinh. Tuy nhiên đa số học sinh đang tâm lý ở dạng câu hỏi đúng sai, bởi phải trả lời đúng cả 4 ý trong một câu mới được điểm tối đa ở câu đó. Bên cạnh đó, trong quá trình ôn thi cho học sinh cần bám sát cấu trúc, định dạng đề thi của Bộ Giáo dục và Đào tạo để luyện cho học sinh, tránh việc học sinh bỡ ngỡ khi làm bài.
Sở đã có kế hoạch cho đội ngũ giáo viên cốt cán của tỉnh nghiên cứu, xây dựng đề cương, tài liệu ôn tập phù hợp với năng lực của học sinh Sơn La. Đây là tài liệu tham khảo giúp cho các nhà trường định hướng nội dung và kiến thức ôn tập cho học sinh. Tổ chức tập huấn, bồi dưỡng cho giáo viên dạy lớp 12 về xây dựng kế hoạch dạy học, trong đó đặc biệt chú trọng đến phương pháp xây dựng câu hỏi kiểm tra, đánh giá, xây dựng đề thi để ôn luyện cho học sinh.
Đối với học sinh, Sở đã xây dựng kế hoạch thi thử tối thiểu 5 lần, trong đó có 2 lần thi theo đề chung của Sở; trên cơ sở kết quả thi thử từng đợt các nhà trường sẽ phân tích, đánh giá để có các giải pháp ôn thi phù hợp với từng đối tượng học sinh.
Sở Giáo dục và Đào tạo Sơn La đánh giá, những thay đổi trong cấu trúc đề thi tốt nghiệp của các môn cho thấy đề thi đang dịch chuyển từ đánh giá nội dung kiến thức sang đánh giá năng lực. Đối với dạng thức đánh giá này sẽ hạn chế việc học sinh ghi nhớ máy móc, chọn đáp án ngẫu nhiên, thay vào đó học sinh phải hình thành năng lực cần thiết từ quá trình học tập. Cách thức này sẽ đánh giá được học sinh có năng lực tư duy, suy nghĩ độc lập thay vì những học sinh giỏi ghi nhớ kiến thức.
Đánh giá về những thay đổi trong cấu trúc đề thi, một số lãnh đạo các cơ sở giáo dục cũng cho rằng, cấu trúc đề thi mới sẽ giúp đánh giá đúng năng lực của học sinh.
Cô Phạm Thị Thuận, Hiệu trưởng Trường Trung học phổ thông Chuyên Sơn La (Thành phố Sơn La, Tỉnh Sơn La) cho hay, đối với đề minh họa kỳ thi tốt nghiệp trung học phổ thông năm 2025, giáo viên nhà trường đánh giá đã cơ bản đáp ứng được yêu cầu của chương trình giáo dục phổ thông mới, kết quả đánh giá sẽ phản ánh sát hơn chất lượng giáo dục của các nhà trường.
Các môn học mang tính ứng dụng cao như Ngoại ngữ, Tin học, Công nghệ cũng có một tỉ lệ câu hỏi nhằm hướng tới việc đánh giá được khả năng ứng dụng kiến thức vào thực tiễn của học sinh. Tuy nhiên, trong tương lai cũng cần hướng tới cách thức đánh giá sát thực tiễn hơn, phản ánh tốt hơn kết quả của quá trình dạy và học trong các nhà trường.
Cùng quan điểm thầy Nguyễn Minh Hải, Hiệu trưởng Trường Trung học phổ thông Mộc Lỵ (Huyện Mộc Châu, Tỉnh Sơn La) cho rằng, cấu trúc đề thi tốt nghiệp trung học phổ thông từ năm 2025 sẽ phân hoá rõ rệt năng lực của học sinh. Hầu hết giáo viên đều nhận xét cách thức đánh giá theo cấu trúc đề thi mới đảm bảo phản ánh chính xác năng lực học sinh.
"Tuy nhiên, các giáo viên không tránh khỏi những khó khăn trong kỹ thuật ra đề, xây dựng câu hỏi kiểm tra đánh giá. Nhà trường, tổ chuyên môn đã có nhiều hội thảo chuyên môn nhằm xây dựng câu hỏi, ma trận đề kiểm tra cho từng đơn vị kiến thức, kiểm tra định kỳ", thầy Hải cho biết thêm.
Các trường THPT chuẩn bị cho kỳ thi tốt nghiệp 2025 như thế nào?
Theo thầy Nguyễn Minh Hải, ngay sau khi Bộ Giáo dục và Đào tạo công bố cấu trúc, định dạng đề thi kỳ thi tốt nghiệp trung học phổ thông từ năm 2025, công bố đề minh hoạ; nhà trường đã triển khai đến tất cả các tổ chuyên môn, nhóm chuyên môn của các môn học nghiên cứu và xây dựng kế hoạch dạy học, câu hỏi kiểm tra đánh giá theo cấu trúc mới.
Năm học 2024-2025, Trường Trung học phổ thông Mộc Lỵ định hướng, triển khai kiểm tra theo cấu trúc mới ở cả 3 khối lớp 10, 11, 12; chú trọng với lớp 12 tổ chức thi thử theo kế hoạch của Sở và của trường. Việc triển khai ôn thi tốt nghiệp lớp 12 dự kiến bắt đầu từ tháng 11/2024.
Theo cách thức xây dựng của Chương trình giáo dục phổ thông 2018, các học sinh đã được lựa chọn các nhóm môn học theo khả năng và sở trường ngay từ lớp 10 nên việc lựa chọn 2 môn thi tự chọn của học sinh không gặp khó khăn; dù học sinh có lựa chọn môn học học nào để dự thi nhà trường đã chuẩn bị sẵn sàng phương án bố trí ôn tập.
Lãnh đạo Trường Trung học phổ thông Chuyên Sơn La cho biết, nhà trường đã chỉ đạo các tổ/nhóm chuyên môn thực hiện việc dạy học, ôn tập cho học sinh khối 12 theo yêu cầu của Chương trình giáo dục phổ thông 2018, đó là dạy và học theo chương trình, sử dụng sách giáo khoa là tài liệu tham khảo.
Để đảm bảo cho công tác ôn thi tốt nghiệp trung học phổ thông năm 2025 đạt hiệu quả cao, nhà trường đã giao các môn nghiên cứu kỹ đề thi minh họa của Bộ đã ban hành đề xây dựng kế hoạch ôn tập phù hợp với từng đối tượng học sinh trong trường.
Đối với môn chuyên ở các lớp chuyên, nhà trường vẫn đảm bảo cho các học sinh nắm được nền tảng kiến thức cơ bản và phát triển lên các bậc nhận thức cao hơn để học sinh có thể đạt được kết quả tốt nhất trong kỳ thi. Đối với các môn không chuyên nhà trường thực hiện phân hóa thành các đối tượng gồm học sinh chỉ lựa chọn môn thi để thi tốt nghiệp, học sinh chọn môn thi theo khối thi đại học để xây dựng kế hoạch ôn tập phù hợp với các nhóm đối tượng khác nhau.
Nhà trường đã chủ động xây dựng kế hoạch ôn tập cho học sinh ngay sau khi có đề minh họa của Bộ Giáo dục và Đào tạo, đến thời điểm này việc ôn tập cho học sinh vẫn đang đảm bảo theo kế hoạch đã đề ra. Với 2 môn thi bắt buộc và 2 môn tự chọn thì việc chuẩn bị cho thi tốt nghiệp được các em quan tâm tập trung khá đồng đều giữa các môn. Đối với các môn các em lựa chọn theo khối thi đại học thì sẽ được các em ưu tiên dành nhiều thời gian hơn nhưng cũng vẫn dành thời gian thích đáng để ôn tập môn còn lại.
Khảo sát sớm nguyện vọng đăng ký thi tốt nghiệp các môn
Trường Trung học phổ thông Chuyên Sơn La đã giao các giáo viên dạy môn Tin học và Công nghệ chủ động trong việc xây dựng kế hoạch dạy học và ôn tập từ sớm nên các giáo viên dạy 2 môn trên có thể đáp ứng được yêu cầu khi có học sinh đăng ký 2 môn thi này. Nhà trường cũng đã khảo sát nguyện vọng đăng ký môn thi tốt nghiệp của học sinh lớp 12 ngay từ đầu năm học và đã tổ chức thi khảo sát chất lượng để giúp học sinh làm quen với hình thức thi đồng thời cũng là một kênh tham khảo để các em xem xét lại với quyết định lựa chọn môn thi của mình.
Qua đợt khảo sát, Trường Trường Trung học phổ thông Chuyên Sơn La có 58% học sinh đăng ký thi môn ngoại ngữ, 48% đăng ký thi môn Vật lý, 34% đăng ký thi môn Hóa học, 24% đăng ký môn Sử, 17% đăng ký thi môn Địa, 12% đăng ký thi môn Sinh; các môn Giáo dục Kinh tế và Pháp luật (14 học sinh), Tin học (3 học sinh), Công nghệ (7 học sinh) có dưới 0,5% học sinh đăng ký.
Còn tại Trường Trung học phổ thông Mộc Lỵ, nhà trường đã tổ chức cho học sinh đăng ký 2 môn thi tự chọn trong kỳ thi tốt nghiệp trung học phổ thông năm 2025, với tổng số 456 học sinh lớp 12. Kết quả khảo sát nhà trường không có học sinh đăng ký thi 2 môn Tin học và Công nghệ.
Theo kết quả khảo sát khá sớm nguyện vọng đăng ký dự thi tốt nghiệp các môn của Sở Giáo dục và Đào tạo Sơn La, tỷ lệ lựa chọn các môn khoa học xã hội chiếm trên 70%. Riêng môn Công nghệ và Tin học mỗi môn chưa đến 100 học sinh đăng ký.
Lãnh đạo Sở Giáo dục và Đào tạo Sơn La dự báo, đây chỉ là kết quả khảo sát đầu năm học 2024-2025, các em học sinh có thể sẽ thay đổi việc lựa chọn môn thi khi các trường đại học, cao đẳng công bố phương án tuyển sinh có sử dụng môn Tin học, Công nghệ để tuyển sinh theo từng ngành.
Hiện nay, tỉnh Sơn La có số giáo viên dạy môn Công nghệ có 81 giáo viên, môn Tin học có 97 giáo viên dạy cấp THPT/56 đơn vị. Số lượng giáo viên dạy hai môn này khá mỏng. Đây lại là lần đầu tiên hai bộ môn được đưa vào thi tốt nghiệp, giáo viên chưa có kinh nghiệm ôn thi. Vì thế, đây cũng là một trong những khó khăn thách thức của kỳ thi tốt nghiệp trung học phổ thông năm nay.
Theo Sở Giáo dục và Đào tạo Sơn La, việc thi tốt nghiệp bằng môn Tin học, Công nghệ vừa có thuận lợi, vừa có khó khăn.
Lần đầu tiên hai môn Tin học và Công nghệ được chọn thi tốt nghiệp, giáo viên chưa có nhiều kinh nghiệm ôn luyện và rèn kỹ năng cho học sinh, nên quá trình ôn thi sẽ không tránh khỏi lúng túng. Học sinh vùng sâu, vùng xa đối mặt với nhiều khó khăn, ít gia đình có máy tính để tự học. Ngoài giờ học, các em còn phải giúp đỡ gia đình, hạn chế thời gian học tập và thực hành.
Tuy nhiên, trong Chương trình giáo dục phổ thông 2018, học sinh được học Tin học và Công nghệ với vai trò là những môn học chính khóa, được học xuyên suốt từ cấp tiểu học đến trung học cơ sở, là môn học lựa chọn của cấp trung học phổ thông, do vậy kiến thức nền của các em khá đảm bảo theo yêu cầu cần đạt của chương trình. Đây cũng là hai môn học thiên về thực hành, với sự phát triển về công nghệ hiện nay, xu hướng chuyển đổi số, học sinh cũng có nhiều cơ hội để thực hành trong và ngoài nhà trường.
