Đến thời điểm này, nhiều cơ sở giáo dục đại học trên cả nước công bố hoặc dự thảo phương án tuyển sinh năm 2026 với những thay đổi đáng chú ý. Xu hướng chung được ghi nhận là thu hẹp các phương thức xét tuyển, giảm dần vai trò của học bạ trung học phổ thông và các ưu tiên từ chứng chỉ quốc tế, đồng thời tăng cường sử dụng kết quả kỳ thi tốt nghiệp trung học phổ thông như một căn cứ tuyển sinh chính, bảo đảm công bằng và chất lượng đầu vào.
Không xét học bạ, không cộng điểm IELTS
Là một trong những trường đại học sớm công bố phương án tuyển sinh theo hướng “siết” đầu vào, Trường Đại học Nha Trang tiếp tục khẳng định quan điểm nhất quán: không sử dụng học bạ trung học phổ thông như một phương thức xét tuyển độc lập và không cộng điểm ưu tiên cho chứng chỉ IELTS trong mùa tuyển sinh 2026.
Theo công bố, các tổ hợp xét tuyển của trường đều được điều chỉnh theo hướng bắt buộc có môn Toán và Ngữ văn. Năm 2026, Đại học Nha Trang dự kiến tuyển khoảng 3.800 chỉ tiêu cho 71 chương trình đào tạo, với ba phương thức chính: xét tuyển thẳng và ưu tiên xét tuyển theo quy chế của Bộ Giáo dục và Đào tạo; xét tuyển dựa trên kết quả kỳ thi đánh giá năng lực của Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh và Đại học Quốc gia Hà Nội; xét tuyển dựa trên điểm thi tốt nghiệp trung học phổ thông năm 2026.
Điểm đáng chú ý là chứng chỉ IELTS không còn được dùng để cộng điểm ưu tiên, mà chỉ được quy đổi tương đương điểm môn tiếng Anh. Theo đó, IELTS 5.0 được quy đổi thành 6 điểm tiếng Anh; mỗi mức tăng 0,5 IELTS tương ứng thêm 1 điểm; từ IELTS 7.0 trở lên được quy đổi thành 10 điểm.
Chia sẻ với phóng viên, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Tô Văn Phương - Trưởng phòng Đào tạo Trường Đại học Nha Trang cho biết, thực tiễn tuyển sinh trong những năm gần đây cho thấy nhiều vấn đề cần được nhìn nhận lại một cách nghiêm túc.
Theo thầy Phương, việc tồn tại quá nhiều phương thức xét tuyển, dù thể hiện quyền tự chủ của các trường, nhưng trên thực tế lại gây nhiễu thông tin, khiến thí sinh khó tiếp cận, khó lựa chọn và tiềm ẩn rủi ro sai sót kỹ thuật trong quá trình quy đổi, xét tuyển. “Trong khi đó, thực tế chỉ có một vài phương thức là chủ lực, đủ tin cậy và có khả năng phân loại thí sinh rõ ràng”, thầy Phương nói.
Liên quan đến học bạ trung học phổ thông, Trưởng phòng Đào tạo Trường Đại học Nha Trang cho rằng, không nên coi học bạ là một phương thức xét tuyển độc lập, mà chỉ nên xem đây là một thành tố trong các phương thức xét tuyển kết hợp, với những quy định chặt chẽ hơn, chẳng hạn yêu cầu đủ học bạ cả sáu học kỳ. Thực tế, trong vài năm trở lại đây, Trường Đại học Nha Trang đã không sử dụng học bạ như một phương thức xét tuyển riêng.
Đặc biệt, quyết định không cộng điểm ưu tiên cho chứng chỉ ngoại ngữ quốc tế như IELTS được nhà trường lý giải xuất phát từ yêu cầu bảo đảm công bằng trong tuyển sinh. Theo thầy Phương, học sinh ở vùng sâu, vùng xa, hoặc những em có hoàn cảnh kinh tế khó khăn thường không có điều kiện tiếp cận việc học ngoại ngữ chất lượng cao hoặc tham gia các kỳ thi chứng chỉ quốc tế có chi phí lớn. Nếu cộng điểm ưu tiên, sự chênh lệch cơ hội giữa các nhóm thí sinh sẽ càng bị nới rộng.
Thay vào đó, Trường Đại học Nha Trang chỉ quy đổi chứng chỉ IELTS sang điểm môn tiếng Anh trong tổ hợp xét tuyển, với mức IELTS 5.0 tương đương 6 điểm, mỗi mức tăng 0.5 cộng thêm 1 điểm, và từ IELTS 7.0 trở lên được quy đổi thành 10 điểm. Cách làm này được đánh giá là vừa ghi nhận năng lực ngoại ngữ của thí sinh, vừa tránh tạo lợi thế quá lớn mang tính “ưu tiên ngoài học thuật”.
Lộ trình bỏ xét học bạ, khẳng định vai trò kỳ thi tốt nghiệp trung học phổ thông
Cùng xu hướng này, Trường Đại học Công Thương Thành phố Hồ Chí Minh dự kiến điều chỉnh mạnh mẽ phương thức tuyển sinh theo lộ trình dài hạn. Theo Thạc sĩ Phạm Thái Sơn - Giám đốc Trung tâm Tuyển sinh và Truyền thông Trường Đại học Công Thương Thành phố Hồ Chí Minh, năm 2026 nhà trường dự kiến tăng quy mô tuyển sinh lên khoảng 10.000 chỉ tiêu, trong đó chương trình đào tạo trong nước khoảng 8.700 chỉ tiêu, tăng 400 chỉ tiêu so với năm trước; chương trình liên kết đào tạo với các đối tác quốc tế như Trung Quốc, Thái Lan, Hàn Quốc và Đài Loan khoảng 1.300 chỉ tiêu.
Một trong những nội dung thu hút sự quan tâm đặc biệt trong dự thảo phương án tuyển sinh 2026 của trường là chính sách hỗ trợ mạnh dành cho thí sinh trúng tuyển theo diện tuyển thẳng. Theo đó, thí sinh thuộc diện này sẽ được miễn 100% học phí toàn khóa học và được hỗ trợ sinh hoạt phí 3 triệu đồng/tháng trong suốt thời gian học tập.
Theo Thạc sĩ Phạm Thái Sơn, đây là cam kết thể hiện sự đầu tư dài hạn của nhà trường đối với nguồn nhân lực chất lượng cao, đồng thời tạo điều kiện để sinh viên tài năng yên tâm học tập, phát triển toàn diện mà không bị áp lực tài chính chi phối.
Đáng chú ý hơn, Trường Đại học Công Thương Thành phố Hồ Chí Minh đã xác định rõ lộ trình từ năm 2028 sẽ chính thức bỏ phương thức xét tuyển bằng học bạ trung học phổ thông, thay thế bằng phương thức đánh giá năng lực tổng hợp, kết hợp nhiều yếu tố như học bạ trung học phổ thông, điểm thi tốt nghiệp trung học phổ thông và kết quả các kỳ thi đánh giá năng lực của Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh.
Theo Thạc sĩ Phạm Thái Sơn, định hướng này thực chất đã được nhà trường nghiên cứu, cân nhắc từ năm 2022. “Ngay từ năm 2022, chúng tôi đã đặt vấn đề sẽ bỏ hẳn xét tuyển bằng học bạ trung học phổ thông và chuyển sang các phương thức xét tuyển tổng hợp, trong đó học bạ chỉ là một thành tố, không mang tính quyết định”, thầy Sơn cho biết.
Lý giải cho việc kết hợp học bạ với điểm thi tốt nghiệp trung học phổ thông, ông Sơn nhấn mạnh đây là cách để dung hòa giữa đánh giá quá trình học tập lâu dài và khả năng chịu áp lực trong một kỳ thi chuẩn hóa. “Kỳ thi tốt nghiệp trung học phổ thông hiện nay đã có mức độ phân hóa khá tốt, được chuẩn bị kỹ lưỡng từ khâu ra đề, tổ chức thi đến chấm thi, hoàn toàn có thể sử dụng làm căn cứ quan trọng trong xét tuyển đại học”, thầy Sơn nhận định.
Tại Đại học Kinh tế Quốc dân, nhà trường dự kiến giữ ba phương thức tuyển sinh, trong đó tuyển thẳng theo quy chế của Bộ Giáo dục và Đào tạo chiếm khoảng 3% chỉ tiêu. Phần lớn chỉ tiêu còn lại được phân bổ cho xét tuyển dựa trên điểm thi tốt nghiệp trung học phổ thông năm 2026 với bốn tổ hợp gồm A00 (Toán, Lý, Hóa), A01 (Toán, Lý, Anh), D01 (Toán, Văn, Anh) và D07 (Toán, Hóa, Anh) và phương thức xét tuyển kết hợp.
Theo Tiến sĩ Lê Anh Đức - Trưởng phòng Quản lý Đào tạo Đại học Kinh tế Quốc dân, việc duy trì phương thức xét tuyển kết hợp giúp nhà trường đa dạng hóa nguồn tuyển, song vẫn đặt trọng tâm vào các tiêu chí học thuật cốt lõi, bảo đảm chất lượng đầu vào và phù hợp với định hướng đào tạo chất lượng cao. Bên cạnh đó, nhà trường tiếp tục sử dụng kết quả kỳ thi tốt nghiệp trung học phổ thông như một căn cứ tuyển sinh quan trọng nhằm bảo đảm cơ hội tiếp cận đại học công bằng cho đông đảo thí sinh trên cả nước.
Những điều chỉnh trong tuyển sinh đại học năm 2026 cho thấy kỳ thi tốt nghiệp trung học phổ thông đang ngày càng được khẳng định là “xương sống” của công tác tuyển sinh, vừa bảo đảm tính chuẩn hóa, công bằng, vừa giúp các trường đại học kiểm soát tốt hơn chất lượng đầu vào trong bối cảnh tự chủ ngày càng được mở rộng.
Theo kế hoạch tuyển sinh đại học, cao đẳng năm 2026 do Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành đầu tháng 11/2025, các trường được yêu cầu sớm công bố phương án tuyển sinh để học sinh có định hướng học tập, ôn thi phù hợp. Kỳ thi tốt nghiệp trung học phổ thông dự kiến diễn ra vào ngày 11-12/6/2026, sớm hơn khoảng hai tuần so với năm 2025, kéo theo việc điều chỉnh toàn bộ lịch tuyển sinh.
Nhóm thí sinh xét tuyển thẳng, ưu tiên xét tuyển hoặc sử dụng chứng chỉ quốc tế sẽ nộp hồ sơ trước 17 giờ ngày 20/6/2026. Thí sinh được đăng ký, điều chỉnh nguyện vọng xét tuyển không giới hạn số lần từ ngày 2/7 đến 17 giờ ngày 14/7/2026, và dự kiến biết kết quả trúng tuyển từ 17 giờ ngày 10/8/2026.
