LTS: Lễ khai giảng năm học 2025-2026 diễn ra trong bối cảnh đặc biệt: cả nước kỉ niệm 80 năm Quốc khánh; tiến hành công cuộc “sắp xếp lại giang sơn” lịch sử; tổ chức Đại hội Đảng các cấp… Với ngành Giáo dục, năm học mới bắt đầu cũng là dịp tổ chức kỉ niệm 80 truyền thống ngành Giáo dục, cũng là 80 năm thành lập Bộ Quốc gia Giáo dục (nay là Bộ Giáo dục và Đào tạo). Đây không chỉ là cơ hội để cùng nhau nhìn lại hành trình 80 năm giáo dục phát triển đất nước, mà còn là dịp để ý thức rõ hơn về sứ mệnh, trọng trách của giáo dục trong việc kiến tạo con người, dựng xây, phát triển đất nước, vươn mình hội nhập trong kỉ nguyên mới.
Ý nghĩa của lễ khai giảng càng thêm sâu sắc khi 52.000 cơ sở giáo dục trên cả nước cùng kết nối trực tuyến kết hợp truyền hình trực tiếp, với sự hiện diện của các đồng chí lãnh đạo cao nhất của Đảng và Nhà nước, để lan tỏa niềm tin, khí thế, và quyết tâm đưa nền giáo dục Việt Nam vươn tới những tầm cao mới.
Nhân dịp này, Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Kim Sơn đã có những chia sẻ sâu sắc về những thành tựu, bài học quý báu và định hướng chiến lược của ngành trong thời gian tới.
Phóng viên: Bước vào năm học mới, ngành Giáo dục đang đứng trước những cơ hội và thách thức như thế nào, thưa Bộ trưởng?
Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn: Năm học này, ngành Giáo dục đứng trước cơ hội chưa từng có. Chưa bao giờ giáo dục và đào tạo được Đảng, Nhà nước quan tâm và kỳ vọng nhiều như hiện nay. Trong đó, quan trọng nhất là việc Bộ Chính trị vừa ban hành Nghị quyết 71-NQ/TW về đột phá phát triển giáo dục và đào tạo. Đây là nền tảng chính trị quan trọng để thúc đẩy mạnh mẽ hơn nữa công cuộc đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo đã được xác lập từ Nghị quyết 29-NQ/TW (năm 2013) và tiếp tục được nhấn mạnh tại Kết luận số 91-KL/TW (năm 2024).
Cùng với đó, một chương trình mục tiêu quốc gia về phát triển giáo dục và đào tạo đang được xây dựng; bốn đạo luật quan trọng về giáo dục (Luật Nhà giáo, Luật Giáo dục, Luật Giáo dục đại học và Luật Giáo dục nghề nghiệp sửa đổi) đã và dự kiến được ban hành trong năm nay sẽ tạo nền tảng vững chắc để vận hành một nền giáo dục hiện đại, đồng bộ và hiệu quả. Việc chuyển đổi số, ứng dụng trí tuệ nhân tạo và giáo dục STEM cũng đang mở ra cơ hội để giáo dục bước vào giai đoạn nâng cao chất lượng và đổi mới toàn diện.
Bên cạnh cơ hội, ngành giáo dục cũng phải đối mặt với nhiều thách thức. Việc vận hành mô hình chính quyền địa phương hai cấp, đặc biệt ở cấp xã, đặt ra yêu cầu cao về quản trị sự thay đổi trong tổ chức, nhân sự và bộ máy. Vấn đề công bằng giáo dục; dạy thêm – học thêm; tuyển dụng, luân chuyển giáo viên; phổ cập thực chất cũng là những thách thức mà ngành phải giải quyết quyết liệt. Ngoài ra, việc hấp thụ các nguồn lực đầu tư rất lớn trong thời gian tới đây, đảm bảo hiệu quả, đúng quy định cũng đòi hỏi những cố gắng, nỗ lực rất lớn.
Phóng viên: Nhân dịp năm học mới, Bộ trưởng muốn gửi gắm thông điệp gì tới thầy cô, học sinh, sinh viên và toàn ngành giáo dục?
Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn: Năm học 2024-2025 vừa qua, toàn ngành đã nỗ lực vượt qua nhiều khó khăn, thử thách và đạt được nhiều kết quả tốt đẹp. Tôi xin thay mặt lãnh đạo Bộ Giáo dục và Đào tạo ghi nhận, biểu dương và cảm ơn sự nỗ lực vượt bậc của đội ngũ cán bộ quản lý, giáo viên, nhân viên và các em học sinh, sinh viên.
Năm học 2025-2026 là một năm học rất quan trọng, với nhiều việc lớn phải thực hiện và nhiều cơ hội để đổi mới. Từ khóa của năm học này là “triển khai”. Đó là tập trung triển khai thật tốt các chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước về giáo dục cũng như 10 nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm năm học 2025-2026 của ngành Giáo dục. Đó là cách để toàn ngành vừa kế thừa, phát huy được những thành tựu đạt được trong 80 năm qua, khắc phục những tồn tại, hạn chế hiện có và khai mở những con đường mới cho giáo dục Việt Nam trong thời gian tới.
Giáo dục là sự nghiệp trăm năm, đòi hỏi tầm nhìn, sự kiên trì, tinh thần công bằng và trách nhiệm cao nhất. Tôi kêu gọi toàn ngành, từ quản lý đến giáo viên, nhân viên, cùng tất các các em học sinh, sinh viên hãy chuẩn bị tâm thế, tinh thần và điều kiện tốt nhất, cùng đoàn kết, chung sức, để năm học mới trở thành một năm học bận rộn nhưng đầy niềm vui và thành công.
Phóng viên: Bộ trưởng nhìn nhận thế nào về cơ hội của ngành Giáo dục khi Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết số 71-NQ/TW về đột phá phát triển giáo dục và đào tạo?
Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn: Nghị quyết 71 được ban hành đúng vào dịp kỉ niệm 80 năm Quốc khánh, 80 năm truyền thống ngành Giáo dục và cũng là 80 năm thành lập Bộ Quốc gia Giáo dục (nay là Bộ Giáo dục và Đào tạo) tiếp tục thể hiện sự quan tâm đặc biệt của Đảng đối với giáo dục và đào tạo; khẳng định giáo dục luôn là một thành tố gắn liền và quyết định sự phát triển của đất nước; cho thấy sự nhất quán quan điểm giáo dục và đào tạo là quốc sách hàng đầu, quyết định tương lai dân tộc.
Nghị quyết cũng thể hiện tầm nhìn và chiến lược mới của Đảng cho hệ thống giáo dục trong tương lai, khi mà bối cảnh thế giới đang có những thay đổi sâu sắc, toàn diện, đặc biệt công nghệ số và trí tuệ nhân tạo đang tái định hình nền giáo dục trên phạm vi toàn cầu. Bên cạnh đó, Nghị quyết đã xác định những mục tiêu lớn cùng với hàng các nhiệm vụ, giải pháp có tính chất đột phá mạnh mẽ nhằm đổi mới, nâng tầm giáo dục Việt Nam.
Với toàn ngành Giáo dục, đây là cơ hội lớn để bứt phá, để khẳng định vị trí quyết định của giáo dục đối với phát triển đất nước. Ý thức được điều này, Bộ Giáo dục và Đào tạo đang khẩn trương xây dựng, trình Chính phủ dự thảo Chương trình hành động của Chính phủ thực hiện Nghị quyết 71 và sẽ cụ thể hóa bằng Kế hoạch hành động của Bộ Giáo dục và Đào tạo để triển khai thực hiện ngay từ đầu năm học này.
Phóng viên: Năm học 2025-2026 là năm học đầu tiên thực hiện quản lý giáo dục theo mô hình chính quyền địa phương hai cấp. Bộ Giáo dục và Đào tạo đã thực hiện những giải pháp nào để đảm bảo hoạt động giáo dục không bị xáo trộn, thưa Bộ trưởng?
Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn: Để đảm bảo hoạt động giáo dục không bị xáo trộn trong bối cảnh chính quyền địa phương hai cấp, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã thực hiện đồng bộ nhiều giải pháp.
Về hoàn thiện thể chế, Bộ đã xây dựng và ban hành 2 Nghị định và 6 Thông tư quy định phân cấp, phân quyền, phân định thẩm quyền quản lý nhà nước trong lĩnh vực giáo dục.
Về hướng dẫn nghiệp vụ, Bộ đã ban hành các công văn về tuyển sinh đầu cấp không theo địa giới hành chính; tổ chức dạy học 2 buổi/ngày; thực hiện nhiệm vụ năm học 2026-2027; triển khai chương trình, sách giáo khoa trong bối cảnh thay đổi địa giới hành chính… Bộ cũng tổ chức tọa đàm, thành lập đường dây nóng, tiếp nhận thông tin và tháo gỡ các khó khăn, vướng mắc của địa phương.
Về nâng cao năng lực đội ngũ, Bộ đã xây dựng tài liệu, tổ chức tập huấn, phát hành sổ tay hỗ trợ cán bộ quản lí giáo dục cấp xã và các Sở Giáo dục và Đào tạo tiếp cận thông tin đầy đủ, hệ thống, ngắn gọn, dễ hiểu. Ngoài ra, Bộ cũng đã tổ chức 6 đoàn kiểm tra tại 15 tỉnh về vấn đề này.
Tới đây, Bộ Giáo dục và Đào tạo sẽ tiếp tục rà soát văn bản pháp luật; tăng cường hướng dẫn chuyên môn; hoàn thiện hệ thống dữ liệu ngành, đảm bảo liên thông, đồng bộ… đồng thời tiếp tục đồng hành, hỗ trợ địa phương triển khai các nhiệm vụ đã được phân cấp, phân quyền.
Để triển khai hiệu quả các nhiệm vụ giáo dục trong năm học 2025-2026 trong bối cảnh mới, Bộ cũng lưu ý các địa phương một số nội dung.
Trước hết, Ủy ban nhân dân cấp tỉnh sớm tham mưu cấp có thẩm quyền hoàn thiện thể chế pháp luật, xây dựng cơ chế phối hợp hiệu quả giữa cấp tỉnh và cấp xã; ban hành các quy định rõ ràng về chức năng, nhiệm vụ, cơ cấu tổ chức của Sở Giáo dục và Đào tạo và phòng Văn hóa - Xã hội cấp xã, đồng thời giao chỉ tiêu biên chế và số lượng hợp đồng lao động cho các cơ sở giáo dục.
Ủy ban nhân dân các cấp cần triển khai hiệu quả các giải pháp kiểm tra, tháo gỡ khó khăn tại cấp xã; có giải pháp điều động, biệt phái cán bộ chuyên trách từ Sở Giáo dục và Đào tạo hoặc các cơ sở giáo dục để hỗ trợ cấp xã, đặc biệt ở những nơi cán bộ cấp xã chưa có chuyên môn. Bên cạnh đó, cần đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin và chuyển đổi số để đảm bảo thông suốt, kịp thời giữa các cấp.
Sở Giáo dục và Đào tạo cần phối hợp với các sở, ban, ngành liên quan để xây dựng tài liệu, tổ chức tập huấn và bồi dưỡng chuyên sâu, nâng cao năng lực chuyên môn cho cán bộ, công chức cấp xã phụ trách giáo dục. Song song đó, hướng dẫn thành lập các cụm chuyên môn liên trường, liên xã nhằm tổ chức sinh hoạt chuyên môn và bồi dưỡng nghiệp vụ cho giáo viên, thay thế vai trò trực tiếp trước đây của Phòng Giáo dục và Đào tạo.
Phóng viên: Cũng từ năm học 2025-2026, việc triển khai Chương trình giáo dục phổ thông 2018 bước sang một chu trình mới. Thưa Bộ trưởng, đâu là nội dung quan trọng sẽ được Bộ Giáo dục và Đào tạo quan tâm trong Chương trình giáo dục phổ thông 2018 ở năm học này?
Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn: Lứa học sinh đầu tiên tốt nghiệp theo Chương trình giáo dục phổ thông 2018 cho thấy nhiều điểm tích cực. Theo đó, học sinh được trải nghiệm đa dạng hoạt động, bộc lộ sở trường, lựa chọn môn học gắn định hướng nghề nghiệp, tiếp cận tri thức toàn diện nhờ các môn tích hợp. Tuy nhiên, quá trình thực hiện Chương trình giáo dục phổ thông 2018 thời gian qua cũng bộc lộ một số bất cập. Cụ thể, ở cấp trung học phổ thông, việc lựa chọn môn học bị giới hạn bởi giáo viên, phòng học; ở cấp trung học cơ sở, dạy môn tích hợp gặp khó do năng lực giáo viên và học liệu chưa đồng đều.
Để khắc phục, Bộ đã ban hành Công văn số 4555/BGDĐT-GDPT ngày 05/8/2025 yêu cầu trường trung học phổ thông công khai kế hoạch tổ chức dạy học các môn lựa chọn, phối hợp liên trường để mở rộng cơ hội cho học sinh; hỗ trợ học sinh khi cần điều chỉnh lựa chọn môn học. Với trung học cơ sở, tiếp tục bồi dưỡng giáo viên dạy tích hợp, biên soạn học liệu minh họa, triển khai mô hình cụm giáo viên hỗ trợ nhau, nhằm nâng cao chất lượng và tạo hứng thú học tập.
Năm học 2025–2026, Bộ Giáo dục và Đào tạo sẽ tiến hành đánh giá toàn diện Chương trình giáo dục phổ thông 2018 sau một chu kỳ triển khai nhằm làm rõ mức độ đạt được về phát triển phẩm chất, năng lực học sinh; chỉ ra ưu điểm, hạn chế, nguyên nhân và đề ra giải pháp điều chỉnh, bảo đảm Chương trình thực chất, hiệu quả, bền vững.
Công tác đánh giá tập trung vào: cơ sở vật chất, thiết bị dạy học, đội ngũ giáo viên và cán bộ quản lý, chất lượng tập huấn, tính phù hợp của sách giáo khoa, hiệu quả đổi mới phương pháp, kiểm tra đánh giá; đồng thời xem xét việc dạy học lựa chọn ở trung học phổ thông và hoạt động hướng nghiệp từ trung học cơ sở để bảo đảm quyền chọn thực chất của học sinh. Bộ Giáo dục và Đào tạo cũng phối hợp với các bộ, ngành, địa phương, chuyên gia trong và ngoài nước để khảo sát, nghiên cứu, đánh giá toàn diện.
Định hướng xuyên suốt là kiên định mục tiêu đã được Đảng, Quốc hội xác định, đó là phát triển toàn diện phẩm chất, năng lực học sinh, gắn với yêu cầu đào tạo nhân lực cho giai đoạn mới. Tinh thần là nhìn thẳng sự thật, đánh giá khách quan, điều chỉnh kịp thời, tất cả vì học sinh.
Phóng viên: Một trong những nội dung được đông đảo học sinh, phụ huynh quan tâm là việc quản lý dạy thêm, học thêm trong năm học tới, nhất là khi triển khai dạy học 2 buổi/ngày ở cả tiểu học và trung học cơ sở. Bộ trưởng có thể chia sẻ về vấn đề này?
Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn: Về quản lí dạy thêm, học thêm, Bộ Giáo dục và Đào tạo tiếp tục kiên trì quan điểm “học thêm có thể đem lại sự củng cố kiến thức, nhưng ít đem lại giá trị cho sự phát triển con người”. Những hệ lụy sâu xa của tình trạng dạy thêm, học thêm tràn lan đòi hỏi phải tiếp tục phải quyết liệt chấn chỉnh. Vì vậy, năm học 2025-2026, Bộ Giáo dục và Đào tạo sẽ tiếp tục chỉ đạo, đôn đốc các địa phương ban hành quy định quản lí dạy thêm, học thêm nhằm tăng cường trách nhiệm của chính quyền, đồng thời yêu cầu các cơ sở giáo dục thực hiện hiệu quả Chương trình giáo dục phổ thông.
Thực hiện Chỉ thị số 17/CT-TTg ngày 06/6/2025 của Thủ tướng Chính phủ về dạy học 2 buổi/ngày, Bộ đã chỉ đạo các trường xây dựng kế hoạch giáo dục thể hiện rõ phương án huy động, sử dụng nguồn lực để triển khai ở những nơi đủ điều kiện. Kế hoạch phải cụ thể hóa nội dung, thời lượng, đối tượng học sinh, đồng thời phân công giáo viên hợp lý, đúng quy định; chú trọng phân hóa đối tượng, bồi dưỡng học sinh giỏi, ôn tập cho học sinh cuối cấp và hỗ trợ học sinh chưa đạt yêu cầu theo Thông tư 29.
Song song với đó, Bộ nhấn mạnh yêu cầu đổi mới công tác quản lý, tăng cường kiểm tra, giám sát việc triển khai Chương trình giáo dục phổ thông cũng như quản lý dạy thêm, học thêm, bảo đảm thực hiện nghiêm túc các chính sách, pháp luật.
Việc tổ chức buổi học thứ hai, trong đó có dạy thêm cho 3 đối tượng theo quy định, được thực hiện đúng theo Chỉ thị 17. Kinh phí cho buổi học thứ hai chủ yếu được bảo đảm từ ngân sách nhà nước theo chỉ đạo của Thủ tướng. Các nguồn xã hội hóa được thực hiện theo các quy định hiện hành.
Thời gian tới, Bộ Giáo dục và Đào tạo sẽ phối hợp với Bộ Tài chính và các địa phương xây dựng cơ chế, chính sách cụ thể về huy động kinh phí cho việc triển khai dạy học 2 buổi/ngày.
Phóng viên: Trân trọng cảm ơn Bộ trưởng.
