Kết thúc năm học 2024-2025, việc đánh giá, xếp loại viên chức vẫn có tình trạng các nhà trường mầm non, phổ thông phân chia "nhóm đối tượng có nhiệm vụ tương đồng" theo quy định tại Nghị định 48/2023/NĐ-CP khác nhau khiến giáo viên tranh cãi.
Trong phạm vi bài viết này, người viết là giáo viên có đôi điều về việc phân chia "nhóm đối tượng có nhiệm vụ tương đồng" và đề xuất KPI để lượng hóa công việc cho các nhóm.
Liên quan đến việc đánh giá, xếp loại giáo viên, tại khoản 6 Điều 1 Nghị định số 48/2023/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 90/2020/NĐ-CP quy định:
“Tỉ lệ cán bộ, công chức, viên chức xếp loại "Hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ" trong tổng số cán bộ, công chức, viên chức tại cùng cơ quan, tổ chức, đơn vị và đối với từng nhóm đối tượng có nhiệm vụ tương đồng không quá tỉ lệ đảng viên được xếp loại "Hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ" theo quy định của Đảng.
Dẫn chiếu tại điểm 2.3 khoản 2 Mục B của Hướng dẫn số 21-HD/BTCTW năm 2019 về kiểm điểm, đánh giá, xếp loại chất lượng hằng năm hướng dẫn như sau:
“Cấp có thẩm quyền xem xét, quyết định số lượng đảng viên được xếp loại “Hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ” không vượt quá 20% số đảng viên được xếp loại “Hoàn thành tốt nhiệm vụ” trong từng tổ chức cơ sở đảng”.
Căn cứ vào quy định nhóm đối tượng có nhiệm vụ tương đồng tại Nghị định số 48/2023/NĐ-CP, theo ghi nhận của người viết, nhìn chung các nhà trường có sự phân chia nhóm theo 2 nhóm khác nhau.
1) Nhóm lãnh đạo gồm hiệu trưởng, phó hiệu trưởng; nhóm tổ trưởng/tổ phó chuyên môn, tổ trưởng/tổ phó văn phòng; nhóm giáo viên chủ nhiệm; nhóm giáo viên không kiêm nhiệm chủ nhiệm lớp; nhóm giáo viên kiêm nhiệm khác (ví dụ câu lạc bộ, đoàn thể); nhóm nhân viên.
2) Nhóm lãnh đạo gồm hiệu trưởng, phó hiệu trưởng; nhóm giáo viên gồm tổ trưởng/tổ phó chuyên môn, giáo viên giảng dạy bộ môn/kiêm nhiệm; nhóm nhân viên.
Đáng chú ý, trường nào cũng cho rằng cách phân chia "nhóm đối tượng có nhiệm vụ tương đồng" của đơn vị mình là đúng, còn giáo viên thì tranh luận không hồi kết.
Có thể nhận thấy, việc phân chia "nhóm đối tượng có nhiệm vụ tương đồng" khác nhau thì việc đánh giá, xếp loại viên chức cuối năm học cũng khác nhau.
Người viết lấy ví dụ, theo cách phân chia ở nhóm 1, giả sử một trường trung học phổ thông có 10 tổ trưởng chuyên môn thì sẽ có 2 tổ trưởng có thể được xếp loại xuất sắc (20%).
Nhưng, theo cách phân chia ở nhóm 2 thì xác suất cao là sẽ có hơn 2 tổ trưởng chuyên môn có thể được xếp loại xuất sắc.
Bởi vì, nhóm giáo viên gồm tổ trưởng/tổ phó chuyên môn thì tổ trưởng chuyên môn thường làm nhiều công việc hơn hoặc có nhiều thành tích nổi trội hơn tổ viên.
Vấn đề cần bàn nhất là việc phân chia "nhóm đối tượng có nhiệm vụ tương đồng" như thế nào là đúng, hợp lí?
Theo quan điểm người viết, cần phân chia "nhóm đối tượng có nhiệm vụ tương đồng" theo cách 2 như đã dẫn ở trên (nhóm lãnh đạo; nhóm giáo viên; nhóm nhân viên) là phù hợp.
Căn cứ, Điều 66 Luật Giáo dục quy định vị trí, vai trò của nhà giáo: "Nhà giáo làm nhiệm vụ giảng dạy, giáo dục trong cơ sở giáo dục...".
Như thế, nhiệm vụ cơ bản của giáo viên là giảng dạy và giáo dục học sinh, kể cả tổ trưởng chuyên môn. Chức vụ của tổ trưởng chuyên môn chỉ là kiêm nhiệm, không phải nhiệm vụ chính của giáo viên.
Còn nhiệm vụ của nhóm lãnh đạo và nhóm nhân viên thì đã rõ ràng không cần phải bàn cãi.
Căn cứ vào nhiệm vụ của nhóm lãnh đạo; nhóm giáo viên; nhóm nhân viên, người viết đề xuất xây dựng Bộ chỉ số hiệu suất chính (KPI) để lượng hóa công việc và hiệu quả đóng góp của mỗi cá nhân vào mục tiêu chung của nhà trường sau đây.
1. Nhóm Lãnh đạo (hiệu trưởng, phó hiệu trưởng)
* KPI định lượng:
- Kết quả học tập và rèn luyện chung của học sinh: Tỷ lệ học sinh đạt học lực Tốt, Khá, Đạt, Chưa đạt; tỷ lệ học sinh đạt hạnh kiểm Tốt, Khá, Đạt, Chưa đạt của toàn trường (so sánh với chỉ tiêu hoặc năm học trước).
- Chất lượng đội ngũ giáo viên và nhân viên: Tỷ lệ giáo viên/nhân viên đạt chuẩn nghề nghiệp ở mức Tốt/Khá; số lượng giáo viên đạt các bằng khen, danh hiệu.
- Mức độ hoàn thành các chỉ tiêu của cấp trên (Phòng/Sở Giáo dục và Đào tạo): Tỷ lệ % hoàn thành các nhiệm vụ, báo cáo được giao.
- Hiệu quả quản lý tài chính và cơ sở vật chất: Mức độ sử dụng ngân sách hiệu quả, tiến độ bảo trì/nâng cấp cơ sở vật chất.
- Số lượng các hoạt động đổi mới, sáng tạo được triển khai ở cấp trường: Đánh giá bằng số lượng dự án, mô hình mới được áp dụng hiệu quả.
* KPI định tính:
- Năng lực lãnh đạo, tầm nhìn chiến lược và khả năng xây dựng đoàn kết nội bộ.
- Uy tín và ảnh hưởng đối với cán bộ, giáo viên, nhân viên, học sinh và phụ huynh.
- Khả năng giải quyết các vấn đề phát sinh, xử lý khủng hoảng.
- Tinh thần gương mẫu, đạo đức công vụ.
2. Nhóm giáo viên (bao gồm tổ trưởng/tổ phó chuyên môn)
* KPI định lượng:
- Kết quả học tập của học sinh phụ trách: Tỷ lệ học sinh đạt chuẩn kiến thức kỹ năng; tỷ lệ học sinh khá, giỏi; tỷ lệ học sinh có tiến bộ rõ rệt trong các môn học được phân công.
- Mức độ hoàn thành định mức tiết dạy và các nhiệm vụ chuyên môn khác: Đảm bảo đủ số tiết quy định, hoàn thành hồ sơ sổ sách đầy đủ, đúng hạn.
- Số lượng và chất lượng sản phẩm dạy học: Kế hoạch bài dạy, bài giảng điện tử, tài liệu tự biên soạn, sản phẩm của học sinh (nếu có).
- Tham gia các hoạt động chuyên môn, ngoại khóa: Số lần tham gia sinh hoạt chuyên môn, bồi dưỡng, hội thảo, các cuộc thi cấp trường/cấp trên.
- (Đối với tổ trưởng/tổ phó chuyên môn): Tỷ lệ giáo viên trong tổ đạt chuẩn nghề nghiệp tốt/khá; số lượng sáng kiến của tổ được công nhận.
* KPI định tính:
- Chất lượng soạn giảng, phương pháp dạy học và khả năng truyền cảm hứng cho học sinh.
- Năng lực sư phạm, khả năng quản lý lớp học và xây dựng môi trường học tập tích cực.
- Mối quan hệ và sự phối hợp với học sinh, phụ huynh và đồng nghiệp.
- Tinh thần trách nhiệm, đạo đức nhà giáo, sự gương mẫu.
- Năng lực tự học, tự bồi dưỡng, và mức độ ứng dụng đổi mới vào giảng dạy.
3. Nhóm Nhân viên (thư viện, thiết bị, kế toán, văn thư, y tế,...)
* KPI định lượng:
- Khối lượng và tiến độ công việc hoàn thành: Số lượng hồ sơ được xử lý, tài liệu được phân loại, thiết bị được bảo trì, báo cáo được lập đúng hạn (tùy vị trí).
- Tỷ lệ sai sót trong công việc: Giảm thiểu tối đa lỗi trong hồ sơ, dữ liệu, vận hành thiết bị.
- Mức độ tuân thủ quy trình, quy định: Đảm bảo thực hiện đúng các quy định về nghiệp vụ, an toàn, vệ sinh.
- Số lượng các công việc định kỳ được thực hiện đầy đủ.
* KPI định tính:
- Thái độ làm việc, tinh thần trách nhiệm và mức độ chủ động trong công việc.
- Kỹ năng giao tiếp, phối hợp với các bộ phận khác và thái độ phục vụ.
- Khả năng giải quyết vấn đề phát sinh trong phạm vi công việc.
- Tính chuyên nghiệp, sự tận tâm và tỉ mỉ.
- Đảm bảo an toàn, vệ sinh, an ninh trong phạm vi phụ trách.
Lưu ý: Việc áp dụng các KPI này cần sự minh bạch trong tiêu chí, thống nhất trong cách đánh giá; có sự tham gia, đồng thuận của lãnh đạo, giáo viên, nhân viên để đảm bảo tính dân chủ, khách quan và công bằng.
(*) Văn phong, nội dung bài viết thể hiện góc nhìn, quan điểm của tác giả.
