Tự chủ đại học là xu hướng tất yếu trên thế giới, nhưng quan niệm và mức độ triển khai còn khác nhau. Đó là ý kiến của Thứ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo – Hoàng Minh Sơn tại hội thảo “Tự chủ trong giáo dục đại học – từ chính sách đến thực tiễn”.
Trao đổi về bản chất của tự chủ đại học, Thứ trưởng chia sẻ, đó là vấn đề tự quyết và chịu trách nhiệm của trường đại học về những hoạt động của mình. Ngoài ra, trường đại học có hệ thống quản trị nội bộ để phân quyền và trách nhiệm, đảm bảo quá trình ra quyết định và thực hiện trách nhiệm giải trình tốt hơn.
Mục tiêu của tự chủ đại học là tối ưu hoá hoạt động của toàn hệ thống. Theo đó, các trường đại học năng động, sáng tạo và hoạt động hiệu quả hơn; cơ quan quản lý tập trung làm tốt hơn chức năng giám sát và hỗ trợ; cùng với đó là nâng cao chất lượng, mang lại lợi ích lớn hơn cho người học và xã hội.
Luật sửa đổi bổ sung một điều của Luật Giáo dục đại học (Luật số 34) và Nghị định số 99/2019/NĐ-CP quy định chi tiết và hướng dẫn một số điều của Luật này đã luật hóa hầu hết nội dung theo Nghị quyết 77 của Chính phủ đối với các trường đủ điều kiện và năng lực tự chủ đại học.
 |
Thứ trưởng Hoàng Minh Sơn (ảnh: Phạm Minh) |
Theo Thứ trưởng, một bước tiến lớn của tự chủ đại học là các trường đang thực hiện theo Nghị quyết 77 được thực hiện các quyền tự chủ theo luật mới và nhiều nội dung theo đề án đã được phê duyệt. Một số trường đã và đang lập đề án đăng ký thực hiện tự chủ và tự đảm bảo kinh phí chi thường xuyên.
"Đã có 86/175 cơ sở giáo dục đại học công lập đã thành lập, kiện toàn hội đồng trường; trong đó có 32/35 đơn vị trực thuộc Bộ Giáo dục và Đào tạo", Thứ trưởng Sơn thông tin.
Cũng theo Thứ trưởng Hoàng Minh Sơn, từ năm 2014, đã có 23 cơ sở giáo dục đại học bắt đầu thí điểm thực hiện tự chủ tương đối toàn diện theo Nghị quyết 77. Đến nay hầu hết các trường tham gia thí điểm tự chủ đều đã có bứt phá trong đào tạo và nghiên cứu, góp phần tạo diện mạo mới cho hệ thống giáo dục đại học Việt Nam.
Một số chỉ số hoạt động của 23 cơ sở này: Tỉ lệ giảng viên có trình độ tiến sĩ tăng gần 10%; tỉ lệ tuyển được trong tuyển sinh đại học/chỉ tiêu tăng từ 87% lên 92%; số chương trình đào tạo được kiểm định tăng từ 1 lên 100, bằng 30% chương trình đào tạo được kiểm định của toàn quốc; số công bố quốc tế (Scopus) tăng 10 lần; tổng thu và tổng chi hằng năm tăng khoảng 1,5 lần (mặc dù ngân sách nhà nước cấp giảm 2,1 lần); có 4 trường lọt vào bảng xếp hạng QS Asia 2021.
Nhìn nhận từ thực tế đó, đại diện Bộ Giáo dục và Đào tạo - Thứ trưởng Hoàng Minh Sơn kiến nghị: Quốc hội quan tâm sửa đổi, bổ sung các luật, từng bước hoàn thiện hệ thống văn bản luật đồng bộ cho tự chủ đại học.
Về phía Chính phủ, chỉ đạo rà soát, sửa đổi, bổ sung các nghị định hướng dẫn để đồng bộ với Luật 34 và Nghị định 99, chẳng hạn như: cơ chế tài chính, đặt hàng đào tạo, khoa học và công nghệ, quản lý tài sản công, tuyển dụng người nước ngoài.
Ngoài ra, tăng tỉ trọng đầu tư ngân sách Nhà nước cho giáo dục đại học. Thành lập Ban Chỉ đạo về tự chủ đại học và Bộ Giáo dục và Đào tạo là thường trực. Đồng thời, chỉ đạo các cơ quan quản lý trực tiếp hướng dẫn các cơ sở giáo dục đại học trực thuộc sớm thành lập, kiện toàn hội đồng trường và các vị trí lãnh đạo chủ chốt theo quy định của Luật số 34 và Nghị định 99.
Đối với cơ sở giáo dục đại học, cần nâng cao năng lực quản lý và hiểu biết pháp luật cho đội ngũ cán bộ quản lý. Hoàn thiện hệ thống văn bản, quy chế nội bộ, phân cấp mạnh tới các đơn vị chuyên môn. Nhanh chóng hoàn thiện tổ chức bộ máy (hội đồng trường, ban giám hiệu). Tăng cường công khai, minh bạch, dân chủ cơ sở trong mọi hoạt động. Chuẩn bị đầy đủ các điều kiện để thực hiện tự chủ trong giai đoạn tới.
Bộ Giáo dục và Đào tạo đẩy nhanh xây dựng, ban hành các quy chế, quy định, cẩm nang hướng dẫn. Xây dựng cơ sở dữ liệu quốc gia về giáo dục đại học, thúc đẩy ứng dụng công nghệ trong quản lý giáo dục đại học. Hỗ trợ nâng cao năng lực các cơ sở giáo dục đại học qua các đề án, dự án.
Mặt khác, tăng cường công tác thanh tra, giám sát và quản lý chất lượng. Tuyên truyền, nâng cao nhận thức về đổi mới và tự chủ đại học và thành lập Ban chỉ đạo triển khai tự chủ đại học.
