Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành Công văn số 6103/BGDĐT-GDNNGDTX do Thứ trưởng Lê Quân ký ngày 1/10/2025 về việc hướng dẫn thực hiện nhiệm vụ năm học 2025–2026 đối với giáo dục nghề nghiệp và giáo dục thường xuyên.
Theo đó, Bộ yêu cầu tập trung thực hiện các nhiệm vụ trọng tâm, trong đó nhấn mạnh một trong những nhiệm vụ của lĩnh vực giáo dục nghề nghiệp là: Khuyến khích doanh nghiệp tham gia vào hoạt động giáo dục nghề nghiệp; triển khai hiệu quả mô hình hợp tác “Nhà nước - Nhà trường - Doanh nghiệp”; mở rộng đào tạo theo mô hình “một chương trình - hai địa điểm” (lý thuyết tại trường, thực hành tại doanh nghiệp) và đẩy mạnh đào tạo, đào tạo lại cho lao động trong doanh nghiệp, nhất là doanh nghiệp nhỏ và vừa.
Thúc đẩy đào tạo gắn với nhu cầu sử dụng lao động để không còn lệch pha
Trao đổi với phóng viên, Kỹ sư Trần Quang Hậu - Phó Hiệu trưởng Trường Cao đẳng Miền Trung cho rằng, quan điểm chỉ đạo xuyên suốt “Học đi đôi với hành, lý thuyết gắn liền với thực tiễn, nhà trường gắn liền với xã hội” đóng vai trò định hướng chiến lược, mang ý nghĩa quan trọng đối với các cơ sở giáo dục nghề nghiệp hiện nay.
Nhằm nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, việc duy trì mạng lưới hợp tác chặt chẽ với doanh nghiệp là rất cần thiết. Để thực hiện nhiệm vụ năm học 2025-2026, cần đẩy mạnh mô hình hợp tác “Nhà nước - Nhà trường - Doanh nghiệp”. Theo đó, các tổ chức doanh nghiệp không chỉ tham gia xây dựng chương trình đào tạo mà còn tiếp nhận đào tạo, đào tạo lại người học, tài trợ học bổng và tuyển dụng sau khi ra trường. Nhà trường cũng thiết lập đội ngũ tư vấn việc làm, hỗ trợ các em rèn kỹ năng mềm, khởi nghiệp và lập nghiệp, tạo cầu nối bền chặt giữa đào tạo và thị trường lao động.
Thực hiện nhiệm vụ đó, Trường Cao đẳng Miền Trung triển khai mạnh mẽ mô hình đào tạo gắn với thực tế, trong đó tỷ lệ thực hành chiếm hơn 70% tổng thời lượng của chương trình. Các em vừa học kiến thức lý thuyết, vừa trực tiếp tham gia các tiết thực hành, dự án cộng đồng và mô hình trải nghiệm thực tế. Cách tiếp cận này giúp người học nắm vững lý thuyết, rèn luyện kỹ năng nghề thành thạo, sẵn sàng đáp ứng yêu cầu của thị trường lao động ngay sau khi tốt nghiệp.
Đồng thời, nhà trường đổi mới chương trình đào tạo theo chuẩn đầu ra gắn với nhu cầu doanh nghiệp; ứng dụng công nghệ số trong giảng dạy; bồi dưỡng đội ngũ giảng viên có kinh nghiệm thực tế. Song song với đó, cơ sở đào tạo mở thêm các ngành nghề mới như: Điều dưỡng, Công nghệ thông tin, Marketing,… nhằm đáp ứng xu hướng phát triển và nhu cầu nhân lực hiện nay.
Tuy nhiên, để hiện thực hóa mục tiêu, các trường cần chú trọng đổi mới quản trị, đầu tư hiện đại hóa cơ sở vật chất, nâng cao chất lượng giảng dạy và mở rộng hợp tác doanh nghiệp, hướng tới sự phát triển bền vững, đổi mới mô hình giáo dục nghề nghiệp theo hướng mở, linh hoạt, hiện đại. Đây là nền tảng để nhà trường phát triển các chương trình tăng cường kết nối với doanh nghiệp, liên thông với bậc đại học và hội nhập quốc tế, góp phần đào tạo nguồn nhân lực kỹ năng cao cho khu vực miền Trung - Tây Nguyên.
Liên kết giữa cơ sở giáo dục nghề nghiệp với doanh nghiệp tạo mối quan hệ cộng sinh, đồng thời đảm bảo đạt mục tiêu cốt lõi của các bên. Đồng tình với ý kiến trên, Tiến sĩ Nguyễn Đặng An Long - Phó Hiệu trưởng Trường Cao đẳng Kinh tế Thành phố Hồ Chí Minh nhấn mạnh, các cơ sở giáo dục nghề nghiệp nên chủ động xây dựng và củng cố mạng lưới cựu sinh viên, trong đó có những thợ lành nghề, doanh nhân tham gia giới thiệu, quảng bá thương hiệu nhà trường nhằm thuận lợi mở rộng quan hệ hợp tác với doanh nghiệp.
Đồng thời, việc duy trì kết nối với cựu sinh viên cũng tạo điều kiện thuận lợi cho các chương trình thực tập, hỗ trợ nghề nghiệp, đẩy mạnh đào tạo, đào tạo lại cho lao động trong doanh nghiệp, nhất là doanh nghiệp nhỏ và vừa, từ đó nâng cao chất lượng uy tín của cơ sở giáo dục nghề nghiệp trên thị trường lao động.
Thực tế cho thấy, ngày càng có nhiều doanh nghiệp quan tâm đến công tác giáo dục nghề nghiệp, nhưng bởi một số rào cản nên chưa mạnh dạn tham gia hoạt động đào tạo, đặt hàng nguồn lao động với các cơ sở giáo dục. Bên cạnh đó, trên thị trường lao động còn tình trạng chế độ ưu đãi, mức lương đối với người lao động đã qua đào tạo có chứng chỉ hoặc bằng cấp chưa phù hợp, gây khó khăn cho việc hình thành nguồn nhân lực nghề nghiệp kỹ năng cao.
Nâng cao vai trò của doanh nghiệp trong hoạt động giáo dục nghề nghiệp
Trong bối cảnh hiện nay, theo Thạc sĩ Nguyễn Huy Phương - Phó Hiệu trưởng phụ trách Trường Cao đẳng Nghề Nghi Sơn, việc kết nối với các doanh nghiệp là một phần không thể thiếu trong định hướng đào tạo của nhà trường. Giáo dục nghề nghiệp không thể đổi mới, phát triển thành công nếu thiếu cơ chế khuyến khích, nguồn lực đầu tư, cũng như sự tham gia của doanh nghiệp trong việc xây dựng chương trình đào tạo và sử dụng nhân lực được đào tạo. Đồng thời kết hợp chuyển đổi số không chỉ là thay đổi công cụ, mà còn là thay đổi cách nghĩ, cách làm việc, sẵn sàng chấp nhận cái mới, giảm dần thói quen làm việc thủ công, truyền thống để hướng đến môi trường dạy và học thông minh, linh hoạt, hiện đại.
Chính vì vậy, nhà trường đã chủ động mở rộng liên kết hợp tác với nhiều doanh nghiệp trong và ngoài tỉnh. Đơn cử vào ngày 28/7/2025, nhà trường ký kết hợp đồng nguyên tắc với Tập đoàn Đại Dũng về phối hợp đào tạo và cung ứng nguồn nhân lực ngành cơ khí - ô tô và các ngành kỹ thuật công nghiệp. Các hình thức hợp tác đa dạng không chỉ tạo cơ hội thực tập phong phú cho sinh viên mà còn mở rộng triển vọng việc làm, giúp các em sẵn sàng tham gia thị trường lao động sau khi tốt nghiệp.
Có thể thấy, việc liên kết giáo dục nghề nghiệp với doanh nghiệp không chỉ đem lại lợi ích đồng bộ mà còn mở ra hướng đi bền vững cho phát triển nguồn nhân lực. Quá trình đào tạo gắn liền với nhu cầu sản xuất, người học có cơ hội việc làm thực tế, doanh nghiệp tiếp cận được lực lượng lao động chất lượng góp phần giúp xã hội có thêm động lực tăng trưởng kinh tế. Đây là “chìa khóa” để giáo dục nghề nghiệp khẳng định vai trò trong kỷ nguyên mới.
Thay vì chỉ tập trung giảng dạy lý thuyết và kỹ năng cơ bản thì các cơ sở giáo dục nghề nghiệp hiện nay đã chủ động điều chỉnh chương trình giảng dạy theo hướng thực tiễn hơn, có sự tham gia trực tiếp của các doanh nghiệp ngay từ khâu xây dựng chương trình đào tạo, góp ý về chuẩn đầu ra, đồng thời cử chuyên gia, kỹ sư trực tiếp hướng dẫn thực hành. Người học được đến thực tập tại xưởng sản xuất, dây chuyền hiện đại, nhờ đó hình thành tác phong công nghiệp và kỹ năng nghề bám sát với yêu cầu công việc. Ngoài ra, trường ký kết hợp đồng cung ứng lao động theo đơn đặt hàng, giúp người học ra trường có việc làm ngay, còn doanh nghiệp tuyển được lao động tay nghề cao, tiết kiệm chi phí đào tạo lại.
Bên cạnh những kết quả đạt được, mô hình hợp tác giữa các cơ sở đào tạo và doanh nghiệp vẫn còn một số hạn chế. Mạng lưới đào tạo phân bố chưa đồng đều, nhiều ngành nghề trùng lặp, trong khi vùng sâu, vùng xa chưa được đầu tư đúng mức. Công tác dự báo nhu cầu thị trường lao động còn chậm, dữ liệu cung và cầu nguồn nhân lực chưa kịp thời, dẫn đến việc mở ngành và tuyển sinh có thể chưa sát với thực tế. Nhằm tháo gỡ những nút thắt để liên kết đào tạo đạt hiệu quả bền vững nhất, cần ưu tiên đầu tư trọng điểm thay vì dàn trải. Một số trường phải được định hướng trở thành trung tâm đào tạo nghề chất lượng cao, đạt chuẩn quốc gia hoặc khu vực, đủ sức đào tạo nhân lực kỹ năng cao cho khu vực và vùng lân cận.
Đặc biệt, việc khuyến khích doanh nghiệp tham gia sâu hơn vào quá trình đào tạo là rất cần thiết. Không chỉ tiếp nhận thực tập sinh, doanh nghiệp cần đồng hành ngay từ khâu thiết kế chương trình, hỗ trợ trang thiết bị, cử chuyên gia giảng dạy và cùng đánh giá kết quả đầu ra. Khi đó, chất lượng sản phẩm đào tạo mới thực sự đáp ứng nhu cầu của xã hội. Mặt khác, cần huy động nguồn lực đầu tư cơ sở vật chất, triển khai mô hình hợp tác "3 nhà", đẩy mạnh truyền thông nhằm giúp phụ huynh, học sinh và sinh viên nhận thức rõ rằng học nghề cũng mở ra con đường tương lai ổn định và bền vững.
