Vì sao Mỹ tập trung triển khai chiến đấu cơ tiên tiến nhất ở Okinawa?

Máy bay chiến đấu tàng hình F-35 Lightning II Mỹ

Tờ "Thanh niên Tham khảo" Trung Quốc vừa có bài viết cho rằng, do vị trí địa đặc biệt của Okinawa và nhu cầu củng cố đồng minh quân sự Mỹ-Nhật, bất chấp nguy cơ bị tấn công hỏa lực tầm xa, nhiều loại máy bay chiến đấu tiên tiến của quân Mỹ ùn ùn kéo đến “làm tổ” ở Okinawa.

Okinawa đang trở thành “tổ chim diều hâu” của lực lượng trên không Mỹ tại khu vực châu Á-Thái Bình Dương. Máy bay cánh xoay MV-22 Osprey gây tranh cãi vừa hoàn thành bố trí ở căn cứ Futenma, Thứ trưởng Bộ Quốc phòng Mỹ Ashton Carter tiết lộ trong một bài phát biểu gần đây rằng, trong tương lai, máy bay tuần tra săn ngầm P-8A Poseidon và máy bay chiến đấu tàng hình F-35 Tia chớp II (Lightning II), vẫn chưa trang bị chính thức), đều có kế hoạch triển khai ở căn cứ Kadena.

Cộng với máy bay F-22 Raptor và EA-18G Growler đã triển khai trước đó, 5 máy bay chiến đấu lớn uy lực nhất (át chủ bài), tiên tiến nhất trong kho vũ khí của quân Mỹ đều chọn Okinawa làm “đại bản doanh” ở châu Á-Thái Bình Dương. Ở nơi chật hẹp nhỏ bé này tại sao lại có sức thu hút lớn đến như vậy?

Máy bay chiến đấu F-35

5 máy bay chiến đấu chủ lực đua nhau triển khai

Từ khi Washington mạnh mẽ tuyên bố quay trở lại châu Á-Thái Bình Dương đến nay, khu vực Đông Bắc Á nghiễm nhiên trở thành khu vực để Lầu Năm Góc biểu diễn các trang bị tiên tiến.

Tàu sân bay động cơ hạt nhân, tàu ngầm hạt nhân, tàu tác chiến ven bờ, tàu tấn công đổ bộ, máy bay ném bom chiến lược, máy bay cảnh báo sớm… hễ là trang bị cỡ lớn có ý nghĩa chiến lược, đều lấy danh nghĩa khác nhau để diễn “tài hoa vũ lực”, làm nổi bật ưu thế “phần cứng” mang tính áp đảo của quân Mỹ.

Nhưng, đối với những máy bay chiến đấu có hành trình tương đối ngắn này, tìm nơi “an cư” mới là việc cấp bách trước mắt – Theo tư tưởng “triển khai tuyến đầu”, quân Mỹ thường triển khai một bộ phận vũ khí tiên tiến ở nước ngoài, đặc biệt là ở một số khu vực nhiều rủi ro nào đó để phát huy đầy đủ hiệu quả răn đe.

Tháng 3/2012, ban đầu thành lập phi đội F-35 đầu tiên, quân Mỹ tuyên bố sẽ trước tiên xem xét triển khai ở Nhật Bản.

Đúng như bài phát biểu của Ashton Carter vừa đề cập, không ít người trong tầng lớp hoạch định chính sách Mỹ tin rằng, sức mạnh quân sự của Trung Quốc phát triển nhanh chóng đã sớm vượt ra khỏi biên giới, đáng - cần phải cảnh giác. Vì vậy, mới có phương tiện truyền thông Nhật Bản liên hệ kế hoạch triển khai F-35 với Trung Quốc.

Máy bay vận tải đặc biệt MV-22 Osprey Mỹ

Không chỉ có một, theo hãng Kyodo, từ tháng 9 đến nay, 12 máy bay cánh xoay Osprey của quân Mỹ trước sau đã cất cánh từ căn cứ Iwakuni của quân Mỹ tại Nhật Bản, bay tới sân bay Futenma ở Okinawa để tiến hành triển khai chiến đấu thực tế.

Máy bay trực thăng hiện có của quân Mỹ từ căn cứ Futenma bay đến đảo Senkaku cần 2,5 giờ, nhưng nếu sử dụng máy bay Osprey thì chỉ cần 1 giờ, hơn nữa nó có thể vận chuyển được nhiều nhân viên và vũ khí hơn.

Sớm hơn một chút nữa (tháng 7/2012), Lầu Năm Góc bỏ lệnh hạn chế bay đối với máy bay chiến đấu tàng hình F-22 Raptor và điều nó đến triển khai ở căn cứ Kadena, Okinawa. Khi đó cũng có phương tiện truyền thông Nhật Bản giải thích là, việc triển khai này nhằm “củng cố tình hình an ninh ở khu vực Tây Thái Bình Dương”.

Về máy bay tác chiến điện tử và cuộc chiến chống tàu ngầm, quân Mỹ càng liên tiếp sử dụng “ngón nghề” đỉnh cao nhất. Tháng 6/2012, máy bay tác chiến điện tử EA-18G đến triển khai ở Nhật Bản (loại máy bay này được trang bị cho tàu sân bay George Washington đóng tại Nhật Bản), được cho là ứng phó với khả năng phòng không được cải thiện lớn của Trung Quốc trong những năm gần đây.

Nguồn tin đến từ tờ “Jane's Defense Weekly” thì chỉ ra, bắt đầu từ năm 2013, quân Mỹ sẽ triển khai máy bay trinh sát săn ngầm P-8A ở căn cứ Kadena, máy bay này tạo ra mối đe dọa rất rõ rệt cho tàu ngầm có tiếng ồn nhỏ của Hải quân Trung Quốc.

EA-18G Growler là máy bay tác chiến điện tử tiên tiến nhất của quân Mỹ, đã triển khai ở Nhật Bản

Năm loại máy bay chiến đấu tiên tiên nêu trên lần lượt được tập trung triển khai ở Nhật Bản, đặc biệt là ở Okinawa, hỗ trợ cho máy bay chiến đấu F-15C/D đã triển khai trước đó của quân Mỹ, và tàu sân bay động cơ hạt nhân USS George Washington có cảng chính là Yokosuka, cùng với 2 phi đội gồm 36 máy bay chiến đấu F-15J của Lực lượng Phòng vệ Trên không Nhật Bản triển khai ở Okinawa.

Thực lực của chúng đủ để gây ảnh hưởng ra Đông Bắc Á, tới Đông Nam Á, thậm chí ép thẳng vào khu vực rộng lớn nội địa Trung Quốc.

Nơi khởi đầu cho các chiến dịch trên không trong tương lai

Là đảo lớn thứ nhất của quần đảo Ryukyu, theo thống kê của hãng Kyodo, đất đai của Okinawa chỉ chiếm 0,6% tổng diện tích của Nhật Bản, nhưng lại có 75% căn cứ quân Mỹ tại Nhật Bản.

Do nó nằm ở vị trí đặc biệt, trung tâm của chuỗi đảo thứ nhất, trong thời gian 70 năm sau Chiến tranh thế giới thứ hai, đồng minh Mỹ-Nhật dốc toàn lực xây dựng nó thành “tàu sân bay không chìm”, vừa có thể chi viện cho tác chiến trên đất liền, vừa có thể tiếp viện cho tác chiến trên biển.

Hiện nay, Okinawa có hơn 40 điểm căn cứ của quân Mỹ, quân Mỹ đóng ở Okinawa do 4 quân binh chủng lớn hợp thành, là một lực lượng đồn trú ở nước ngoài đầy đủ quân binh chủng duy nhất của Lầu Năm Góc.

Máy bay chiến đấu tàng hình F-22 Raptor của quân Mỹ

Về lực lượng trên không, thường trú ở Okinawa chủ yếu là quân đoàn 5 của Không quân Mỹ, trực thuộc bên dưới là liên đội 18 đóng tại Kadena, lấy duy trì ưu thế trên không làm nhiệm vụ chính, hiện trang bị 54 máy bay chiến đấu F-15C/D.

Ở đây còn có đại đội máy bay săn ngầm của Hạm đội 7 Hải quân Mỹ, hiện trang bị máy bay tuần tra săn ngầm P-3C, trong tương lai sẽ đổi sang sử dụng máy bay tuần tra săn ngầm kiểu mới P-8A Poseidon.

Còn căn cứ Futenma, nơi được đưa lên nhiều mặt báo trong gần 2 năm qua do vấn đề di dời, thì chủ yếu phụ trách quản lý lực lượng viễn chinh số 3 của Lính thủy đánh bộ Mỹ.

Okinawa cách đất liền Trung Quốc không đến 1.000 km, máy bay chiến đấu không cần tiếp dầu vẫn có thể bay đến, vì vậy khi khu vực xung quanh xảy ra tình tình hình khẩn cấp, quân Mỹ có thể nhanh chóng đưa lực lượng đường không tiến hành can thiệp.

Các nguồn tin cho biết, ngoài dự trữ của bản thân Okinawa, lượng dự trữ dầu/nhiên liệu của các kho nhiên liệu Yokohama 5,7 triệu thùng và kho nhiên liệu Sasebo 5,2 triệu thùng cũng có thể tiến hành bổ sung nhiên liệu cho căn cứ Okinawa, kho đạn dược nằm trong căn cứ Kadena cũng có quy mô lớn nhất trong số các căn cứ quân Mỹ ở nước ngoài, những vật tư này đủ để hỗ trợ cho một chiến dịch đường không có quy mô vừa.

Máy bay tuần tra săn ngầm P-8A Poseidon Mỹ sẽ thay thế máy bay P-3C triển khai ở Nhật Bản

Trong ván cờ châu Á-Thái Bình Dương của Washington, vị trí của Okinawa rất nổi bật, nhưng nó cũng là một trong những căn cứ quân Mỹ ở nước ngoài có nhiều phiền phức nhất.

Nhìn từ góc độ quân sự, Okinawa có địa hình nhỏ hẹp không thích hợp cho triển khai huấn luyện quy mô lớn, Mỹ buộc phải kéo lực lượng đến những khu vực như Australia, chi tiêu tăng lên liên tục trong nhiều năm.

Nhìn vào “quan hệ giữa quân đội và địa phương”, từ khi quân Mỹ chiếm đóng Okinawa đến nay, tiếng nói phản đối của người dân địa phương chưa bao giờ dừng lại; gần đây những phản đối nhằm vào máy bay MV-22 Osprey chỉ là một tập mới nhất trong bộ phim dài tập.

Nguy hiểm ngày càng tăng, nhưng không dễ dàng từ bỏ

Trong tình hình điều chỉnh lớn bố trí lực lượng ở châu Á-Thái Bình Dương, Không quân, Thủy quân Lục chiến và lực lượng hàng không của Hải quân Mỹ, tại sao lại cố tình triển khai từng bước các loại máy bay chiến đấu tiên tiến nhất ở Okinawa?

Như trên đã nêu, then chốt của vấn đề là ở chỗ khoảng cách/cự ly. Vị trí địa lý của Okinawa rất quan trọng đối với việc lực lượng trên không có thể nhanh chóng đến khu vực xảy ra xung đột tiềm tàng – như đảo Senkaku và eo biển Đài Loan. Huống hồ, quân Mỹ hoạt động ở quần đảo Ryukyu trong nhiều năm, hạ tầng cơ sở hoàn thiện, chi phí xây dựng lại ở các khu vực khác quá cao, từ đó càng không thể dễ dàng từ bỏ.

Máy bay chiến đấu F-15C của quân Mỹ

Máy bay chiến đấu F-15J Lực lượng Phòng vệ Trên không Nhật Bản

Tiếp theo, theo chiến lược “tác chiến hợp nhất trên không-trên biển” của Lầu Năm Góc, một khi khu vực Tây Thái Bình Dương bùng nổ xung đột vũ trang do sự cố bất trắc, quân Mỹ sẽ dựa vào khả năng trinh sát, do thám mạnh, dẫn đầu đáp trả trong giai đoạn đầu tiên; triển khai những máy bay chiến đấu tiên tiến nhất ở Okinawa, sẽ có thể đảm đương nhiệm vụ tấn công đợt đầu tiên.

Nói ngắn gọn, lực lượng trên không của quân Mỹ chính là muốn sử dụng đầy đủ vật tư dự trữ trước ở Okinawa tiến hành tấn công mang tính áp đảo “đánh đòn phủ đầu” đối với quân cảng, sân bay và trận địa tên lửa của đối tượng giả định, từ đó làm cho quân Mỹ đóng tại Nhật Bản có được an toàn tối đa và mở ra một con đường an toàn cho việc phát động các hành động tiếp theo có quy mô lớn hơn.

Tuy nhiên, bất cứ việc gì cũng có hai mặt, vừa có lợi vừa có hại, bởi vì dựa quá gần vào tuyến đầu, quân Mỹ đóng tại Okinawa đối mặt với hỏa lực tầm xa của đối phương, khả năng sống còn bị nghi ngờ.

Khoảng 2 năm trước, Công ty RAND đưa ra bản báo cáo “Ảnh hưởng tiềm tàng của lực lượng chiến đấu trên bầu trời của Trung Quốc đối với các hành động của Không quân Mỹ”, cho rằng, nếu Trung Quốc phóng dồn dập 34 quả tên lửa đạn đạo đối với căn cứ không quân Kadena, Okinawa, 75% máy bay chiến đấu của căn cứ này sẽ bị tiêu diệt; nếu Trung Quốc đồng thời tiếp tục phóng 30-50 quả tên lửa hành trình đối với căn cứ quân Mỹ, phương pháp tác chiến kép này sẽ làm cho việc phòng thủ trở nên khó khăn hơn, hoàn toàn có thể phá hoại triệt để công sự che chắn máy bay đã được gia cố.

Máy bay tuần tra chống tàu ngầm P-3C Orion của Hải quân Mỹ

Quân Mỹ hiểu rõ nguy cơ tiềm tàng này, hai năm gần đây đã tăng gần 100 công sự xi măng cốt thép chứa máy bay ở Kadena và đẩy nhanh triển khai các phương tiện phòng thủ như tên lửa phòng không và radar cảnh báo sớm, nhưng vẫn không đủ để đảm bảo an toàn cho tất cả máy bay chiến đấu.

Một số nhà quan sát quân sự trong và ngoài nước cho rằng, nhiều loại máy bay chiến đấu tiên tiến của quân Mỹ bất chấp nguy cơ bị hỏa lực tầm xa tấn công, lần lượt triển khai ở Okinawa, Nhật Bản và “xây tổ” ở đó, vừa là động thái thực chất “ứng phó với sự thay đổi tình hình an ninh châu Á-Thái Bình Dương”, vừa là biểu hiện cụ thể bày tỏ sự ủng hộ đối với Nhật Bản, trấn an đồng minh quan trọng nhất này ở khu vực châu Á-Thái Bình Dương.

Bị hạn chế bởi điều kiện vốn, để quay trở lại châu Á-Thái Bình Dương, Washington chắc chắn tìm cách thúc đẩy tính tích cực của Nhật Bản, để Lực lượng Phòng vệ Trên biển và Lực lượng Phòng vệ Trên không có sức mạnh không tầm thường của Nhật Bản đảm đương một phần nhiệm vụ quân sự.

Trước mắt, quân Mỹ triển khai liên tục các loại trang bị tiên tiến ở các căn cứ tại Nhật Bản, điều này có nghĩa là Mỹ tái khẳng định cam kết an ninh đối với Tokyo, từ đó tăng cường sợi dây gắn bó giữa hai nước trong lĩnh vực quốc phòng.

Cụ thể tới rất nhiều máy bay chiến đấu kiểu mới được triển khai ở Okinawa, hành động này tuy bị người dân địa phương chống lại, nhưng có thể giúp cho Chính phủ Nhật Bản có thêm tự tin lớn hơn, bảo đảm cho Nhật Bản, nước có sức mạnh quốc gia tổng hợp bị Trung Quốc từng bước vượt qua, có thể tiếp tục tham gia cuộc chiến tranh giành biển đảo với Trung Quốc.

Tàu sân bay USS George Washington có cảng chính ở Nhật Bản

Việt Dũng