Dự thảo Nghị định quy định cơ chế tự chủ các cơ sở giáo dục đại học công lập vừa được công bố cho thấy có nhiều thay đổi trong hoạt động của các trường sau khi Nghị định chính thức được ban hành trong thời gian tới.
Nghị định bao gồm 3 chương, trong đó:
Chương 1: Những quy định chung.
Chương 2: Cơ chế tự chủ của các cơ sở giáo dục đại học.
Chương 3: Tổ chức thực hiện.
Trong đó, Chương 2 là nội dung chính của Dự thảo Nghị định quy định cơ chế tự chủ các cơ sở giáo dục đại học công lập, bao gồm các nội dung cụ thể như sau:
Trường được tự quyết chương trình, hình thức, phương pháp đào tạo
Theo dự thảo, các trường đại học sẽ được tự chủ về hoạt động đào tạo, khoa học công nghệ, cụ thể là tự quyết định quy mô đào tạo, chỉ tiêu tuyển sinh và mở ngành đào tạo cấp IV phù hợp với điều kiện về giảng viên, cán bộ và cơ sở vật chất của trường, đảm bảo chất lượng đầu ra đáp ứng nhu cầu xã hội.
Các trường cũng được quyết định phát triển chương trình đào tạo, phương pháp đào tạo, hình thức đào tạo, phương pháp kiểm tra, đánh giá cũng như công tác tổ chức đào tạo, công tác tổ chức đào tạo bảo đảm chuẩn đầu ra đúng như cam kết của cơ sở giáo dục đại học với người học;
Đồng thời đáp ứng yêu cầu tại Khung trình độ quốc gia Việt Nam và đáp ứng yêu cầu của các đơn vị sử dụng lao động; quyết định in, cấp phát và quản lý văn bằng, chứng chỉ theo quy định của cơ quan quản lý nhà nước có thẩm quyền và quy định riêng của cơ sở giáo dục đại học;
Việc liên kết đào tạo, tổ chức hoạt động khoa học công nghệ các trường sẽ quyết định liên kết đào tạo với các cơ sở đào tạo trong nước, nước ngoài và được tự xác định các hướng nghiên cứu và thực hiện thương mại hóa kết quả nghiên cứu khoa học, quyết định tham gia các nhiệm vụ khoa học công nghệ, dịch vụ khoa học công nghệ với các tổ chức, cá nhân trong nước và ngoài nước.
Nhưng dự thảo nghị định cũng quy định rõ, trước 60 ngày tính đến ngày ra quyết định mở ngành, quyết định liên kết đào tạo, thông báo chỉ tiêu tuyển sinh, cơ sở giáo dục đại học phải công khai hồ sơ chứng minh đủ điều kiện lên trang thông tin điện tử của đơn vị và báo cáo Bộ Giáo dục và Đào tạo để kiểm tra, giám sát.
 |
| Ai có quyền bổ nhiệm, miễn nhiệm hiệu trưởng, hiệu phó? (Ảnh minh họa: Báo Giáo dục thời đại) |
Vệ tổ chức bộ máy, nhân sự, dự thảo Nghị định nêu rõ:
Các trường có quyền quyết định thành lập, sáp nhập, chia, tách, giải thể các phòng ban, bộ môn, tổ chức khoa học công nghệ, tổ chức phục vụ đào tạo, cơ sở sản xuất kinh doanh... cũng như tự quyết định thành lập các đơn vị liên doanh, liên kết với các tổ chức, cá nhân, doanh nghiệp.
Về nhân sự, các trường có quyền quyết định hướng phát triển nguồn nhân lực của nhà trường, quyết định vị trí việc làm, cơ cấu viên chức theo chức danh nghề nghiệp, số lượng người làm việc phù hợp với chức năng, nhiệm vụ.
Và trường cũng có quyền tuyển dụng, sử dụng và quản lý viên chức, người lao động.
Đồng thời, trường được xem xét, quyết định kéo dài tuổi bổ nhiệm giữ chức vụ Chủ tịch Hội đồng trường, Tổ trưởng bộ môn, thời hạn kéo dài không quá 5 năm.
Hội đồng trường có quyền bổ nhiệm, miễn nhiệm hiệu trưởng, hiệu phó
Cũng theo Dự thảo, Nghị định có hẳn một khoản riêng quy định về chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của Hội đồng trường.
Theo đó, ngoài việc thực hiện quy trình bổ nhiệm, miễn nhiệm hiệu trưởng, hiệu phó theo quy định đề nghị cơ quan chủ quản bổ nhiệm, Hội đồng trường cũng sẽ quyết nghị các nội dung tự chủ của trường.
Cụ thể, Hội đồng trường cũng sẽ thông qua kế hoạch tài chính hàng năm, mức thu phí các loại dịch vụ giáo dục đào tạo và định mức chi các hoạt động chuyên môn, nghiệp vụ, báo cáo quyết toán tài chính hàng năm của nhà trường và các vấn đề quan trọng khác của trường theo quy định của pháp luật.
|
Tự chủ tài chính Đại học công lập sẽ dễ thu hút nhân tài là giảng viên hơn |
Hội đồng trường cũng quyết nghị chủ trương về thu, chi tài chính, mua sắm tài sản, thiết bị, đầu tư xây dựng cơ sở vật chất, huy động các nguồn lực cần thiết để phát triển hoạt động nhà trường.
Ngoài ra, căn cứ điều kiện thực tế của đơn vị, hội đồng trường giao cho hiệu trưởng được quyền quyết định một số nội dung cụ thể về thu, chi tài chính, mua sắm tài sản, thiết bị, đầu tư xây dựng cơ sở vật chất.
Về cơ cấu, Hội đồng trường có số lượng thành viên là số lẻ, tối thiểu là 19 thành viên. Trong đó số lượng thành viên bên ngoài tham gia hội đồng trường chiếm không dưới 30% tổng số thành viên của hội đồng trường.
Đối với các cơ sở giáo dục đại học tự bảo đảm chi thường xuyên và chi đầu tư thì không thành lập Hội đồng quản lý, chỉ thành lập Hội đồng trường và Hội đồng trường thực hiện thêm chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và trách nhiệm của Hội đồng quản lý.
Chủ tịch Hội đồng trường, nếu được điều động từ cơ quan, tổ chức khác để bầu vào chức vụ Chủ tịch Hội đồng trường thì sau khi bổ nhiệm phải là cán bộ quản lý cơ hữu của nhà trường.
Các trường sẽ được hỗ trợ tài chính tới năm 2020
Quy định về tự chủ tài chính của dự thảo nghị định cho phép các trường tự quyết định mức thu học phí theo quy định của pháp luật về giá.
Tuy nhiên, các trường phải công khai mức thu học phí từng năm và dự kiến cho cả khóa học trước khi tuyển sinh.
Đối với nguồn ngân sách nhà nước cấp chi thường xuyên sẽ hỗ trợ các trường chi thường xuyên sau khi chuyển sang cơ chế tự chủ tài chính đến hết năm 2020.
Mức hỗ trợ chi thường xuyên hàng năm ổn định bằng mức ngân sách cấp chi thường xuyên cho cơ sở giáo dục đại học trong năm trước liền kề năm chuyển sang cơ chế tự chủ.
|
Hiệp hội góp ý một số nội dung về dự thảo Nghị định quy định cơ chế tự chủ |
Cơ sở giáo dục đại học đã chuyển sang thực hiện cơ chế tự chủ tài chính trước thời điểm Nghị định này ban hành, được nhà nước thí điểm cấp kinh phí theo cơ chế đặt hàng hoặc giao nhiệm vụ giao kinh phí trong giai đoạn từ năm 2018 đến 2020.
Từ năm 2021, ngân sách nhà nước cấp cho cơ sở giáo dục đại học tự chủ theo cơ chế đặt hàng, giao nhiệm vụ theo quy định.
Ngoài ra, nhà nước tiếp tục cấp vốn đầu tư phát triển cho cơ sở giáo dục đại học đối với các dự án đầu tư dở dang và các dự án đầu tư khác được cấp có thẩm quyền phê duyệt theo quy định của Luật Đầu tư công.
Đối với các dự án đã được phê duyệt trong danh mục đầu tư công trung hạn theo quy định, đang triển khai dở dang nhưng chậm tiến độ bố trí vốn kế hoạch hàng năm làm ảnh hưởng đến hoạt động đào tạo, đơn vị được vay vốn của các tổ chức tín dụng hoặc huy động các nguồn hợp pháp khác để triển khai thực hiện dự án.
Mức vay hoặc huy động vốn tối đa không quá 90% số vốn kế hoạch còn lại chưa bố trí cho dự án. Sau khi dự án hoàn thành, ngân sách nhà nước sẽ bố trí hoàn trả số vốn còn lại chưa bố trí của dự án, phần lãi vay hoặc huy động do cơ sở giáo dục đại học tự cân đối và chi trả.
Về vấn đề sử dụng tài chính, các trường phải thực hiện đúng quy định của pháp luật về đầu tư, xây dựng, mua sắm đối với nguồn ngân sách nhà nước cấp.
Các trường được tự quyết định nội dung và mức chi từ các nguồn thu học phí và thu sự nghiệp, nguồn ngân sách cấp chi thường xuyên, nguồn kinh phí đặt hàng, giao nhiệm vụ, bao gồm cả chi tiền lương, chi hoạt động chuyên môn, chi quản lý và quy định trong quy chế chi tiêu nội bộ của trường.
Dự thảo quy định rõ, sau khi hạch toán đầy đủ các khoản chi phí, nộp thuế và các khoản nộp ngân sách nhà nước khác (nếu có) theo quy định, phần chênh lệch thu chi nếu có, cơ sở giáo dục đại học phải trích tối thiểu 25% để lập quỹ phát triển hoạt động sự nghiệp.
Mức cấp học bổng tối thiểu phải bằng mức học phí hiện hành của nhà trường.
Cơ sở giáo dục đại học đủ điều kiện được vận dụng cơ chế tài chính như doanh nghiệp xây dựng Đề án vận dụng cơ chế tài chính như doanh nghiệp, báo cáo cơ quan chủ quản để phê duyệt.
Ngoài ra, các trường cũng được tự chủ trong giao dịch tài chính và quản lý sử dụng tài sản....
Các trường phải giải trình những nội dung nào?
Dự thảo Nghị định dành hẳn một điều riêng cho trách nhiệm giải trình của các trường sau khi tự chủ.
Theo đó, các trường phải thực hiện báo cáo, xây dựng các quy chế chỉ tiêu nội bộ, sử dụng tài sản, thực hiện kiểm toán độc lập, tự chịu trách nhiệm với các quyết định cũng như bắt buộc phải công khai các thông tin theo quy chế.
Đồng thời, trường sẽ thực hiện kiểm toán độc lập để kiểm toán báo cáo tài chính, báo cáo quyết toán hàng năm của đơn vị, kiểm toán đầu tư và mua sắm.
|
Hiểu “tự chủ đại học đồng nghĩa với việc học phí tăng” là quan niệm phiến diện |
Chịu trách nhiệm thuyết minh, giải trình trước cơ quan quản lý cấp trên trực tiếp và trước cơ quan quản lý nhà nước, cơ quan có thẩm quyền thanh tra, kiểm tra việc thực hiện cơ chế tự chủ của đơn vị.
Và tự chịu trách nhiệm trước pháp luật đối với các quyết định thực hiện quyền tự chủ về hoạt động đào tạo, khoa học công nghệ, tổ chức bộ máy và nhân sự, tài chính của đơn vị; tổ chức, thực hiện quản lý, sử dụng viên chức theo quy định của pháp luật về viên chức;
Cam kết và chịu trách nhiệm bảo đảm chất lượng dịch vụ giáo dục đào tạo theo các tiêu chí, tiêu chuẩn do cơ quan nhà nước có thẩm quyền quy định.
Cùng với đó là thực hiện công khai đầy đủ trên trang thông tin điện tử của cơ sở giáo dục đại học về các nội dung như:
Công khai cam kết chất lượng giáo dục và chất lượng giáo dục thực tế; công khai điều kiện đảm bảo chất lượng giáo dục;
Công khai thu chi tài chính; sứ mạng, tầm nhìn, mục tiêu giáo dục và các giá trị cốt lõi và định hướng phát triển của nhà trường;
Kết quả đánh giá và kiểm định chất lượng; hàng năm, công khai kế hoạch tuyển sinh, quy mô đào tạo và tỷ lệ sinh viên có việc làm sau 12 tháng tốt nghiệp;...
Trách nhiệm của các bộ, ngành đối với cơ chế tự chủ
Trong chương tổ chức thực hiện, dự thảo đưa ra trách nhiệm của các bộ, ngành, trong đó nêu rõ:
Trách nhiệm của Bộ Giáo dục và Đào tạo là thực hiện thanh tra, kiểm tra, xử phạt vi phạm trong hoạt động cung ứng dịch vụ giáo dục đào tạo và tổ chức thực hiện các nội dung khác về trách nhiệm quản lý nhà nước đối với dịch vụ giáo dục đào tạo theo quy định;
Rà soát, sửa đổi, bổ sung, ban hành hoặc trình cấp có thẩm quyền ban hành các tiêu chí, tiêu chuẩn, quy chuẩn chất lượng, cơ chế giám sát, đánh giá, kiểm định chất lượng dịch vụ giáo dục đào tạo;
Đồng thời, rà soát, sửa đổi các văn bản quy phạm pháp luật không còn phù hợp.
Trách nhiệm của Bộ Nội vụ là rà soát, sửa đổi, bổ sung các văn bản quy định về tuyển dụng, sử dụng, quản lý viên chức và người lao động trong cơ sở giáo dục đại học phù hợp với quy định của nghị định này.
Bộ Tài chính có trách nhiệm thẩm định, bố trí dự toán ngân sách hỗ trợ chi thường xuyên cho cơ sở giáo dục đại học tự chủ từ nay đến hết năm 2020 đồng thời hướng dẫn các đơn vị xây dựng dự toán để tổng hợp bố trí dự toán ngân sách cho các đơn vị theo phương thức đặt hàng giao nhiệm vụ từ sau năm 2020 và hướng dẫn cơ sở giáo dục đại học tự chủ thực hiện mức thu theo cơ chế giá dịch vụ.
Trách nhiệm của Bộ Kế hoạch và Đầu tư là hướng dẫn cơ sở giáo dục đại học tự chủ đề xuất dự án đầu tư để thẩm định, tổng hợp vào kế hoạch đầu tư công trung hạn trình cấp có thẩm quyền phê duyệt theo quy định, hàng năm bố trí kế hoạch vốn đầu tư cho cơ sở giáo dục đại học tự chủ để triển khai thực hiện...
Dự kiến, các quy định về học phí tại Nghị định này sẽ khác với quy định tại Nghị định số 86/2015/NĐ-CP ngày 02 tháng 10 năm 2015 của Chính phủ quy định về cơ chế thu, quản lý học phí đối với cơ sở giáo dục thuộc hệ thống giáo dục quốc dân và chính sách miễn, giảm học phí, hỗ trợ chi phí học tập từ năm học 2015 - 2016 đến năm học 2020 - 2021, thì được thực hiện theo quy định tại Nghị định này.
