Ngày 14/03/2024, tại Trường Cao đẳng Y tế Phú Thọ, Câu lạc bộ khối trường cao đẳng y dược thuộc Hiệp hội Các trường đại học, cao đẳng Việt Nam đã diễn ra chương trình tọa đàm với chủ đề “Thực trạng, nhu cầu và phương hướng nâng cao chất lượng ngành Y sỹ đa khoa tại các trường cao đẳng y - dược”.
Tham dự tọa đàm, về phía Hiệp hội có sự tham gia của Thạc sĩ Phạm Ngọc Lan - Trưởng Ban Công tác hội viên;
Về phía Câu lạc bộ khối trường cao đẳng y dược có sự tham gia của Tiến sĩ Nguyễn Hồng Quang - Hiệu trưởng Trường Cao đẳng Y tế Đồng Nai, Phó chủ tịch Câu lạc bộ; Tiến sĩ Trần Bá Kiên - Hiệu trưởng Trường Cao đẳng Dược Trung ương Hải Dương, Ủy viên; Tiến sĩ Nguyễn Đức Phát - Hiệu trưởng Trường Cao đẳng Y tế Kiên Giang, Ủy viên; Tiến sĩ Nguyễn Quang Ân - Hiệu trưởng Trường Cao đẳng Y tế Phú Thọ cùng đại diện của các trường cao đẳng y dược trên cả nước.
Cũng tại chương trình, Câu lạc bộ khối trường cao đẳng y dược đã công bố và trao quyết định giới thiệu đồng chí Nguyễn Quang Ân vào Ban Chủ nhiệm câu lạc bộ.
Tại tọa đàm, đại diện Trường Cao đẳng Y tế Phú Thọ đã trình bày tham luận về thực trạng, nhu cầu và phương hướng đào tạo ngành Y sỹ đa khoa của nhà trường. Theo đó, hệ trung cấp Y sỹ đa khoa đã được nhà trường đào tạo 58 khóa (từ năm 1960 đến năm 2018), có những giai đoạn tuyển sinh được 3.000 học sinh y sỹ đa khoa/năm.
Đối với hệ cao đẳng Y sỹ đa khoa, trường được Tổng cục Giáo dục nghề nghiệp (Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội) cấp mã đào tạo ngày 25/10/2023 theo giấy chứng nhận số 88/2023/GCNĐKHĐ-TCGDNN. Dù mới được cấp mã đào tạo, thế nhưng năm 2023, trường đã tuyển sinh đủ chỉ tiêu được giao.
Việc được tuyển sinh và đào tạo ngành Y sỹ đa khoa hệ cao đẳng đã mang đến nhiều thuận lợi như mang cơ hội cho các trường cao đẳng trong công tác tuyển sinh; giúp người học có cơ hội học liên thông lên bác sỹ đa khoa; sau khi tốt nghiệp, sinh viên có thể làm trợ thủ đắc lực cho bác sỹ trong việc thực hiện phẫu thuật, hội chẩn…với môi trường làm việc đa dạng từ bệnh viện, phòng khám, trung tâm chăm sóc sức khỏe cộng đồng,...
Tuy nhiên do là ngành học mới nên cũng còn gặp phải một số khó khăn. Trước hết, khối lượng kiến thức của chương trình tương đối nhiều, theo đó, sinh viên không chỉ học tại trường mà còn phải đi thực tập tại các bệnh viện, đi trực đêm,...
Bên cạnh đó, từ 1/1/2028, Hội đồng y khoa quốc gia thực hiện nhiệm vụ kiểm tra, đánh giá năng lực hành nghề khám bệnh, chữa bệnh (nhiệm vụ này hiện nay do sở y tế các tỉnh cấp) cũng là một thách thức không nhỏ đối với các trường đào tạo ngành học này.
Đặc biệt, khó khăn đối với các trường trong công tuyển sinh ngành Y sỹ đa khoa hệ cao đẳng là hiện vẫn chưa có quy định mã số, tiêu chuẩn chức danh nghề nghiệp đối với Y sỹ đa khoa trình độ cao đẳng.
Theo Điều 1 của Thông tư liên tịch 10/2015/TTLT-BYT-BNV của Bộ Y tế và Bộ Nội vụ ngày 27/05/2015 quy định mã số, phân hạng chức danh nghề nghiệp của bác sỹ, bác sỹ dự phòng, y sỹ trong đó chỉ có chức danh y sỹ hạng IV (trình độ trung cấp). Do vậy, trong thông tư 03/2022/TT-BYT ngày 26/04/2022 sửa đổi bổ sung một số điều của Thông tư 10/2015 không có quy định việc chuyển xếp lương từ bậc IV lên bậc III đối với y sỹ (do từ trước chưa có bậc Cao đẳng Y sỹ đa khoa).
Chính vì vậy, Trường Cao đẳng Y tế Phú Thọ đề xuất rằng, cần bổ sung quy định mã số, tiêu chuẩn chức danh nghề nghiệp đối với y sỹ trình độ cao đẳng.
Cũng theo đại diện Trường Cao đẳng Y tế Phú Thọ, Thông tư 26/2015/TTLT-BYT-BNV ngày 07/10/2015 nêu rõ, các điều dưỡng, hộ sinh, kỹ thuật y phải chuẩn hóa để đạt trình độ cao đẳng chậm nhất 1/1/2025.
Thực tế hiện nay, tại tỉnh Phú Thọ, gần như 100% cán bộ y tế kể cả người có trình độ trung cấp Y sỹ đa khoa tại các trạm y tế xã cũng đã chuyển đổi sang cao đẳng các ngành khác. Tuy nhiên, tại 1 số tỉnh khác, hiện số lượng y sỹ đa khoa trình độ trung cấp tại các trạm y tế xã vẫn còn, và họ đang có nhu cầu học lên cao đẳng y sỹ đa khoa.
Y sĩ tại các trung tâm y tế cơ sở gặp khó khăn về quy định/ cơ chế ngành
Cũng tại tọa đàm, Thạc sĩ Hà Diệu Linh - đại diện cho Trường Cao đẳng Y tế Hà Nội trình bày tham luận về thực trạng và nhu cầu nhân lực ở một số cơ sở y tế tại Hà Nội năm 2023.
Đồng tình với thực tế trong tham luận trên, Trường Cao đẳng Y tế Hà Nội bày tỏ, những năm gần đây, một số cơ sở đã tham gia đào tạo Y sĩ đa khoa trình độ cao đẳng. Thế nhưng chưa có quy định về chức danh nghề nghiệp với y sĩ trình độ cao đẳng. Điều này gây hoang mang cho người học và khó khăn cho các cơ sở y tế trong việc tuyển dụng và sử dụng nhóm nhân lực này.
Theo nhà trường, Việt Nam đang đứng trước sự gia tăng về nhu cầu chăm sóc sức khoẻ, cũng như nguy cơ thiếu hụt về nhân lực y tế, đặc biệt là y sĩ đa khoa. Chính vì vậy, việc đánh giá nhu cầu nhân lực của các cơ sở y tế và dịch vụ liên quan nhằm xây dựng kế hoạch đào tạo phù hợp với nhu cầu xã hội là cần thiết giúp đảm bảo số lượng và chất lượng nhân lực y tế trong tương lai.
Tại Việt Nam, nhân lực y tế được đào tạo với 5 trình độ, từ thấp đến cao. Năm 2018, chúng ta có khoảng 400.000 nhân viên y tế nhân viên y tế làm việc trong hệ thống y tế công lập, bác sĩ chỉ đạt 7,61 người/ 1 vạn dân. Tuy nhiên, sau đại dịch COVID-19, sự thiếu hụt này càng trở nên nghiêm trọng do làn sóng xin thôi việc trong và hậu dịch
Bối cảnh thiếu bác sĩ và nhân lực tại các cơ sở y tế tuyến cơ sở, y sĩ đa khoa là một trong những nhóm có đóng góp quan trọng trong các hoạt động chăm sóc sức khỏe cho người dân. Trước yêu cầu về chất lượng chăm sóc sức khỏe ngày một cao, việc đào tạo y sĩ đa khoa trình độ cao đẳng là một trong những hướng đi tất yếu
Đáng nói, trước đây, y sĩ chủ yếu được đào tạo theo trình độ trung cấp- Y sĩ hạng IV, có mã số chức danh nghề nghiệp là V.08.03.07.
Tuy nhiên, theo Luật Khám chữa bệnh 2023 nêu: Đến năm 2027 sẽ không cấp chứng chỉ hành nghề cho Y sỹ trình độ trung cấp. Do đó, cần có nghiên cứu tìm hiểu nhu cầu đào tạo nhân lực y tế làm cơ sở định hướng đào tạo.
Chính vì vậy, cần có những đánh giá nhu cầu xã hội đối với y sĩ đa khoa trình độ cao đẳng để cung cấp bằng chứng cho đào tạo và vận động chính sách nhằm tăng cường khả năng đóng góp của ngành nghề này trong sự nghiệp chăm sóc, bảo vệ và nâng cao sức khỏe nhân dân
Theo nghiên cứu của Trường Cao đẳng Y tế Hà Nội, có 76,5% cơ sở y tế trên địa bàn (trung tâm y tế xã/huyện) đều đồng ý rằng y sĩ có năng lực đủ/ phù hợp với công việc và cho rằng y sĩ cao đẳng là nhân lực y tế là cần thiết ở tuyến y tế cơ sở; 79,8% cơ sở có nhu cầu tuyển dụng y sĩ đa khoa có trình độ cao đẳng
Đối với các trung tâm y tế xã trên địa bàn, thực trạng quá tải trong công việc của vị trí bác sỹ đang chiếm tỷ lệ lên đến 59,8%.
Thế nhưng, kết quả nghiên cứu về những khó khăn khi tuyển sinh dụng y sĩ cao đẳng được đa số các cơ sở y tế đều cho rằng công việc của y sĩ tại tuyến y tế cơ sở gặp khó khăn về quy định/ cơ chế ngành (chiếm tỷ lệ 74,7%). Một số khó khăn khác có thể kể đến như cơ hội nghề nghiệp chưa hấp dẫn; yếu về chất lượng nhân lực.
Đứng trước những khó khăn, thách thức như vậy, Trường Cao đẳng Y tế Hà Nội đã đưa ra một số kiến nghị, đề xuất.
Đối với Bộ Y tế và các bộ ngành liên quan, cần hoàn thiện cơ chế chính sách về phát triển nhân lực ngành Y tế.
Đối với tuyến y tế cơ sở, cần có kế hoạch tuyển dụng tránh hiện tượng quá tải để đảm bảo chất lượng công tác chăm sóc sức khỏe nhân dân; tạo điều kiện thuận lợi cho các y sỹ trung cấp học tập để nâng cao trình độ và đáp ứng các tiêu chuẩn ngành.
Đối với các cơ sở đào tạo, cần xem xét điều kiện về nhân lực, trang thiết bị, cơ sở vật chất... để đáp ứng nhu cầu đào tạo: đào tạo y sỹ cao đẳng chính quy cho nhu cầu nhân lực y tế lâu dài và đào tạo theo hình thức liên thông vừa học vừa làm cho các y sỹ trung cấp hiện đang công tác tại các cơ sở tế; chú trọng hơn thời gian học tập thực hành tại các cơ sở y tế, tăng cường cho thời gian thực hành
Cần thống nhất về chương trình đào tạo Y sỹ đa khoa hệ cao đẳng giữa các trường
Bày tỏ ý kiến về nội dung của các tham luận, Ban chủ nhiệm Câu lạc bộ khối trường cao đẳng y dược cũng khẳng định, việc các trường đào tạo Y sỹ đa khoa trình độ cao đẳng là rất cần thiết. Tuy nhiên, việc mở mã ngành này lại còn nhiều vướng mắc bởi một số quy định hiện hành.
Hơn nữa, chương trình đào tạo ngành học này giữa các trường còn chênh lệch nhau, có trường ít số môn hơn nhưng lại có số tín chỉ nhiều hơn. Do đó, cần thống nhất chương trình đào tạo để đảm bảo khâu liên thông lên đại học cho sinh viên.
Cô Nguyễn Thị Trường Xuân - Phó Hiệu trưởng Trường Cao đẳng Y tế Bình Dương cũng nêu ý kiến về nội dung của các tham luận trên.
Theo cô Xuân, bắt đầu từ năm 2027 sẽ không còn cấp chứng chỉ hành nghề cho y sỹ đa khoa trình độ trung cấp nên tất yếu bắt buộc các trường cao đẳng sẽ phải mở mã ngành này hệ cao đẳng để đào tạo và đáp ứng cho nhu cầu nhân lực của thị trường lao động.
Đối với việc biên soạn chương trình đào tạo ngành Y sĩ đa khoa hệ cao đẳng, cô Xuân cho biết, chương trình được nhà trường xây dựng trên phương châm vừa mang tính kế thừa của chương trình đào tạo y sỹ hệ trung cấp trước đây để giải quyết tính liên thông cho những y sỹ trình độ trung cấp đã đào tạo.
Đồng thời, chương trình cũng được nghiên cứu bám theo chương trình đào tạo của những trường đại học y khoa gần nhất nhằm đáp ứng nhu cầu học liên thông sau khi tốt nghiệp cao đẳng của các em sinh viên.
Cô Xuân cũng cho rằng, nên có sự thống nhất về chương trình đào tạo giữa các trường cao đẳng y dược với nhau để sinh viên sau khi tốt nghiệp dù là từ đơn vị nào cũng không bị ảnh hưởng đến đầu ra của các em.
Ngoài ra, cô Xuân kiến nghị, do cứ 3 năm sẽ có 1 lần cải tiến chương trình, vậy nên, trong thời gian 3 năm đó, Câu lạc bộ khối trường cao đẳng y dược thuộc Hiệp hội Các trường đại học, cao đẳng Việt Nam cũng nên có những buổi họp thống nhất lại với nhau để hướng tới sự nâng cao chất lượng đào tạo cho ngành học Y sỹ đa khoa hệ cao đẳng cho 3 năm tiếp theo.
Mặt khác, Phó Hiệu trưởng Trường Cao đẳng Y tế Bình Dương cho rằng, hiện các trường gặp khó khăn trong tuyển sinh vì yêu cầu đầu vào của người học là phải tốt nghiệp trung học phổ thông, trong khi đó, những người học tốt nghiệp trình độ này thường lựa chọn vào học đại học.
Còn theo cô Đặng Thị Thanh Nhàn - Phó trưởng phòng quản lý đào tạo - Khoa học công nghệ - Hợp tác quốc tế (Trường Cao đẳng Y tế Hà Tĩnh), Luật hiện hành đã quy định, do đó, các trường rất cần thiết trong việc mở mã ngành Y sỹ đa khoa hệ cao đẳng.
Đối với thực trạng đào tạo, cô Nhàn bày tỏ, đối với Trường Cao đẳng Y tế Hà Tĩnh, ngoài việc đào tạo nhân lực y sỹ đa khoa cho các đơn vị y tế cấp cơ sở tại tỉnh Hà Tĩnh và các tỉnh lân cận, nhà trường còn đào tạo ngành học này cho sinh viên Lào nên năm vừa qua vẫn tuyển sinh đủ chỉ tiêu.
Cô Nhàn cho rằng, khó khăn chung của các trường cao đẳng hiện nay là đầu vào tuyển sinh bị bó hẹp, khó khăn khi việc vào các trường đại học ngày càng rộng mở và dễ dàng hơn.
Đứng trước những hạn chế còn tồn tại, cô Nhàn cũng kiến nghị, Hiệp hội cần có văn bản đề nghị các cấp có thẩm quyền liên quan cần sớm ban hành chức danh nghề nghiệp cho y sỹ đa khoa trình độ cao đẳng để các trường khi tư vấn tuyển sinh cho người học được tự tin hơn và có trách nhiệm với các em hơn cũng như sớm đáp ứng được nhu cầu của nơi sử dụng lao động.
Tọa đàm cũng nhận được sự đóng góp ý kiến của một số trường cao đẳng y dược khác có tham gia.
