Một điểm đáng chú ý trong Nghị quyết 71-NQ/TW của Bộ Chính trị về đột phá phát triển giáo dục và đào tạo là chủ trương ưu tiên bố trí trụ sở cơ quan nhà nước dôi dư sau sắp xếp cho các cơ sở giáo dục, đồng thời cho phép sử dụng hình thức cho thuê công trình thuộc sở hữu nhà nước để phục vụ hoạt động của các cơ sở giáo dục tư thục.
Nghị định số 277/2025/NĐ-CP ngày 20/10/2025 của Chính phủ quy định chi tiết thi hành Nghị quyết số 218/2025/QH15 ngày 26 tháng 6 năm 2025 của Quốc hội về phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ em từ 3 đến 5 tuổi có đề cập đến chính sách đầu tư phát triển mạng lưới trường, lớp, cơ sở vật chất, thiết bị dạy học, đồ dùng, đồ chơi. Trong đó, Nghị định nêu: "Ưu tiên dành trụ sở cơ quan nhà nước dôi dư sau sắp xếp cho các cơ sở giáo dục mầm non; cho phép áp dụng hình thức cho thuê công trình thuộc sở hữu nhà nước đối với cơ sở giáo dục mầm non tư thục".
Theo đánh giá của lãnh đạo Sở Giáo dục và Đào tạo cũng như Ủy ban Nhân dân cấp xã, chính sách này mở ra thêm cơ hội cho khối tư thục phát triển, góp phần tăng cường huy động nguồn lực xã hội và đẩy nhanh tiến độ phổ cập giáo dục mầm non tại các địa phương.
Tận dụng hiệu quả tài sản công, thúc đẩy xã hội hóa giáo dục
Trao đổi với phóng viên Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam, bà Mai Thị Liên Giang - Phó Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Quảng Trị cho biết, những năm qua, mạng lưới trường, lớp mầm non trên địa bàn được quy hoạch gắn với định hướng phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh. Đến nay, hệ thống cơ sở giáo dục mầm non cơ bản đã đáp ứng nhu cầu đưa trẻ đến trường. Toàn tỉnh hiện có 339 trường mầm non, gồm 310 trường công lập, 29 trường tư thục và 202 cơ sở giáo dục mầm non độc lập, với 954 nhóm trẻ và 3.137 lớp mẫu giáo (trong đó khu vực công lập chiếm phần lớn với 645 nhóm trẻ và 2.856 lớp mẫu giáo).
Tỷ lệ huy động trẻ 3-5 tuổi đến trường đạt trên 90%, tuy nhiên, tại các vùng khó khăn, dân cư thưa và kinh tế hạn chế vẫn là thách thức trong việc duy trì và nâng cao tỷ lệ huy động trẻ.
Đánh giá cao vai trò của hệ thống giáo dục mầm non tư thục đối với sự phát triển chung của ngành, bà Giang cho rằng khu vực tư thục không chỉ góp phần mở rộng lựa chọn học tập cho phụ huynh và học sinh, mà còn thúc đẩy cạnh tranh lành mạnh, nâng cao chất lượng chung của toàn hệ thống, tạo ra môi trường học tập hiện đại, linh hoạt và đa dạng.
Theo bà, Nghị quyết 71-NQ/TW đã mở ra một cơ chế quan trọng khi cho phép các cơ sở giáo dục mầm non tư thục được thuê công trình thuộc sở hữu nhà nước. Đây là chính sách mang ý nghĩa thực tiễn sâu sắc, đặc biệt tại các đô thị và khu dân cư mới - nơi quỹ đất dành cho giáo dục mầm non ngày càng hạn chế.
Trên thực tế, việc cho phép cơ sở giáo dục tư thục được thuê công trình công giúp giải quyết bài toán mặt bằng cho nhà đầu tư giáo dục, đồng thời tận dụng hiệu quả tài sản công, tránh để trụ sở công bị bỏ không, lãng phí hoặc xuống cấp.
Chưa kể, chính sách này cũng tạo điều kiện phát triển hệ thống trường mầm non tư thục chất lượng cao, góp phần đa dạng hóa mô hình giáo dục, mở rộng cơ hội tiếp cận các phương pháp giáo dục tiên tiến cho trẻ em.
Bên cạnh đó, việc mở rộng mạng lưới trường, lớp mầm non còn tạo thêm việc làm cho giáo viên, góp phần giảm tải cho hệ thống công lập và bảo đảm công bằng trong tiếp cận giáo dục.
“Có thể nói, đây là bước tiến phù hợp với xu thế quản trị tài sản công và chủ trương xã hội hóa giáo dục, góp phần tăng năng lực cung ứng dịch vụ công, đáp ứng yêu cầu phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ em từ 3 đến 5 tuổi”, bà Mai Thị Liên Giang nhấn mạnh.
Trong khi đó, theo chia sẻ của bà Nguyễn Thị Kim Yến - Phó Chủ tịch Ủy ban Nhân dân phường Hồng Ngự (tỉnh Đồng Tháp), mặc dù được các cấp quan tâm đầu tư, cơ sở vật chất các trường mầm non trên địa bàn từng bước được hoàn thiện theo hướng hiện đại, nhưng vẫn chưa thật sự đồng bộ. Một số điểm trường còn gặp khó khăn nhất định về cơ sở vật chất so với yêu cầu, tiêu chuẩn mới hiện nay.
Hiện các trường trung tâm được xây dựng khang trang, có đủ phòng học, phòng chức năng, khu vui chơi và bếp ăn bán trú, cơ bản đáp ứng yêu cầu chăm sóc, giáo dục trẻ. Tuy nhiên, tại một số điểm trường khu vực biên giới, điều kiện vật chất vẫn còn hạn chế. Đặc biệt là phòng chức năng và khu vui chơi ngoài trời chưa đáp ứng tiêu chuẩn theo quy định.
“Việc mở rộng quỹ đất để bổ sung phòng chức năng, khu vui chơi hiện nay gặp nhiều khó khăn do quỹ đất công hạn chế, trong khi yêu cầu về cơ sở vật chất ngày càng cao”, bà Yến cho biết.
Bên cạnh đó, nguồn kinh phí đầu tư nâng cấp cơ sở vật chất còn hạn hẹp, việc trang bị thêm đồ dùng, đồ chơi và thiết bị dạy học chưa đáp ứng được nhu cầu đổi mới giáo dục mầm non hiện nay.
Trước thực trạng đó, phường Hồng Ngự đang tiến hành rà soát, sắp xếp lại quỹ đất công và các công trình công sử dụng chưa hiệu quả, đồng thời xem xét áp dụng cơ chế cho thuê công trình thuộc sở hữu nhà nước cho cơ sở giáo dục mầm non tư thục theo Nghị quyết 71-NQ/TW. Giải pháp này nhằm huy động nguồn lực xã hội hóa, từng bước khắc phục khó khăn, hoàn thiện cơ sở vật chất, góp phần đảm bảo điều kiện thực hiện phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ 3–5 tuổi.
Theo bà Nguyễn Thị Kim Yến, chủ trương cho phép cơ sở mầm non tư thục được thuê công trình thuộc sở hữu nhà nước là rất phù hợp và thiết thực, nhất là với đặc thù phường biên giới như Hồng Ngự. Bởi địa bàn này đang trong quá trình đô thị hóa nhanh, dân số tăng, nhu cầu gửi trẻ ngày càng cao, trong khi quỹ đất mở rộng trường lớp còn hạn chế.
Đồng thời, chủ trương này cũng góp phần thúc đẩy xã hội hóa giáo dục, huy động nguồn lực xã hội cùng Nhà nước chăm lo cho trẻ mầm non, giảm gánh nặng ngân sách, đồng thời nâng cao chất lượng chăm sóc và giáo dục trẻ.
Tuy nhiên, để chính sách phát huy hiệu quả, địa phương cần rà soát kỹ quỹ nhà, đất công có thể cho thuê, bảo đảm đúng quy định, đúng mục đích sử dụng và đáp ứng tiêu chuẩn an toàn cho trẻ. Nếu triển khai tốt, đây sẽ là động lực quan trọng giúp phường Hồng Ngự hoàn thiện mạng lưới trường lớp, tiến tới phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ 3-5 tuổi, góp phần xây dựng phường biên giới ngày càng văn minh, phát triển bền vững.
Cần cơ chế linh hoạt và phối hợp chặt chẽ nhiều bên
Không thể phủ nhận rằng, chủ trương cho phép cơ sở mầm non tư thục được thuê công trình thuộc sở hữu nhà nước là một chính sách mang tính đột phá, mở ra hướng đi mới trong phát triển mạng lưới giáo dục mầm non. Tuy nhiên, để chính sách này được triển khai đồng bộ và hiệu quả, cần có sự chung tay của nhiều bên, từ cơ quan quản lý, chính quyền địa phương đến các nhà đầu tư giáo dục, nhằm bảo đảm nguồn lực, cơ chế và điều kiện thực hiện hiệu quả.
Theo bà Mai Thị Liên Giang, để chính sách sớm được triển khai đồng bộ và hiệu quả, cần có hướng dẫn cụ thể về quy trình, thẩm quyền và trách nhiệm phối hợp giữa các cơ quan liên quan.
Bà cho biết, Sở Giáo dục và Đào tạo Quảng Trị sẽ phối hợp với chính quyền địa phương và đơn vị quản lý tài sản công tham mưu Uỷ ban Nhân dân tỉnh ban hành cơ chế thực hiện theo hướng tạo điều kiện cho tổ chức, cá nhân, doanh nghiệp được thuê tài sản công với thời hạn ổn định, dài hạn (tối thiểu 5 năm). Đồng thời, xây dựng chính sách giá thuê hợp lý để khuyến khích phát triển giáo dục mầm non tư thục, cho phép cải tạo, sửa chữa công trình được thuê nhằm đáp ứng tiêu chuẩn cơ sở vật chất trường mầm non theo quy định hiện hành.
“Việc hoàn thiện cơ chế và thiết lập quy trình phối hợp thống nhất không chỉ giúp tạo thuận lợi cho nhà đầu tư, bảo đảm công bằng và minh bạch, mà còn thúc đẩy xã hội hóa giáo dục, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục mầm non trên địa bàn tỉnh”, Phó Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo Quảng Trị nhấn mạnh.
Bên cạnh đó, để phát triển bền vững hệ thống cơ sở giáo dục mầm non tư thục, đồng hành cùng khối công lập trong thực hiện mục tiêu phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ 3-5 tuổi, bà Giang kiến nghị Nhà nước cần tiếp tục hoàn thiện các chính sách hỗ trợ đồng bộ cho khu vực tư thục.
Thứ nhất, về tín dụng đầu tư, cần áp dụng chính sách vay ưu đãi dài hạn với lãi suất thấp cho các trường tư thục nhằm xây dựng, cải tạo cơ sở vật chất đạt chuẩn. Có thể xem xét cơ chế bảo lãnh một phần khoản vay cho các trường đầu tư tại khu vực nông thôn, vùng khó khăn.
Thứ hai, về nhân lực và đào tạo, cần đẩy mạnh bồi dưỡng định kỳ cho giáo viên, cán bộ quản lý trường tư, đồng thời tăng cường hợp tác giữa các trường sư phạm và hệ thống mầm non tư thục trong công tác thực tập, tuyển dụng và nâng cao năng lực chuyên môn. Cùng với đó, Nhà nước nên từng bước tạo chính sách đãi ngộ bình đẳng, hướng tới chế độ lương, bảo hiểm và phúc lợi tương tự giáo viên công lập, nhằm giữ chân đội ngũ có chuyên môn.
Thứ ba, về chính sách tài chính - thuế, cần xem xét miễn, giảm thuế thu nhập doanh nghiệp, thuế sử dụng đất, thuế nhập khẩu thiết bị giáo dục đối với các trường mầm non tư thục đạt chuẩn. Đồng thời, cho phép khấu trừ chi phí đầu tư giáo dục khi tính thuế, khuyến khích nhà đầu tư mở rộng quy mô, nâng cấp chất lượng. Nhà nước cũng có thể hỗ trợ học phí gián tiếp thông qua chính sách học bổng hoặc phiếu học phí cho trẻ theo học tại trường tư ở những khu vực thiếu trường công, giúp giảm gánh nặng tài chính cho phụ huynh và bảo đảm công bằng trong tiếp cận giáo dục.
Nếu ở tầm vĩ mô, việc hoàn thiện cơ chế, chính sách là yếu tố then chốt để hiện thực hóa chủ trương của Nghị định 277/2025/NĐ-CP, thì ở cấp cơ sở, nhiều địa phương cũng đang chủ động tìm hướng đi linh hoạt nhằm tận dụng hiệu quả nguồn lực hiện có, đẩy nhanh tiến độ phổ cập giáo dục mầm non.
Theo bà Nguyễn Thị Kim Yến, hiện nay trên địa bàn phường có một số trụ sở cũ của các đơn vị hành chính sau khi sáp nhập hoặc di dời, bước đầu có thể xem xét cho thuê, chuyển đổi công năng để phục vụ hoạt động của các cơ sở giáo dục mầm non tư thục.
Ưu điểm của các công trình này là vị trí thuận lợi, nằm trong khu dân cư đông, kết cấu kiên cố, có sẵn hạ tầng điện - nước, nên có thể tận dụng làm nền tảng ban đầu, giúp rút ngắn thời gian và giảm chi phí đầu tư xây dựng mới cho các cơ sở mầm non tư thục. Tuy nhiên, công năng hiện hữu chưa thật sự phù hợp với quy định của trường mầm non, nhất là diện tích sân chơi, khu vệ sinh, bếp ăn và các phòng chức năng, nên cần có phương án cải tạo, nâng cấp phù hợp để đảm bảo an toàn và đạt chuẩn giáo dục.
Theo bà Yến, nếu được hỗ trợ cải tạo và khai thác hợp lý, các trụ sở cũ này sẽ trở thành nguồn lực quan trọng, giúp mở rộng nhanh mạng lưới trường, lớp mầm non, đáp ứng nhu cầu gửi trẻ của người dân, đồng thời phát huy hiệu quả sử dụng tài sản công trên địa bàn phường biên giới Hồng Ngự.
Trong thời gian tới, phường Hồng Ngự xác định huy động nguồn lực xã hội là hướng đi quan trọng để mở rộng mạng lưới trường, lớp, đáp ứng mục tiêu phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ từ 3 đến 5 tuổi. Trước hết, phường sẽ rà soát quỹ đất, trụ sở cũ có thể cho thuê hoặc chuyển đổi công năng để khai thác phù hợp, hỗ trợ các cơ sở mầm non tư thục có điều kiện hoạt động. Cùng với đó, địa phương sẽ đẩy mạnh tuyên truyền, khuyến khích các tổ chức, cá nhân đầu tư vào lĩnh vực giáo dục mầm non, nhất là ở khu vực dân cư đông, góp phần chia sẻ trách nhiệm với Nhà nước trong việc chăm lo cho trẻ em.
"Với cách làm đồng bộ và linh hoạt, phường Hồng Ngự tin tưởng sẽ tạo môi trường thuận lợi cho khối tư thục phát triển, góp phần hoàn thành mục tiêu phổ cập giáo dục mầm non, xây dựng phường biên giới ngày càng văn minh, phát triển bền vững", bà Yến cho hay.
