Bộ Giáo dục và Đào tạo đã ban hành Chỉ thị về việc sử dụng sách giáo khoa và sách tham khảo trong các cơ sở giáo dục phổ thông.
Tại Hội nghị Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo năm 2022 được tổ chức tại Khánh Hòa trong 2 ngày (22 - 23/6), lãnh đạo Bộ Giáo dục và Đào tạo cũng lưu ý các địa phương về việc lựa chọn sách giáo khoa phải trên tinh thần tôn trọng tối đa ý kiến chuyên môn của cơ sở. Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Kim Sơn đề nghị các Sở Giáo dục và Đào tạo tổ chức kiểm tra, giám sát việc thực hiện các chỉ thị, hướng dẫn của Bộ Giáo dục và Đào tạo về mua sách giáo khoa của học sinh vào đầu năm học.
 |
Danh mục sách giáo khoa được nhà trường công bố cho phụ huynh (Ảnh chụp của tác giả) |
Thực tế, thời gian qua việc các trường đóng gói danh mục sách giáo khoa kèm theo sách bài tập, sách tham khảo khiến phụ huynh lầm tưởng là bắt buộc phải mua tất. Với kiểu bán sách "bia kèm lạc” thế này, phụ huynh phải bỏ ra đến gần triệu đồng để mua. Đáng nói, trong số đó, có nhiều cuốn sách tham khảo, sách bài tập được phụ huynh phản ánh là con họ không hề dùng đến gây nên sự lãng phí tiền của.
Trong thực tế, nếu nhà trường gửi danh mục sách và yêu cầu phụ huynh đăng ký. Không ít phụ huynh dù không muốn cũng sẽ đăng ký mua. Thậm chí, không nhiều người phân biệt được là trong danh mục đó sách nào là bắt buộc phải mua, sách nào là tự nguyện.
Thường thì có rất nhiều phụ huynh luôn mang tâm lý nể nang, ngại thầy cô giáo "để ý" và làm khó con cái của mình nên dù không muốn mua cũng ít ai từ chối. Vì thế, chuyện bán sách kiểu “bia ít lạc nhiều” vẫn không thể chấm dứt.
Tuy nhiên, không phải cứ trường học nào bán sách giáo khoa cũng dùng chiêu thức này. Từ nhiều năm nay, tại nhiều trường học tại thị xã La Gi tiến hành bán sách giáo khoa cho học sinh theo hình thức thông tin rất đầy đủ cụ thể. Theo ghi nhận của người viết, việc nhà trường tổ chức bán sách hiện nay đã giúp phụ huynh mua đúng bộ sách con mình sẽ học.
Ngoài ra, còn giúp phụ huynh không mất thêm một khoản tiền vô ích để mua hàng loạt cuốn vở bài tập mà cả năm đôi khi không dùng đến.
Nhiều cửa hàng bán sách bên ngoài, không bán lẻ sách giáo khoa, chỉ bán nguyên bộ và bán kèm vở bài tập
Đã có một số phụ huynh than với tôi rằng, nhà em chỉ cần mua sách giáo khoa nhưng bên ngoài nhà sách họ không bán. Sách đã được sắp xếp sẵn từng bộ. Cứ một cuốn sách giáo khoa lại kèm theo một cuốn vở bài tập, tổng số sách đóng thành bộ cũng lên đến vài chục cuốn. Phụ huynh nếu mua phải mua cả bộ đóng trọn gói gồm sách giáo khoa và sách bài tập.
Thế nên, nhiều cuốn vở bài tập mua về như vở bài tập âm nhạc, vở bài tập mỹ thuật, vở bài tập kỹ năng sống, vở bài tập đạo đức, vở bài tập tự nhiên và xã hội… có khi chẳng bao giờ dùng đến nhưng không mua, không được.
Có phụ huynh nói rằng, cuốn sách tiếng Việt được sử dụng nhiều nên thường bị bong tróc và bị cũ nhưng muốn thay cuốn sách tiếng Việt khác cũng không ai bán cho nên đành bỏ đi và mua lại nguyên một bộ sách khác.
Rồi sách giáo khoa cũ gần như còn mới nguyên chỉ trừ cuốn sách tiếng Việt do học nhiều nên nhàu nát. Một số phụ huynh chỉ có nhu cầu mua thêm cuốn sách Tiếng Việt nhưng đi nhiều nhà sách mà vẫn không thể mua được. Nơi bảo không bán lẻ, nơi lại hết sách rồi. Nhưng nếu mua nguyên bộ họ vẫn sẽ có để bán.
Cái lý của những nơi bán sách
Từ thời điểm Chương trình giáo dục phổ thông 2018 chính thức triển khai, việc mua sách giáo khoa không còn dễ dàng như trước. Điều này cũng không thể trách các cửa hàng bán văn phòng phẩm vì sao không bán lẻ sách giáo khoa, vì sao lại chỉ bán nguyên bộ?
Lý do được đưa ra rất đáng được cảm thông. Đó là, mỗi trường học một bộ sách (lớp 1 năm học 2020 - 2021, quyền chọn sách giáo khoa là do nhà trường).
Có 2 trường cạnh nhau, chỉ cách 1km nhưng học sinh lại học 2 bộ sách khác nhau. Rồi năm nay học bộ sách này, năm tới có khi lại đổi bộ sách khác.
Khi người viết hỏi một chị bán sách vì sao không bán sách lẻ? Chị nói rằng, một bộ sách giáo khoa lời chẳng bao nhiêu nhưng bán không được mà để qua năm nếu nhà trường đổi sách thì không khéo xếp kho.
Nếu bán lẻ bộ sách theo cuốn, người cần mua cả bộ không có, những cuốn lẻ còn lại sẽ bán cho ai? Bởi thế, số lượng sách lấy về cũng cầm chừng nên khi cần mua phụ huynh buộc phải mua nguyên bộ.
Trường học ở La Gi đã giúp phụ huynh mua sách theo nhu cầu
Không giống như một số trường được báo chí phản ánh bán sách theo kiểu "bia kèm lạc", các trường tiểu học tại thị xã La Gi (tỉnh Bình Thuận) bán sách chương trình mới nhưng chỉ bán sách giáo khoa, bán trên tinh thần tự nguyện từ phụ huynh.
Nhà trường chỉ đưa đúng danh mục sách giáo khoa để phụ huynh tham khảo. Ai muốn mua thì tới trường mua mà không bắt buộc, mua một cuốn hay mua cả bộ sách thì tùy.
Một bộ sách giáo khoa đúng nghĩa và tuyệt đối không bán vở bài tập đi kèm. Khi phụ huynh có nhu cầu, nhân viên thư viện sẽ tư vấn rõ ràng không nên mua các cuốn vở bài tập. Nếu phụ huynh thật sự có nhu cầu, chỉ cần mua 2 cuốn vở bài tập Toán và bài tập tiếng Việt dùng để ôn tập cho học sinh sau mỗi bài học rất hiệu quả.
Nhờ nhà trường bán sách, phụ huynh đã mua đúng bộ sách con mình sẽ học, phụ huynh không phải mua những cuốn vở bài tập không cần thiết. Phụ huynh cũng có thể mua lẻ vài cuốn theo nhu cầu. Nhờ thế, đã tiết kiệm cho gia đình học sinh.
Bán sách trong nhà trường không đáng phải lên án nếu các trường học thực hiện đúng việc mua bán hoàn toàn tự nguyện, không tìm cách ép buộc phụ huynh .
(*) Văn phong, nội dung bài viết thể hiện góc nhìn, quan điểm của tác giả.
