Những người Đức huyền thoại của bóng đá Anh (kỳ 1): Bert Trautmann

Bert Trautmann: Từ lính Đức Quốc Xã đến thủ môn vĩ đại

19/03/2013 15:30
Hoàng Quân
(GDVN) - Không đơn thuần chỉ là một người Đức tại Anh, người gác đền này còn là một biểu tượng vĩnh cửu của lòng dũng cảm và thách thức cái chết.
Trong một nền bóng đá đã được “toàn cầu hóa” trong khoảng 20 năm trở lại đây, số người Đức từng đến chơi bóng tại Anh và để lại dấu ấn vẫn chưa nhiều khi so sánh với những người đến từ Pháp, Tây Ban Nha hay các quốc gia châu Phi. Thế nhưng luôn có những cá nhân đứng tách biệt với phần còn lại và khiến tên tuổi của mình được nhớ đến một cách sâu sắc trong lòng người Anh. Giáo dục Việt Nam xin được giới thiệu loạt bài 11 người Đức xuất sắc nhất ở từng vị trí đã từng thi đấu tại Anh (không chỉ Premier League, mà còn cả lịch sử bóng đá Anh nói chung).
Kỳ 1: Thủ môn - Bert Trautmann

"Tôi chơi trận chung kết FA Cup với cái cổ gãy, nhưng thành tựu lớn nhất tôi từng đạt được là được các đồng đội chấp nhận"

Số phận đưa đẩy
Xin lỗi Jens Lehmann, anh sẽ không bao giờ được coi là thủ môn người Đức xuất sắc nhất từng chơi bóng ở Anh, dù anh có bao nhiêu cúp với Arsenal đi chăng nữa. Mà nếu có người tôn xưng anh như thế, đó hẳn phải là một người mới xem bóng đá.
Bernhard Trautmann không đơn thuần là chỉ đoạt danh hiệu với Manchester City. Trautmann đã phá vỡ mọi định kiến mà người Anh giành cho những người Đức thời hậu Đệ nhị Thế chiến. Trautmann, một cựu quân nhân của Không lực Đức Quốc Xã từng phục vụ ở cả hai mặt trận (Liên Xô và Tây Âu), bị bắt làm tù binh khi quân Đồng Minh tấn công nước Pháp năm 1944. 

Bert Trautmann bị bắt giữ là một câu chuyện kỳ lạ. Trautmann sống sót sau một trận đánh bom của quân Đồng Minh, nhưng do gần như các đồng đội đều đã chết hết, ông tìm đường đào ngũ và trốn về quê nhà Bremen. Vài ngay sau khi trốn khỏi đơn vị, ông bị bắt giữ tại một trang trại bởi 2 lính Mỹ. Họ không thu được tin tình báo gì từ kẻ đào tẩu, do vậy họ đưa Trautmann ra ngoài, hai tay giơ lên trên không và bị dí súng từ phía sau.

Sợ hãi trước cảnh sắp bị bắn chết, Trautmann chạy thục mạng và nhảy qua một hàng rào để trốn thoát. Không may (hay rất may?) cho Trautmann, ông ngã xuống đất khi nhảy qua rào và gặp ngay phải một lính Anh, người chào đón ông với câu giễu cợt "Chào Fritz, có muốn uống cốc trà không?".

Ban đầu, Trautmann bị giam giữ ở Ostend, Bỉ trước khi bị đưa sang một trại giam tù binh ở Essex, Anh để thẩm vấn. Sau đó Trautmann còn bị chuyển trại giam thêm 2 lần nữa và dừng chân ở Wigan, một thành phố nằm ở ngoại ô khu vực Đại Manchester.

Bức ảnh chụp Bert Trautmann năm 87 tuổi. Ông là một thợ máy xe hơi trước khi nhập ngũ và tham gia chiến tranh Thế giới thứ 2 tại cả Liên Xô lẫn Tây Âu
Bức ảnh chụp Bert Trautmann năm 87 tuổi. Ông là một thợ máy xe hơi trước khi nhập ngũ và tham gia chiến tranh Thế giới thứ 2 tại cả Liên Xô lẫn Tây Âu

Cũng trong trại giam mà Trautmann chơi bóng đá, với vị trí thường xuyên là trung vệ. Nhưng trong một trận đấu với đội nghiệp dư Haydock Park, Trautmann bị chấn thương và sau đó phải đổi vị trí với thủ môn và khi chiến tranh kết thúc, ông ở lại nước Anh để làm ruộng và đá bóng. Xuất phát từ cấp độ nghiệp dư, danh tiếng của thủ môn Trautmann được đồn xa và Manchester City ký với ông vào năm 1949, chính thức trở thành cầu thủ chuyên nghiệp.

Khoảnh khắc Craven Cottage

Rất nhiều CĐV Man City không hài lòng khi thấy một cựu quân nhân Đức Quốc Xã có mặt trong đội bóng của họ, và nhiều người hoặc dọa tẩy chay đội hoặc gửi thư tới để phản đối. 20.000 cổ động viên Man City đã biểu tình để chống đối quyết định ấy. Đội trưởng Eric Westwood (một cựu binh tại Normandy), dù trong thâm tâm rất nghi kỵ Trautmann, đã chào đón Trautmann trong ngày ông ra mắt đội với câu: “Trong phòng thay đồ này không có chiến tranh đâu!”.
Sau một loạt những pha cản phá xuất thần giúp Man City đánh bại Bolton trong ngày đầu ra mắt, Trautmann bắt đầu nhận được sự tán dương của các CĐV, và những lời chỉ trích lắng dần. Tuy vậy ông vẫn bị các CĐV trên sân khách chửi bới, và trong một trận đấu như thế ông đã để thủng lưới 7 bàn trước Derby County. Thế rồi một khoảnh khắc kinh điển đã đến.
Tháng 1/1950, Man City đặt chân tới London để làm khách trước Fulham tại Craven Cottage, đánh dấu lần đầu tiên Trautmann tới thủ đô. Trận đấu thu hút sự chú ý của toàn nước Anh và rất nhiều cây viết thể thao lần đầu tiên được thấy Trautmann thi đấu. Sự tàn phá mà Không lực Đức gây ra với London khiến cựu lính dù Bert Trautmann trở thành mục tiêu chửi rủa của các CĐV Fulham (và người London nói chung), những người đã réo “Kraut!” và “Nazi!” nhằm vào Trautmann.

Trautmann tại Craven Cottage tháng 1/1950. Sự xuất hiện của một cựu lính dù Quốc Xã gây nên phản ứng phẫn nộ từ những người London, nhưng họ đã vỗ tay khen ngợi Trautmann sau khi trận đấu Fulham - Man City kết thúc
Trautmann tại Craven Cottage tháng 1/1950. Sự xuất hiện của một cựu lính dù Quốc Xã gây nên phản ứng phẫn nộ từ những người London, nhưng họ đã vỗ tay khen ngợi Trautmann sau khi trận đấu Fulham - Man City kết thúc

Nhưng Man City, đội khi đó nằm trong khu vực xuống hạng và tỏ ra quá yếu để có thể đánh bại Fulham, lại chỉ thủng lưới 1 lần trong một trận đấu mà Trautmann có những pha đổ người cản phá tuyệt vời để giúp đội nhà không để thua quá nhiều. Kết thúc trận đấu, 25.000 khán giả tại Craven Cottage đã đứng dậy để vỗ tay tán thưởng Bert Trautmann, và khi ông rời sân bóng, những cầu thủ Fulham đã tới gần và ôm hôn ông trong một khoảnh khắc khó quên trong lịch sử sân vận động.
Thần chết cận kề
Nhưng phải mất 6 năm sau để Trautmann thực sự đi vào giai thoại dân gian bóng đá Anh. Đó là trận chung kết FA Cup 1956 tại Wembley, Manchester City đối đầu Birmingham City. Man City đã lọt vào chung kết 1 năm trước (1955) nhưng bị Newcastle dễ dàng đánh bại 3-1. Trong cả 2 trận chung kết, Man City đều bị đánh giá là đội yếu hơn, bởi họ đã phải chật vật để lọt vào chung kết. Đặc biệt trên hành trình tới chung kết năm 1956, Man City không bao giờ thắng đối thủ với cách biệt từ 2 bàn trở lên, và họ phải đá lại ở vòng 5 để vượt qua Liverpool.
Trận đấu mở màn với sức ép dồn lên Birmingham rất lớn khi Man City áp dụng chiến thuật “Revie Plan”, theo đó huyền thoại Don Revie là một tiền đạo lùi (một chiến thuật rất mới khi đó) có nhiệm vụ kéo hậu vệ đối phương ra khỏi vị trí để đồng đội có khoảng trống. Joe Hayes mở tỷ số ở phút thứ 3 từ một tình huống như thế, nhưng chỉ 12 phút sau Birmingham gỡ hòa do công của Noel Kinsey.
Sau giờ nghỉ giải lao, Man City lại bất ngờ vượt lên khi lần lượt Bobby Johnstone và Jack Dyson ghi bàn trong vòng có 3 phút để nâng tỷ số lên 3-1. Và lúc này, kịch tính của trận đấu bắt đầu xuất hiện…

Trautmann đổ người chụp bóng trong lúc Peter Murphy lao tới với tốc độ cao. Đầu gối của Murphy va chạm với Trautmann dẫn tới cái cổ gãy của Trautmann
Trautmann đổ người chụp bóng trong lúc Peter Murphy lao tới với tốc độ cao. Đầu gối của Murphy va chạm với Trautmann dẫn tới cái cổ gãy của Trautmann

Khi trận đấu còn 17 phút, cơ hội của Birmingham bất ngờ tăng lên khi tiền đạo Peter Murphy vượt qua Dave Ewing của Man City trong một pha theo bóng. Bert Trautmann lao ra bắt bóng nhưng đầu gối của Murphy va mạnh vào cổ Trautmann khiến ông bất tỉnh nhân sự. Trọng tài phải dừng trận đấu ngay lập tức và các nhân viên y tế mất rất nhiều thời gian để sơ cứu. Do không được quyền thay người, Man City gần như chắc chắn chỉ còn 10 người trong phần còn lại của trận đấu, và đội trưởng Roy Paul định cử hậu vệ biên Roy Little làm thủ môn.

Các bác sĩ sơ cứu Trautmann, người đã bất tỉnh nhân sự sau pha va chạm với Murphy
Các bác sĩ sơ cứu Trautmann, người đã bất tỉnh nhân sự sau pha va chạm với Murphy

Tuy nhiên Trautmann, vẫn choáng váng và đứng không vững, xin được tiếp tục thi đấu. Ông thi đấu với cơn đau ở cổ hành hạ, và các đồng đội phải nỗ lực phá bóng lên trên hoặc lên khán đài bằng mọi giá bất cứ khi nào nguy hiểm đến gần. Phút 83, Eddy Brown có cơ hội ghi bàn cho Birmingham với pha đột phá từ bên trái vòng cấm, nhưng Trautmann đã nỗ lực đổ người đấm bóng.
Khi trận đấu sắp kết thúc, Peter Murphy có thêm một cơ hội nữa để rút ngắn tỷ số cho Birmingham. Khung thành Man City chao đảo trong một pha tấn công nhanh, và Murphy một lần nữa dùng tốc độ để vượt qua Ewing để lao tới từ góc trái vòng cấm địa. Trautmann cố sức cản phá và trong lúc nỗ lực đã va chạm rất mạnh vào đồng đội Ewing, khiến ông nằm sân và có một cơn co giật nhẹ. Các nhân viên y tế lại phải vào sân để chăm sóc Trautmann, người lần thứ hai bất tỉnh trong trận đấu.

Trautmann, bất chấp bị đau ở cổ sau pha va chạm trước đó, vẫn dũng cảm lao tới để chụp bóng trước pha băng tới của Peter Murphy (phải), khiến ông va chạm mạnh với đồng đội Dave Ewing (áo sọc) và bất tỉnh lần thứ hai
Trautmann, bất chấp bị đau ở cổ sau pha va chạm trước đó, vẫn dũng cảm lao tới để chụp bóng trước pha băng tới của Peter Murphy (phải), khiến ông va chạm mạnh với đồng đội Dave Ewing (áo sọc) và bất tỉnh lần thứ hai

Trận đấu kết thúc với chiến thắng 3-1 cho Man City và chức vô địch FA Cup thứ 3 trong lịch sử CLB. Roy Paul dẫn các đồng đội lên nhận huy chương được trao bởi Hoàng tử Philip, người đã xúc động chỉ vào vết thương của Bert Trautmann khi quàng huy chương lên cổ của ông. 100.000 khán giả trên sân và 5 triệu người Anh theo dõi qua truyền hình đã được chứng kiến khoảnh khắc hào hùng nhất của một cựu quân nhân Quốc Xã ngay tại Wembley huyền thoại.
Đoạn kết
Đầu vẹo đi một bên và không thể cử động được, Bert Trautmann vẫn dự buổi tiệc ăn mừng chiến thắng cùng đội trước khi lên giường ngủ và nghĩ rằng ngày mai cơn đau sẽ dịu đi. Nhưng điều đó không xảy ra, buộc Trautmann phải tới bệnh viện để khám. Kết quả chẩn đoán nói rằng ông chỉ bị vẹo cổ và sẽ sớm trở lại bình thường.
Tuy nhiên, Trautmann sau đó đi khám lần hai ở bệnh viện Hoàng gia Manchester. Ảnh chụp X-quang cho thấy Trautmann bị trật 5 đốt sống cổ, trong đó đốt sống thứ 2 bị gãy làm đôi. Do đốt sống thứ 3 đã chèn lên đốt sống thứ 2, tính mạng của Trautmann đã được bảo toàn.

Bert Trautmann (thứ hai từ trái sang) rời sân Wembley với cái cổ gãy. Ảnh chụp X-quang sau đó tiết lộ ông bị trật đốt sống cổ và suýt mất mạng
Bert Trautmann (thứ hai từ trái sang) rời sân Wembley với cái cổ gãy. Ảnh chụp X-quang sau đó tiết lộ ông bị trật đốt sống cổ và suýt mất mạng

Khi chuyến tàu đưa Man City trở lại Manchester đến nơi, họ được người dân Manchester đón chào nồng nhiệt, khiến tờ Manchester Evening Chronicle phải gọi đây là “đám đông tuyệt vời nhất kể từ sau ngày Chiến Thắng (ngày 9/5/1945). Sự cuồng nhiệt của đám đông tại Quảng trường Albert khiến giọng của ngài Thị trưởng thành phố lạc đi trong những tiếng hô rầm rộ “We want Bert! We want Bert!”.
Chấn thương khiến Trautmann nghỉ rất lâu trước khi trở lại, nhưng lúc này sự tự tin của ông đã mất đi. Ông chỉ giữ sạch lưới 2 lần trong cả mùa giải 1957/58, và ông để thủng lưới 8 bàn trong trận thua 4-8 trước Leicester City mùa giải đó, số bàn thua nhiều nhất trong một trận đấu của Trautmann.
Cuối cùng, sau 545 trận trong 15 năm cho Manchester City, Bert Trautmann nói lời chia tay bóng đá vào năm 1964. Man City tổ chức trận đấu chia tay cho ông với sự tham dự của gần 60.000 người tại Maine Road. Trautmann đeo băng đội trưởng đội bóng “liên quân” Man City và Man Utd với sự góp mặt của Bobby Charlton và Denis Law, đấu với đội các tuyển thủ Anh do Stanley Matthews, Tom Finney đại diện.
Di sản
Ngoài chức vô địch FA Cup 1956, Bert Trautmann còn đoạt giải thưởng Cầu thủ xuất sắc nhất nước Anh trong cùng năm. Ông còn được trao tặng Huân chương Đế chế Anh vào năm 2004 vì những cống hiến trong việc xây dựng mối quan hệ ngoại giao Anh – Đức, và năm 2005 Bert Trautmann đặt chân vào Ngôi nhà Danh Vọng của bóng đá Anh. Ông được ghi nhận là một trong những cầu thủ nước ngoài đầu tiên ăn khách ở bất cứ sân bóng nào tại Anh mà ông từng đặt chân tới, một phần do xuất thân đặc biệt cũng như trận đấu lịch sử năm 1956.
Sau khi giải nghệ, Trautmann làm việc với vai trò quản lý cho Stockport County trước khi trở về Tây Đức và trở thành thành viên của Liên đoàn bóng đá Tây Đức. Ông đi nhiều nước để giúp các nước này phát triển nền bóng đá, và đã từng đưa đội tuyển Myanmar lọt vào vòng chung kết Olympic 1972. Hiện Trautmann đã nghỉ hưu và sống ở Tây Ban Nha, vẫn luôn giành thời gian xem Man City thi đấu và cách đây 2 năm là khách mời danh dự của sân City of Manchester (nay là Etihad).

Bert Trautmann tới ngày nay vẫn được ghi nhận là một trong những thủ môn vĩ đại nhất trong lịch sử
Bert Trautmann tới ngày nay vẫn được ghi nhận là một trong những thủ môn vĩ đại nhất trong lịch sử

Năm 2011, tờ Daily Mail công bố danh sách những thủ môn xuất sắc nhất mọi thời đại của bóng đá, và Bert Trautmann đứng ở vị trí thứ 19. Cũng trong năm 2011, ESPN công bố cuộc bình chọn những khoảnh khắc của FA Cup, và pha đổ người bắt bóng của Bert Trautmann trước Peter Murphy - pha đổ người khiến ông gãy cổ - được bình chọn là pha cứu thua vĩ đại nhất trong lịch sử FA Cup.
Một giai thoại nổi tiếng khi nói về Sir Matt Busby, đó là bài phát biểu của ông trước các cầu thủ trong phòng thay đồ trước mỗi trận derby Manchester: “Đừng có bao giờ dừng bóng để nghĩ xem nên sút hướng nào nếu các cậu gặp Trautmann. Cứ sút trước rồi mới nghĩ sau. Nếu các cậu cứ ngẩng mặt lên, anh ta sẽ đọc được ý nghĩ của các cậu và cản phá cú sút”.
Và cuối cùng, Lev Yashin bình sinh đã được phóng viên hỏi rằng ngoài ông ra còn thủ môn nào đáng thuộc đẳng cấp thế giới. Lev Yashin đã nói:
“Từ trước tới nay mới chỉ có 2 thủ môn đẳng cấp thế giới đã từng tồn tại. Một người là Lev Yashin, còn người còn lại là cái gã người Đức đang chơi bóng ở Manchester”.
Hoàng Quân