Theo lộ trình, năm học 2024-2025 tới đây sẽ là năm cuối cùng triển khai cuốn chiếu chương trình giáo dục phổ thông 2018. Chính vì thế, những ngày vừa qua, các nhà xuất bản đã phối hợp với các sở giáo dục và đào tạo tổ chức tập huấn, bồi dưỡng cho cán bộ quản lý, giáo viên sử dụng sách giáo khoa lớp 5, lớp 9 và lớp 12.
Là giáo viên cấp Trung học cơ sở và được dự kiến sẽ dạy lớp 9 ở năm học 2024-2025 nên người viết được triệu tập tập huấn 1 ngày môn Ngữ văn. Nhìn chung, cách thức tập huấn năm nay cơ bản giống với các năm học trước đây. Những tác giả sách giáo khoa của từng phân môn của môn Ngữ văn là người báo cáo cho giáo viên.
Mặc dù giáo viên biết rằng các báo cáo viên đã cố gắng trong khoảng thời gian cho phép nhưng nhìn từ thực tế dễ cảm nhận được hiệu quả của ngày tập huấn không cao. Trong đó, có cả nguyên nhân từ phía các nhà xuất bản và cả người học (giáo viên) tham dự lớp tập huấn.
Điểm mới nhất của việc tập huấn sách giáo khoa trong năm nay
Khác với những năm học trước đây, giáo viên dạy môn nào phải tập huấn hết các bộ sách giáo khoa của môn học lớp đó.
Nhưng năm nay, có lẽ rút kinh nghiệm từ các năm học trước, giáo viên chỉ phải dự hội thảo sách giáo khoa các bộ sách mình dạy (20 phút/ bộ sách) còn việc tập huấn chỉ dừng lại ở bộ sách giáo khoa mà tổ chuyên môn và nhà trường lựa chọn cho năm học tới.
Trong kế hoạch tập huấn, lãnh đạo sở, phòng giáo dục cũng đã lưu ý như sau: “Đối với bộ sách đơn vị không chọn nhưng có trường trong địa bàn huyện lựa chọn, các trường cử đại diện lãnh đạo nhà trường hoặc tổ trưởng/nhóm trưởng và 01 giáo viên cốt cán tham dự (nếu thời gian không trùng)”.
Vì thế, nếu tất cả các trường trong huyện cùng chọn 1 bộ sách giáo khoa thì giáo viên chỉ tập huấn 1 bộ sách duy nhất mà mình sẽ dạy.
Ngoài “điểm mới” như đã trình bày ở trên, việc tập huấn sách giáo khoa năm nay cơ bản giống như mọi năm. Tại các điểm cầu, những môn học nhiều tiết thì 5-7 trường, những môn học ít tiết thì có khi cả huyện ngồi chung một điểm cầu theo dõi.
Nhà xuất bản cung cấp tên phần mềm tập huấn, ID và Password cho các sở, phòng giáo dục và các nhà trường là điểm cầu tập huấn. Trước giờ tập huấn, nhân viên thiết bị của nhà trường mở máy tính và truy cập vào địa chỉ đã được cung cấp. Giáo viên tham gia tập huấn ngồi ở dưới nghe và xem.
Chính vì tập huấn online nên những giáo viên ngồi ở những bàn đầu có thể vừa nghe, vừa nhìn các slide trình chiếu. Về cơ bản, báo cáo viên chủ yếu là thuyết giảng một chiều, rất ít tương tác trong quá trình báo cáo nội dung.
Hơn nữa, thời gian tập huấn không nhiều, buổi sáng từ 8 giờ đến 11 giờ; buổi chiều từ 13 giờ 30 đến 16 giờ 30 nên tính cả thời gian sáng- chiều cũng chỉ có hơn 6 giờ đồng hồ và trong mỗi buổi đều nghỉ giải lao 15 phút.
Vì thế, mặc dù môn Ngữ văn 9 có tới 140 tiết/ năm và các báo cáo viên (3 người) cũng cố gắng nhưng cũng chỉ dừng lại ở việc giới thiệu tên các bài học, các đơn vị kiến thức của 3 phân môn: Văn bản; tiếng Việt; viết (làm văn) và định hướng một số yêu cầu cơ bản đối với môn học.
Vài điều băn khoăn về việc tập huấn online
Nhìn một cách công tâm, khách quan thì việc tập huấn online là hình thức tập huấn, bồi dưỡng gọn nhẹ, đỡ tốn kém cho các đơn vị chủ quản các bộ sách giáo khoa vì chỉ cần một vài buổi online là bồi dưỡng xong cho giáo viên cả nước đối với mỗi môn học.
Bởi, ngày chúng tôi tập huấn sách giáo khoa Ngữ văn 9 của một bộ sách, lúc cao điểm lên đến 947 điểm cầu từ nhiều trường học của nhiều địa phương trên cả nước.
Hơn nữa, những nội dung tập huấn cũng được các tác giả sách giáo khoa là tổng chủ biên, chủ biên báo cáo. Giáo viên được nghe trực tiếp không phải qua các khâu trung gian nên những nội dung cần nói đều có thể được truyền đạt đầy đủ đến giáo viên giảng dạy bộ sách giáo khoa đó.
Thế nhưng, việc tập huấn online rất khó có thể mang lại những hiệu quả cần thiết cho giáo viên nên sau ngày tập huấn, nhiều giáo viên vẫn còn nhiều băn khoăn.
Thứ nhất: không biết vì lý do gì nhưng đầu buổi sáng tập huấn, nhìn lên màn hình, chúng tôi thấy có những lúc cao điểm lên đến 947 điểm cầu. Nhưng, cuối buổi sáng chỉ còn hơn 800 điểm cầu còn hiện hữu trên màn hình.
Sang giờ tập huấn buổi chiều, nhiều thời điểm chỉ còn dao động gần 40 điểm cầu duy trì việc tập huấn. Như vậy, chỉ từ sáng đến chiều đã có tới khoảng trên 900 điểm cầu không còn tham dự buổi tập huấn nữa.
Trong khi, buổi sáng tập huấn phần cấu trúc toàn bộ sách giáo khoa, phần văn bản và tiếng Việt; buổi chiều là phần viết (làm văn) và kiểm tra đánh giá. Việc phần lớn các điểm cầu so với buổi sáng không tham dự tập huấn buổi chiều cũng đồng nghĩa không thể lĩnh hội được nội dung mà các tác giả sách giáo khoa báo cáo.
Nếu như những năm vừa qua, mỗi năm học, mỗi bộ sách giáo khoa của mỗi môn học chỉ tập huấn từ 1 buổi đến 1 ngày thì ngày chúng tôi tập huấn sách giáo khoa Ngữ văn 9 vừa qua cũng đồng nghĩa nhà xuất bản đã tập huấn xong cho giáo viên đối với năm học 2024-2025 tới đây.
Thứ hai: trong buổi tập huấn, chúng tôi nhìn thấy một bộ phận giáo viên tham dự chưa dành trọn thời gian cho công việc chính. Một số giáo viên có mặt trong buổi tập huấn rất ít khi nhìn lên màn hình máy chiếu mà chỉ chăm chú nhìn vào màn hình điện thoại cá nhân hoặc trò chuyện với những giáo viên kế bên.
Chúng tôi quan sát, không hiếm trường hợp giáo viên đến tập huấn chủ yếu là chỉ dừng lại ở việc điểm danh cho đầy đủ theo lệnh triệu tập của nhà trường.
Thứ ba: có trường hợp báo cáo viên cũng chưa có sự chuẩn bị tốt, cần thiết trước khi báo cáo. Chẳng hạn, buổi sáng chúng tôi tập huấn với tổng chủ biên sách một môn học thì đến 1/3 thời gian bị hư…chuột máy tính. Vì thế, thời gian gián đoạn khá nhiều.
Khi chuột máy tính bị trục trặc liên tục không thể di chuyển được, báo cáo viên lên tiếng nhờ bộ phận kĩ thuật giúp đỡ nhưng cũng mất một hồi lâu mới có tín hiệu.
Thế là gần nửa sau buổi tập huấn, báo cáo viên đọc nói theo nội dung các slide trình chiếu, hết mỗi slide lại phải lên tiếng nhờ bộ phận kĩ thuật di chuyển sang slide khác…rất buồn cười. Có lẽ người báo cáo và bộ phận kĩ thuật ngồi ở 2 phòng khác nhau nên báo cáo viên cứ phải nhắc khi chuyển sang slide khác.
Thứ tư: sau ngày tập huấn, giáo viên được yêu cầu làm bài tập mà các nhà xuất bản thiết kế gửi qua link. Mỗi môn học, nhà xuất bản bộ sách chúng tôi tập huấn đã thiết kế 10 câu hỏi trắc nghiệm, tương đương với thang điểm 10.
Có điều, bên cạnh việc nhà xuất bản gửi đường link bài tập thì giáo viên chúng tôi thấy còn có tệp tin các câu hỏi và đáp án tương ứng. Vì thế, giáo viên làm bài tập nhưng đã có sẵn đáp án gửi kèm nên gần như giáo viên nào cũng được 10 điểm. Liệu cách làm bài tập như vậy có tác dụng gì không?
Thế là việc tập huấn, bồi dưỡng sách giáo khoa chương trình 2018 cho giáo viên dưới cơ sở đã cơ bản hoàn tất. Nhiệm vụ chính của các tác giả sách giáo khoa, các nhà xuất bản đã cơ bản xong. Sách giáo khoa cũng đã được các địa phương, nhà trường lựa chọn.
Việc tập huấn online vẫn tiếp tục được các nhà xuất bản duy trì xuyên suốt cả cấp học trong mấy năm nay. Nhìn chung, những buổi tập huấn như vậy rất khó mang lại hiệu quả và nguyên nhân xuất phát từ nhiều phía.
(*) Văn phong, nội dung bài viết thể hiện góc nhìn, quan điểm của tác giả.
