Góc khuất của đề thi lỗi

11/06/2019 06:07
Nguyễn Văn Lư
(GDVN) - Cuộc thi nào cũng đề cao bí mật đề thi, sự chuẩn xác về nội dung và hình thức của đề thi. Nhưng lỗi của đề thi vẫn xảy ra rất đa dạng. Lí do là gì?

Tháng 6 mùa thi rộn ràng, từ ngõ xóm đến phố nhỏ, hàng triệu ánh nhìn hướng theo con trẻ.

Thi tuyển sinh vào lớp 10, thi Trung học phổ thông quốc gia…Người làm công việc thi và người đi thi, thầy cô và cha mẹ thí sinh, người làm đề thi và người phê duyệt đề thi đều nín lòng chờ đợi giờ phút kỳ thi kết thúc.

Các cuộc thi nào cũng vậy, nước nào cũng vậy, bí mật đề thi, sự chuẩn xác về nội dung và hình thức của đề thi luôn đặt ra càng nghiêm ngặt hơn.

Nhưng lỗi của đề thi vẫn xảy ra rất đa dạng.

Nhẹ như thiếu dấu chấm, dấu phảy, lỗi chính tả và lớn là sai thông tin, sai kiến thức, hoặc giống nhau…

Lỗi đề thi gây phiền phức và tốn kém kinh tế tiền bạc, ảnh hưởng lợi ích người thi, và người làm đề thi và xã hội.

Yếu tố kỹ thuật và nội dung quy trình làm đề thi luôn được nhắc nhở, giám sát, bảo mật và chi ly từng khâu, chính xác từng phần.

Chỉ môn Ngữ văn tự luận hoàn toàn, đề thi ngắn gọn, dễ làm, còn các môn trắc nghiệm, đề thi dài và nhiều đề, trộn đề, soát đề là cả một kỳ công, vất vả và trách nhiệm.

Vì sao đề thi cấp tỉnh (thi tuyển sinh, thi học sinh giỏi, thi giáo viên giỏi) vẫn còn nhiều lỗi như chúng ta đã biết?

Quy trình sản xuất đề thi

Cán bộ, chuyên viên Sở Giáo dục và Đào tạo hoặc Phòng Giáo dục tìm người ra đề nguồn, nộp đề.

Trước ngày thi chính thức, thành lập Hội đồng đề và in sao, triệu tập mỗi môn 2 thầy cô tham gia phản biện, mở bảo mật đề nguồn, chọn lấy 2 đề sẽ sử dụng, tiếp tục biên soạn, hoàn thiện đề thi chính thức và dự phòng rồi sau đó là đáp án. 

Trước lúc đi ra đề thi chuyên viên, giáo viên thường làm gì?

Lãnh đạo phê duyệt đề thi, đáp án chính thức và dự phòng chuyển bộ phận kỹ thuật in sao, đóng gói theo quy trình bảo mật nhà nước.

Chủ tịch Hội đồng coi thi nhận đề, bảo quản và phát đề tận tay thí sinh theo lịch thi.

Thí sinh sẽ phát hiện nếu có sai sót và nhờ công nghệ số, lãnh đạo thi có thể điều chỉnh đề, nếu thời gian cho phép. 

 Đến Hội đồng Chấm thi, đề thi và đáp án qua khâu thẩm định cuối qua nhận xét của giám khảo.

Đề thi là sản phẩm của trí tuệ và quy trình chế tác đề thi chính xác và nghiêm ngặt như thế rất khó bị lỗi được!

Đội ngũ thầy cô làm đề thi

Phần lớn thầy cô có năng lực chuyên môn không muốn tới khu cách ly hoàn toàn 3 vòng hàng chục ngày như bị giam lỏng mà trách nhiệm lại khủng tới mức có thể hạ lương, cấm làm thi hoặc phê bình, cảnh cáo để tiếng cho đời! 

Cán bộ, chuyên viên biết rõ năng lực và tay nghề chuyên môn của các thầy cô được mời.

Phần lớn họ được làm đề thi chuẩn và nghiêm túc từ cơ sở trường đang dạy.

Minh chứng là chất lượng học sinh giỏi, giờ thi giảng, bài thi kiểm tra chuyên môn và ý kiến của Hiệu trưởng…

Mỗi địa phương hàng chục kỳ thi quan trọng hàng năm, hàng trăm đề thi các môn đều đạt tất cả các yêu cầu đã bổ sung ngân hàng càng nhiều những đề thi thành công.

Sự chuyên tâm, chuyên nghiệp và năng lực chuyên môn tốt của thầy cô khẳng định danh dự cho họ và đem đến cho thí sinh những thử thách xứng đáng thật sự, đề thi vừa sức, mới lạ và đánh thức được cảm hứng làm bài thi. 

Chế độ trả thu lao quá thấp, hầu như chỉ đủ tiền quà cho con làm cho những chuyên gia sản xuất đề thi không mặn mà.

Người né tránh khéo léo, người thăng tiến làm lãnh đạo…đã nhường lại sân chơi cho những tập sự mới của mùa thi mới.

Đề Ngữ văn vào lớp 10 của Vĩnh Phúc thi ngày 05/6/2019 có 2 lỗi.
Đề Ngữ văn vào lớp 10 của Vĩnh Phúc thi ngày 05/6/2019 có 2 lỗi.

Lỗi về bố cục văn bản, câu 1 - Câu 5, Câu 6 trong mục I và II?

Lỗi không giới hạn bao nhiêu chữ, bao nhiêu câu và nêu suy nghĩvề một đề tài quá rộng, như đề tài luận văn Thạc sĩ: giá trị của sự sáng tạo trong cuộc sống. 

Sao không giới hạn sáng tạo ở một khía cạnh, một luận điểm nhỏ học tập, lao động, giao tiếp, hay bán hàng…?

Góc khuất của đề thi lỗi

- Toan tính cho mục đích kinh doanh, kiếm tiền làm giàu đã biến việc được mời tham gia làm đề thi thành cơ hội.

Một số thầy cô đã chủ động tiếp cận chuyên viên, quảng bá cá nhân, đánh bóng chuyên môn bằng thành tích ảo để được lọt danh sách tham gia làm đề nguồn hoặc chọn phản biện và làm đề chính thức.

Khi là thành viên Hội đồng làm đề, họ xứng đáng được đồng nghiệp ngưỡng mộ và nể phục…và năm nào cũng sát đề, trúng đề nên năm nào cũng chật cả phòng.

- Số lượng học sinh học thêm và lợi nhuận học phí tỉ lệ thuận với những tiết lộ phom đề, trọng tâm và phần trăm câu trúng đề chính thức.

Đồng nghiệp thân thiết cũng nhờ một vài chia sẻ định hướng của người được làm đề mà thơm lây.

Người ngoài cuộc, phụ huynh và đồng nghiệp sẽ lý giải vì sao lại có sự trùng lặp khéo tới mức 80 % như Quảng Bình vừa rồi, hoặc giống dạng kiểu thầy đã ôn, chỉ khác số hay chút xíu từ ngữ…

Đề thi và gợi ý giải đề Ngữ văn vào lớp 10, không chuyên của Vĩnh Phúc

- Người làm đề nguồn chưa chắc được tham gia Hội đồng đề thi chính thức.

Về nguyên tắc bảo mật, anh ta phải chịu trách nhiệm hoàn toàn.

Sau khi hoàn thành đề, niêm phong USB và bản in, gửi đi và chỉ 2 người phản biện chính thức được mở niêm phong khi đã cách ly hoàn toàn.

Thường mỗi môn có 4 đề nguồn, 2 cán bộ phản biện sẽ phải chọn trong 4 đề đó, cân đối độ khó dễ, hoán đổi các câu và hoàn thiện.

Những sự cố rò rỉ thông tin về nội dung đề thi như đã có chỉ có thể từ người ra đề nguồn tiết lộ.

Sau 2/3 thời gian của môn thi cuối cùng, các thành viên mới được thoát ra khỏi khu cách ly về nhà.

- Trình độ và năng lực của người làm đề là góc khuất tệ hại nhất.

Vì những lý do rất tế nhị - kiểu như tạo điều kiện cho con, cháu, người thân của người quan trọng hoặc của mình - cán bộ, chuyên viên phải mời người làm đề nguồn và đề chính thức non kém kỹ năng và dốt chuyên môn.

Học sẽ cho ra lò những đề thi sao chép, những đề thi quá dễ hoặc quá khó, hoặc sai kiến thức, hoặc ngô nghê về diễn đạt, trình bày…

Người làm đề chưa chuẩn thì đề thi hỏng là điều chắc chắn.

- Tâm và tầm của người làm đề thi sẽ quyết định độ mới mẻ và sâu sắc, sự chính chuẩn và uyên bác.

Cách ly giáo viên ra trùng đề thi khiến 6.400 thí sinh phải thi lại

Hình như, án hình kỷ luật lơ lửng trên đầu nên phần lớn các thầy cô chọn giải pháp làm đề an toàn theo cả nghĩa đen và nghĩa bóng.

Đây là góc tối khuất tồi tệ nhất của hàng loạt đề thi cũ mèm, lặp lại hoặc xào xáo, cắt tỉa.

Chân lý của người làm đề an toàn là lấy đề đã sử dụng, lấy đề trong tài liệu đỡ phải nghĩ, phải viết và không phải lo lắng gì.

- Sự cẩu thả của người làm đề nguồn, người làm chính thức đã dẫn tới sự sai sót đáng tiếc.

Bình thường, hoàn thiện đề chính thức, người làm đề buộc phải đổi chéo nhau, nhờ nhau đọc, soát lại chính tả, câu chữ và diễn đạt vài ba lần và nếu có chuyên môn còn phản biện tiếp nội dung.

Như thí sinh, đồng đội đọc sẽ giúp tránh được nhiều lỗi sơ suất ngô nghê.

Bạn bảo thế là lộ đề ư?

Trong khu khách sạn riêng biệt, hoặc trong một khu nhà có an ninh 3 vòng, cửa sổ niêm phong hết, hành lang bịt lưới chống côn trùng bằng thép, con ruồi không chui lọt, rác không được mang ra khỏi khu vực, đồ ăn an ninh kiểm tra thì bạn có biết môn người khác cũng chẳng sợ lộ đâu nhé.

Những đề lỗi về chính tả, thiếu thông tin hoặc diễn đạt chưa chuẩn, chưa tường minh đều do sự bất cẩn, vội vàng của những người thiếu trách nhiệm với chính mình.

- Góc khuất của mỗi đề thi sai sót còn là nguyên tắc làm đề.

Người phản biện chọn chính thức chỉ được sử dụng đề nguồn.

Trong khu vực cách ly hoàn toàn, kể cả internet, ngoài máy tính, sách giáo khoa và kinh nghiệm, năng lực chuyên môn vốn có, người làm đề không có thông tin đối chiếu hay bổ sung như ở nhà.

Bản lĩnh và chuyên môn không vững, chắc chắn đề không tránh khỏi lỗi, nhất là đề nguồn nào có câu hỏi mới, khác lạ, hoặc đề nguồn có vấn đề.

Niềm vui của người làm đề chỉ trọn vẹn khi Hội đồng chấm thi kết thúc mà không có điều tiếng gì.

Người viết không còn cơ hội được cách ly vẫn luôn đau đáu mong các thầy cô mạnh mẽ, dám làm dám chịu để thí sinh được thử sức thực sự và xứng đáng với những đề thi chuẩn đúng và mới lạ.

Nguyễn Văn Lư