Năm 2021, dịch Covid-19 diễn biến còn phức tạp hơn rất nhiều so với năm qua.
Kỳ thi tốt nghiệp trung học phổ thông đợt 1 diễn ra trong 2 ngày 7, 8/7/2021 đã hoàn thành, chưa thể nói là thành công do vẫn có nhiều địa phương phải dừng thi do có các ca bệnh Covid-19, nhiều trường hợp F1, F2 trong kỳ thi và vẫn đâu đó còn các trường hợp chưa phát sinh, truy vết,…
Tuy nhiên, xét về tổng thể tổ chức một kỳ thi tốt nghiệp trung học phổ thông nghiêm túc, có thể dùng điểm thi để vừa làm căn cứ xét tốt nghiệp trung học phổ thông vừa làm căn cứ xét tuyển đại học, cao đẳng là một sự nỗ lực rất lớn của hệ thống chính trị và của Bộ Giáo dục và Đào tạo.
Do đó, người viết cho rằng mục đích kỳ thi đã hoàn thành, kỳ thi đạt mục tiêu đề ra,… dù dịch Covid-19 vẫn hết sức phức tạp.
 |
(Ảnh minh hoạ: Thùy Linh) |
Các sự cố kỳ thi có phần lỗi của điểm thi chưa nghiêm
Mỗi đơn vị cấp tỉnh là một Hội đồng thi, các nơi tổ chức kỳ thi tốt nghiệp trung học phổ thông gọi là điểm thi.
Với kinh nghiệm tổ chức kỳ thi, với quyết tâm của lãnh đạo, cấu trúc đề thi như hiện nay thì việc xuất hiện các lỗi như lộ, lọt đề, quay cóp, sử dụng tài liệu,… phần lớn là do lỗi của điểm thi và cán bộ coi thi chưa nghiêm.
Từng đi coi thi tốt nghiệp trung học phổ thông, tôi thấy với cách tổ chức chặt chẽ theo quy trình đã ban hành thì rất khó có bất kỳ vi phạm nào dù là nhỏ nhất trong quá trình diễn ra kỳ thi.
Thứ nhất, ở khâu chuẩn bị đã chuẩn bị đầy đủ cơ sở vật chất, các phòng chờ, phòng dùng để đồ học sinh,… học sinh chỉ đến phòng thi với dụng cụ cần thiết cho kỳ thi như bút, thước, máy tính, Atlat (thi môn Địa lý),… do đó khi trước khi học sinh vào phòng thi học sinh được giám thị nhắc nhở đầy đủ các bước.
Tôi không biết, giám thị quản lý ra sao để học sinh có thể mang điện thoại thông minh (smartphone có kích thước lớn) vào phòng thi, khi vào lớp giám thị kiểm tra học sinh cầm trên tay dụng cụ cần thiết, nếu học sinh mang điện thoại trong túi quần thì giáo viên dễ dàng nhận biết và nhắc nhở học sinh.
Do đó, việc để học sinh mang điện thoại tôi cho rằng có một phần lỗi của giám thị coi thi, cần rút kinh nghiệm chung và có hình thức xử lý cá nhân vi phạm.
Thứ hai, khó có thể có quay cóp hay sử dụng tài liệu.
Một kỳ thi, mỗi phòng thi tối đa 24 thí sinh, ngồi giãn cách trong phòng có 2 giám thị, bên ngoài có giám thị 3 (giám sát), bên cạnh đó có trưởng, phó điểm thi, thanh tra điểm thi, thanh tra Sở, Bộ, bên cạnh lực lượng công an, biên phòng.
Học sinh khó mà quay qua quay lại thì rất khó có chuyện quay cóp hay sử dụng tài liệu.
Bên cạnh đó, việc tổ chức thi theo hình thức trắc nghiệm (trừ môn Ngữ văn) gồm 24 mã đề khác nhau cho 24 thí sinh thì không có lý do gì để học sinh có thể quay cóp, vi phạm thi được.
Thực tế tổ chức rất chặt chẽ như vậy thì không có lý do gì có bất kỳ gian lận hay vi phạm trong kỳ thi được.
Nói thật lòng với quy định chặt như trên, muốn vi phạm trừ khi có sự tiếp tay, thông đồng của những người làm công tác coi thi.
Thứ ba, niêm phong bài thi sau mỗi môn thi.
Bên cạnh đó, sau khi thu bài và nộp về bộ phận thư ký thì bài thi mỗi môn của học sinh được niêm phong ngay sau khi kiểm tra có chữ ký của thư ký, giám sát, 2 giám thị và trưởng điểm thi.
Nên khâu nộp bài cũng rất khó gian lận, mọi gian lận sẽ được phát hiện và được xử lý rất dễ dàng thông qua các phương tiện công nghệ cao.
Do đó, kỳ thi tôi cho rằng đã tổ chức nghiêm túc, nếu có vi phạm chủ yếu là sơ sự tiếp tay, thông đồng của tổ chức, cá nhân có liên quan.
Nên tiếp tục duy trì kỳ thi tốt nghiệp trung học phổ thông lâu dài
Đã từng có ý kiến cho rằng nên xét tốt nghiệp trung học phổ thông và giao kỳ thi tuyển sinh đại học, cao đẳng cho các trường đại học, cao đẳng theo hình thức của họ.
Tuy nhiên, với quan điểm người viết nên tiếp tục duy trì kỳ thi tốt nghiệp trung học phổ thông lâu dài, có lợi rất nhiều cho phụ huynh và học sinh.
Trước đây, học sinh thi tốt nghiệp trung học phổ thông xong phải đăng ký thi đại học, cao đẳng, trung cấp tại nhiều trường khác nhau.
Nếu xét tốt nghiệp trung học phổ thông sẽ rất khó đánh giá chất lượng học tập của học sinh, dẫn đến thả nổi chất lượng, không hiệu quả.
Còn giao cho các trường đại học, cao đẳng tổ chức kỳ thi tuyển sinh mà không lấy kết quả thi tốt nghiệp trung học phổ thông cũng không hay, khi đó lại có việc các “lò” luyện thi lại mọc lên như nấm, học sinh học xong lớp 12 lại phải đăng ký các trường đại học, cao đẳng phải đi luyện thi ở nhiều trường khác nhau, lại phải đi nhiều nơi thi đại học, cao đẳng rất mất thời gian, tốn nhiều tiền, kinh phí đi lại, học tập, thi,…
Trong khi đó, học sinh chỉ thi một lần tốt nghiệp trung học phổ thông, sau đó lấy kết quả xét tuyển đại học, cao đẳng là quyết định đúng đắn, hợp tình, hợp lý, giảm áp lực cho nhân dân.
Do đó, nếu đề xuất xét tốt nghiệp trung học phổ thông, giao cho các trường tổ chức thi tuyển sinh đại học, cao đẳng vừa không đúng Luật Giáo dục vừa là đề xuất thụt lùi, gây khó khăn lên phụ huynh và học sinh.
Chỉ nên lấy điểm bài thi làm căn cứ xét tốt nghiệp
Do đó, người viết đồng tình với Bộ Giáo dục và Đào tạo về việc tiếp tục và lâu dài tổ chức kỳ thi tốt nghiệp trung học phổ thông, lấy kết quả làm căn cứ tuyển sinh đại học, cao đẳng trong nhiều năm tiếp theo, tránh xáo trộn, gây khó khăn cho học sinh và phụ huynh.
Tuy nhiên, người viết chỉ có một đề xuất là khi thi xong, nên lấy kết quả bài thi làm căn cứ xét tốt nghiệp mà không nên lấy kết quả học bạ lớp 12.
Việc tính điểm bài thi trung học phổ thông lấy kết quả học tập của lớp 12 đã gây nhiều hệ lụy như việc học sinh tốt nghiệp trung học phổ thông nhiều nơi 99% thậm chí 100% dẫn đến nhiều đề nghị bỏ kỳ thi trên, mặc dù việc thi tốt nghiệp trung học phổ thông đã được quy định trong Luật Giáo dục.
Việc các trường chạy theo thành tích “đẩy”, “nâng” chất lượng học sinh lớp 12 rất cao dù chất lượng thật là thấp, dẫn đến nhiều chuyện bi hài trong kỳ thi như kết quả điểm trung bình cuối năm lớp 12 trên 8,0 nhưng khi thi thì chỉ có 1,0 điểm,… nó ảnh hưởng rất lớn đến kế hoạch hoạch dạy thật, học thật, thi thật, nhân tài thật của Thủ tướng Chính phủ giao cho ngành giáo dục.
Chính việc lấy điểm trung bình lớp 12 cộng với điểm thi tốt nghiệp làm căn cứ xét tốt nghiệp đã dẫn đến 2 việc là tỷ lệ tốt nghiệp rất cao, năm 2020 tỷ lệ tốt nghiệp cả nước đạt 98,34% bên cạnh đó kéo theo tình trạng giả, gian dối, ngụy thành tích trong giáo dục.
Theo quan điểm người viết, việc tổ chức kỳ thi tốt nghiệp trung học phổ thông trung thực sẽ tạo động lực cho cả thầy và trò trong việc dạy tốt, học tốt.
Việc lấy kết quả thi tốt nghiệp trung học phổ thông làm căn cứ xét tuyển đại học, cao đẳng đã khiến cho các em đỡ áp lực, tốn nhiều thời gian, tiền bạc,… để phải chạy ngược, chạy xuôi đi đại học, cao đẳng nhiều đợt.
Vì vậy, việc duy trì kỳ thi tốt nghiệp là cần thiết, tuy nhiên chỉ nên quy định việc lấy kết quả thi làm căn cứ xét tốt nghiệp.
Một nguyên nhân quan trọng để chỉ nên lấy điểm kỳ bài thi làm căn cứ xét tốt nghiệp trung học phổ thông là việc theo Thông tư số 02/VBHN-BGDĐT ngày 4/5/2021 của Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành quy chế thi tốt nghiệp trung học phổ thông, nếu học sinh không tham dự kỳ thi tốt nghiệp trung học phổ thông hoặc dự thi không đạt yêu cầu thì được cấp giấy chứng nhận hoàn thành chương trình giáo dục phổ thông.
Một trong những điểm mới đáng chú ý liên quan đến quyền lợi của học sinh trong kỳ thi tốt nghiệp trung học phổ thông năm 2021 là, nếu học sinh không dự thi, hoặc thi không đạt yêu cầu để được công nhận tốt nghiệp trung học phổ thông thì sẽ được cấp giấy chứng nhận hoàn thành chương trình giáo dục phổ thông.
Học sinh hoàn thành chương trình lớp 12 dù không thi tốt nghiệp hoặc thi không đạt đã được cấp giấy chứng nhận hoàn thành chương trình lớp 12 nên các em hoàn toàn có thể sử dựng giấy chứng nhận hoàn thành chương trình lớp 12 đó đi làm hoặc tiếp tục học nghề.
Học sinh hoàn thành chương trình đã được công nhận thông qua giấy chứng nhận trên nên không có lý do gì để lấy điểm học lớp 12 để tính kết quả thi tốt nghiệp trung học phổ thông.
Việc “làm đẹp” học bạ, nâng điểm thậm chí sửa điểm,… học sinh lớp 12 lên cao để học sinh được tốt nghiệp trung học phổ thông, chạy theo thành tích ảo là một rào cản thật sự đối với kế hoạch học thật, thi thật, nhân tài thật trong thời gian tới.
Khi lấy điểm thi làm căn cứ xét tốt nghiệp trung học phổ thông, có thể điểm thi thấp, tỷ lệ tốt nghiệp sẽ không cao nhưng sẽ phân luồng học sinh chính xác hơn.
Các em biết trình độ mình ở đâu để lựa chọn tiếp tục học đại học hay sẽ có hướng đi khác, có lợi cho công tác phân luồng.
Đây cũng là cách tạo động lực cho học sinh học tập tốt hơn, giáo viên sẽ cố gắng dạy thật hơn, chất lượng thật hơn là điều mà giáo dục đang hướng đến góp phần dạy thật, học thật bệnh ngụy thành tích, giả dối từ đó cũng dần dần biến mất.
(*) Văn phong, nội dung bài viết thể hiện góc nhìn, quan điểm của tác giả.
