Điểm mới trong việc xét thi đua khen thưởng đối với cán bộ, giáo viên, nhân viên ở các nhà trường kể từ năm học 2023-2024 là khi xét danh hiệu Chiến sĩ thi đua cơ sở không còn khống chế tỉ lệ 15% số lượng và có thêm tiêu chí viên chức Hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ cũng được xét tặng danh hiệu chiến sĩ thi đua cơ sở.
Nếu theo đúng hướng dẫn của Luật thi đua, khen thưởng 2022, ngoài việc đạt danh hiệu chiến sĩ thi đua tăng cao, các danh hiệu thi đua, khen thưởng cũng có thể sẽ tăng cao do có sự “nới lỏng” về điều kiện, tiêu chuẩn so với trước đây.
Số lượng chiến sĩ thi đua có thể tăng cao so với trước đây
Trước đây, căn cứ theo hướng dẫn tại Căn cứ Điều 9 Nghị định 91/2017/NĐ-CP quy định về danh hiệu Chiến sĩ thi đua cơ sở bắt buộc phải có sáng kiến kinh nghiệm và danh hiệu này bị khống chế tỉ lệ %.
Cụ thể, theo hướng dẫn: “Danh hiệu “Chiến sĩ thi đua cơ sở” được xét tặng hàng năm cho cá nhân đạt các tiêu chuẩn sau: Đạt tiêu chuẩn danh hiệu “Lao động tiên tiến” hoặc “Chiến sĩ tiên tiến”;
Có sáng kiến để tăng năng suất lao động, tăng hiệu quả công tác được cơ sở công nhận hoặc có đề tài nghiên cứu khoa học đã nghiệm thu được áp dụng tại cơ quan, tổ chức, đơn vị hoặc mưu trí, sáng tạo trong chiến đấu, phục vụ chiến đấu, hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được đơn vị công nhận.
Tỷ lệ cá nhân được công nhận danh hiệu “Chiến sĩ thi đua cơ sở” do bộ, ban, ngành, tỉnh, đoàn thể trung ương căn cứ vào tình hình thực tiễn quy định cho phù hợp, nhưng không quá 15% tổng số cá nhân đạt danh hiệu “Lao động tiên tiến” hoặc danh hiệu “Chiến sĩ tiên tiến”.
Có nghĩa là tiêu chuẩn, điều kiện để được công nhận chiến sĩ thi đua cơ sở sẽ khó khăn khi phải đạt đến 4 tiêu chuẩn:
Một là phải được đánh giá đạt danh hiệu lao động tiên tiến; hai là có sáng kiến được công nhận; ba là phải được đánh giá hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ; bốn là phải nằm trong số 15% người đạt danh hiệu Lao động tiên tiến.
Giả sử, trước đây đơn vị có 50 người, có 40 người được công nhận lao động tiên tiến, thì chỉ tối đa có 6 người được đề nghị danh hiệu chiến sĩ thi đua cơ sở (chiếm tỷ lệ 12% tổng số giáo viên) và những người được đề nghị chiến sĩ thi đua cơ sở phải đạt 2 tiêu chuẩn có sáng kiến và được đánh giá hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ.
Luật Thi đua, khen thưởng 2022 có hiệu lực từ 01/01/2024, sẽ không còn khống chế tỷ lệ %, cũng như mở rộng cơ hội cho giáo viên đạt được nhiều danh hiệu chiến sĩ thi đua cơ sở nhiều hơn.
Cụ thể, tại Điều 23 Luật Thi đua, khen thưởng quy định: “Danh hiệu “Chiến sĩ thi đua cơ sở” để tặng cho cá nhân đạt các tiêu chuẩn sau đây:
1. Đạt tiêu chuẩn danh hiệu “Lao động tiên tiến” hoặc “Chiến sĩ tiên tiến”;
2. Hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ hoặc có sáng kiến được cơ sở công nhận hoặc có đề tài khoa học, đề án khoa học, công trình khoa học và công nghệ đã được nghiệm thu hoặc mưu trí, sáng tạo trong chiến đấu, phục vụ chiến đấu được đơn vị công nhận.”
Như vậy, việc xét danh hiệu chiến sĩ thi đua cơ sở sẽ thoáng hơn rất nhiều từ 4 tiêu chuẩn chỉ còn lại 2.
Một là đạt danh hiệu lao động tiên tiến; hai là có sáng kiến được công nhận (hoặc được thủ trưởng đánh giá hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ), và cũng không có khống chế tỷ lệ 15% như trước đây.
Có nghĩa là số lượng giáo viên trong đơn vị có thể là 30, 40 thậm chí 50, 60%,…người đạt danh hiệu chiến sĩ thi đua cơ sở miễn đạt 2 tiêu chuẩn trên.
Giả sử một đơn vị có 60 người, có cả 60 người đạt danh hiệu lao động tiên tiến (danh hiệu lao động tiên tiến cũng không khống chế số lượng, tỷ lệ).
Trong 60 người đạt danh hiệu lao động tiên tiến theo Văn bản hợp nhất 3/VBHN-BNV hợp nhất Nghị định 90/2020/NĐ-CP và Nghị định 48/2023/NĐ-CP, có thể có 20% được đánh giá hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ. 12 giáo viên này sẽ được đề nghị danh hiệu chiến sĩ thi đua cơ sở.
Bên cạnh đó, trong số 48 giáo viên còn lại, có 18 người đạt sáng kiến được cấp có thẩm quyền công nhận. 18 giáo viên này cũng sẽ được đề nghị danh hiệu chiến sĩ thi đua cơ sở.
Như vậy, tại trường này, sẽ có tổng số 30 người được đề nghị công nhận chiến sĩ thi đua cơ sở, chiếm tỷ lệ 50%.
Ban Thi đua, khen thưởng cũng đã có trả lời câu hỏi về quy định % tỷ lệ đạt chiến sỹ thi đua, lao động tiên tiến như sau: Để đảm bảo nguyên tắc khen thưởng được quy định trong Luật Thi đua, khen thưởng là “thành tích đến đâu khen thưởng đến đó”; Luật Thi đua, khen thưởng không quy định và không giao quy định tỷ lệ xét danh hiệu “Chiến sĩ thi đua cơ sở” hoặc Lao động tiên tiến. [1]
Nếu đơn vị nào có nhiều thành tích, tham gia và nhiều sáng kiến được cấp có thẩm quyền đánh giá đạt, tỷ lệ còn có thể cao hơn.
Đề nghị khen thưởng Bằng khen bộ, ngành, tỉnh và bằng khen Thủ tướng chính phủ cũng sẽ tăng cao
Trước đây, Nghị định 91/2017/NĐ-CP hướng dẫn xét thi đua, khen thưởng quy định tiêu chuẩn, điều kiện để được tặng bằng khen bộ, ngành tỉnh, đoàn thể trung ương được quy định tại điểm c, khoản 1 Điều 39 như sau: “Bằng khen cấp bộ, ban, ngành, tỉnh, đoàn thể trung ương để tặng cho cá nhân gương mẫu chấp hành tốt chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước đạt một trong các tiêu chuẩn sau:
...c) Có 02 năm trở lên liên tục hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ, trong thời gian đó có 02 sáng kiến được công nhận và áp dụng hiệu quả trong phạm vi cấp cơ sở; đối với công nhân, nông dân, người lao động lập được nhiều thành tích trong lao động sản xuất có phạm vi ảnh hưởng trong cấp xã, cơ quan, đơn vị, tổ chức, doanh nghiệp.”
Còn đối với Luật Thi đua, khen thưởng 2022, điều kiện để được tặng bằng khen bộ, ngành, tỉnh được quy định tại điểm d khoản 1 Điều 74. Bằng khen của Bộ, ban, ngành, tỉnh
“1. Bằng khen của Bộ, ban, ngành, tỉnh để tặng hoặc truy tặng cho cá nhân gương mẫu chấp hành tốt chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước và đạt một trong các tiêu chuẩn sau đây:
d) Có 02 lần liên tục được tặng danh hiệu “Chiến sĩ thi đua cơ sở” hoặc có liên tục từ 02 năm trở lên được công nhận hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ, trong thời gian đó có 02 sáng kiến được công nhận và áp dụng có hiệu quả trong phạm vi cơ sở hoặc có 02 đề tài khoa học, đề án khoa học, công trình khoa học và công nghệ đã được nghiệm thu và áp dụng hiệu quả trong phạm vi cơ sở;…”
Tiêu chuẩn để tặng bằng khen bộ, ngành, tỉnh mới bổ sung trường hợp giáo viên 2 năm liên tục được tặng danh hiệu chiến sĩ thi đua cơ sở.
Bên cạnh đó, do số lượng chiến sĩ thi đua cơ sở tăng cao nên đương nhiên, danh sách đề nghị tặng bằng khen bộ, ngành, tỉnh cũng sẽ tăng cao hơn so với trước đây.
Đối với việc tặng Bằng khen Thủ tướng Chính phủ trước đây tại Nghị định 91/2017/NĐ-CP quy định tại điểm c khoản 1 Điều 38. “Bằng khen của Thủ tướng Chính phủ”
1. “Bằng khen của Thủ tướng Chính phủ” để tặng cho cá nhân gương mẫu chấp hành tốt chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước đạt một trong các tiêu chuẩn sau:
… c) Đã được tặng bằng khen cấp bộ, ban, ngành, tỉnh, đoàn thể trung ương và 05 năm tiếp theo trở lên liên tục hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ, trong thời gian đó có 05 sáng kiến được công nhận và áp dụng hiệu quả trong phạm vi cấp cơ sở hoặc mưu trí, dũng cảm, sáng tạo trong chiến đấu, phục vụ chiến đấu, trong thời gian đó có 05 lần được tặng giấy khen trở lên.”
Tức để được đề nghị tặng bằng khen Thủ tướng Chính phủ phải được tặng bằng khen bộ, ngành, tỉnh và 5 năm liên tục tiếp theo hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ, trong thời gian đó có 05 sáng kiến được công nhận và áp dụng hiệu quả.
Tiêu chuẩn này có ít người đạt được, tại mỗi đơn vị huyện, đối với ngành giáo dục mỗi năm chỉ có 1 vài người hoặc có năm không có người đủ tiêu chuẩn để đề nghị được tặng bằng khen Thủ tướng Chính phủ.
Nhưng từ năm học này, theo Luật Thi đua, khen thưởng 2022 tại điểm b khoản 1 Điều 73 quy định về tặng “Bằng khen của Thủ tướng Chính phủ” như sau:
1. “Bằng khen của Thủ tướng Chính phủ” để tặng hoặc truy tặng cho cá nhân chấp hành tốt chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước và đạt một trong các tiêu chuẩn sau đây:
b) Đã được tặng bằng khen của Bộ, ban, ngành, tỉnh và có liên tục từ 05 năm trở lên đến thời điểm đề nghị được công nhận hoàn thành tốt nhiệm vụ trở lên, trong thời gian đó có 03 lần được tặng danh hiệu “Chiến sĩ thi đua cơ sở”;…”
Tiêu chuẩn này đã nới lỏng rất nhiều so với trước đây phải 5 năm liên tục hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ và phải có 5 sáng kiến được cấp có thẩm quyền công nhận.
Luật thi đua, khen thưởng 2022 quy định điều kiện tặng bằng khen Thủ tướng Chính phủ chỉ cần đạt bằng khen bộ, ngành, tỉnh thì sau đó có ít nhất 5 năm liên tục hoàn thành tốt nhiệm vụ trở lên, nếu trong thời gian đó chỉ cần 3 lần được được tặng danh hiệu “Chiến sĩ thi đua cơ sở” là đủ tiêu chuẩn, điều kiện được đề nghị tặng bằng khen của Thủ tướng Chính phủ.
Ban Thi đua, khen thưởng Trung ương thuộc Bộ Nội vụ cũng đã trả lời câu hỏi công dân về trường hợp cá nhân đủ điều kiện tặng bằng khen Thủ tướng Chính phủ như: “trường hợp ông Nguyễn Văn A đã được tặng Bằng khen của Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh năm 2011 (khen công trạng); sau đó từ năm 2012 đến năm 2023 là 12 năm, ông Nguyễn Văn A liên tục được công nhận hoàn thành tốt nhiệm vụ trở lên và trong thời gian đó có 03 lần được tặng danh hiệu “Chiến sĩ thi đua cơ sở” vào các năm 2013, 2014 và năm 2023 thì ông Nguyễn Văn A đủ tiêu chuẩn đề nghị xét tặng Bằng khen của Thủ tướng Chính phủ.”
Như vậy, với những quy định tại Luật Thi đua, khen thưởng 2022; hướng dẫn Luật Thi đua, khen thưởng sẽ cho thấy số lượng giáo viên đạt danh hiệu Chiến sĩ thi đua cơ sở hay số lượng được đề nghị xét tặng bằng khen bộ, ngành, tỉnh cũng như Bằng khen Thủ tướng Chính phủ có thể sẽ tăng cao hơn so với trước đây.
Điều này sẽ mở rộng cơ hội cho nhiều người có cơ hội được xét thi đua cũng như đề nghị các danh hiệu khen thưởng.
Tuy nhiên, cũng gây nên những lo ngại về việc “lạm phát” danh hiệu chiến sĩ thi đua cơ sở, danh hiệu khen thưởng và cũng gây băn khoăn khi quỹ thi đua, khen thưởng tại đơn vị có hạn.
Bởi, tại khoản 4 Điều 11 Luật Thi đua, khen thưởng quy định: “Người ra quyết định khen thưởng có trách nhiệm chi thưởng từ quỹ thi đua, khen thưởng do cấp mình quản lý…”
Tài liệu tham khảo:
[1] https://giaoduc.net.vn/ban-thi-dua-khen-thuong-tra-loi-cac-cau-hoi-ve-xet-thi-dua-moi-gv-nen-biet-post242347.gd
[2] Luật Thi đua, khen thưởng 2022
(*) Văn phong, nội dung bài viết thể hiện góc nhìn, quan điểm của tác giả.
