Tác giả Nguyễn Quốc Vương - người từng tu nghiệp ở Nhật đã viết tác phẩm “Nước Nhật nhìn từ những thứ bình thường” và hiện đang là người lang thang bán sách rong để truyền bá văn hoá đọc, gieo nguồn cảm hứng cho giới trẻ đọc sách và làm điều tử tế. Thật tiếc, cuốn sách này của tác giả đang bị xâm hại tác quyền.
Bức xúc trước tình trạng “đứa con tinh thần” của mình bị xuất bản lậu, tác giả Nguyễn Quốc Vương đã phản ánh tới Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam.
Phóng viên Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam đã có cuộc trao đổi với tác giả Nguyễn Quốc Vương để hiểu rõ hơn về các vấn đề liên quan.
Phóng viên: Ông có thể chia sẻ chi tiết “sự cố” đối với tác phẩm “Nước Nhật nhìn từ những thứ bình thường" của mình không?
Tác giả Nguyễn Quốc Vương: Tôi có viết một cuốn sách và đặt tên là “Nước Nhật nhìn từ những thứ bình thường” ghi lại trải nghiệm của tôi ở Nhật Bản trong thời gian du học ở đây.
Năm 2016, tôi kí hợp đồng nhượng quyền xuất bản sách giấy cho Công ty cổ phần zGroup- Nhãn sách Bão (gọi tắt là zGroup) trong 3 năm. Hợp đồng kí ngày 15/12/2016 và kết thúc 15/12/2019. Trong hợp đồng có cho phép zGroup làm ebook (ebook là một loại sách điện tử) nhưng với điều kiện phải thông báo, báo cáo doanh thu và chia lợi nhuận cho tôi.
Sau buổi ra mắt sách và nhận được nhuận bút sách giấy sau đó (thực chất tôi dành một nửa nhuận bút mua lại sách để bán rong và tặng bạn bè) thì hai bên không có liên lạc qua lại gì cho đến khi hết hạn hợp đồng. Tuy nhiên gần đây tôi phát hiện ra trang website waka.vn của Công ty cổ phần Waka bán cuốn ebook “Nước Nhật nhìn từ những thứ bình thường”của tôi với giá 22.000 đồng cho khách lẻ và bán theo gói cho khách VIP.
Thấy rất kỳ lạ nên tôi mua thử thì thấy đúng là họ đang bán thật. Nhiều bạn bè tôi cũng mua và thấy như vậy. Tôi nghĩ ngay đến chuyện họ đã phát hành lậu cuốn sách này nên đã thu thập chứng cứ cần thiết và nhờ cả bên thứ ba làm việc.
 |
Hình ảnh website của công ty cổ phần Waka bán cuốn ebook “Nước Nhật nhìn từ những thứ bình thường” trước và sau khi nhận được chất vấn của tác giả Nguyễn Quốc Vương |
Sau khi có chứng cứ, nhân chứng, thông tin, tôi liên lạc với Công ty cổ phần Waka qua email thì một thời gian sau nhận được thông tin trả lời với đại ý là Công ty cổ phần Waka mua quyền bán cuốn sách này dạng ebook từ zGroup cho nên tôi phải đi hỏi zGroup chứ họ không làm sai.
Ngay sau đó tôi liên lạc với zGroup. Ở mail thứ nhất họ nói “chờ Ban giám đốc họp rồi sẽ trả lời”. Đến các mail sau thì họ nhận lỗi và đề nghị tôi xem xét xem giải quyết thế nào.
Tuy nhiên, zGroup cũng đưa ra nhiều thông tin mà tôi thấy rất kì lạ như “Không nhận được tiền gì từ Công ty cổ phần Waka trừ tiền đặt cọc”, “Không nhận được báo cáo doanh thu từ Công ty cổ phần Waka”. Tất nhiên đây là chuyện của hai bên, tôi không kiểm chứng được vì zGroup không chịu đưa ra hợp đồng đã kí với Công ty cổ phần Waka với lý do “bí mật thông tin”. Cả Công ty cổ phần Waka cũng đưa ra lý do tương tự để từ chối trong khi cứ một mực cho rằng họ mua từ zGroup nên không sai.
Cần phải nói thêm rằng, trong suốt thời gian hợp đồng sách giấy có hiệu lực (15/12/2016-15/12/2019) tôi không nhận được bất cứ thông báo, báo cáo hay một khoản tiền bản quyền nào từ zGroup cũng như Công ty cổ phần Waka và vì vậy không hề biết đến sách của mình đã được làm ebook.
Sau khi hợp đồng hết hạn vào ngày 15/12/2019, ebook trên Công ty cổ phần Waka đã tồn tại tới tận ngày 17/11/2021 khi tôi chất vấn. Ngay cả sau khi tôi chất vấn, hai ngày sau Công ty cổ phần Waka mới chịu đưa sách về tình trạng “Đang chờ xét duyệt bản quyền” (hiện chưa gỡ).
Khi tôi hỏi Công ty cổ phần Waka về tính hợp pháp của chuyện họ xuất bản ebook của tôi thì họ khăng khăng rằng họ mua từ zGroup nên không biết hợp đồng giữa tôi và zGroup thế nào, hết hạn bao giờ và không chịu trách nhiệm gì với tôi… Theo lý luận cho thấy họ hoàn toàn có thể bán lậu bất cứ tác phẩm nào mà không cần quan tâm ai bán, bán có hợp pháp không và chủ sở hữu là ai, người bán phải có nghĩa vụ gì.
Tình trạng này cứ kéo dài như vậy, gần đây họ gửi mail đòi đề nghị gặp tôi để “thống nhất quan điểm”. Tôi đồng ý nhưng chi tiết gặp ở đâu, ngày giờ, nhân sự… thì còn phải xem xét, trao đổi thêm và tôi không chấp nhận quan điểm đổ lỗi để xóa đi sự sai trái trong việc tác quyền của tôi bị xâm phạm trong thời gian dài.
 |
 |
Thông cáo báo chí mà Công ty Cổ phần zGroup phát ngày 18/11/2021 |
Thậm chí Công ty cổ phần Waka trong khi khẳng định mình đúng còn nhấn mạnh hợp đồng khai thác cuốn sách này của tôi kí với zGroup còn kéo dài tới tận năm 2023. Nghĩa là nếu tôi không phát hiện ra và cáo giác thì sách vẫn bán thêm 2 năm nữa.
Ngoài ra vụ việc này còn làm cho Nhà xuất bản Phụ nữ Việt Nam trở thành đơn vị có quyền lợi và nghĩa vụ liên quan khi vào 9/3/2021 tôi đã kí hợp đồng trao quyền xuất bản có thời hạn (đến 9/3/2026) cả sách giấy, ebook, audiobook cho Nhà xuất bản này. Họ cũng bất ngờ và bức xúc khi biết sách của họ làm còn chưa ra kịp do ảnh hưởng của dịch COVID thì lại có ebook từ trước đó rất lâu trên trang web của waka.vn.
Để giải quyết vấn đề bản quyền tác phẩm của chính mình, ông đã và đang làm những gì để chống tình trạng sách lậu trong trường hợp này?
Tác giả Nguyễn Quốc Vương: Khi tìm hiểu về Công ty cổ phần Waka và các trường hợp bị công ty này xâm phạm bản quyền trước đó, tôi thấy có nhiều nhà văn, nhà thơ, tác giả là người tôi quen biết. Họ ban đầu đã lên án nhưng sau đó không có kết quả như ý. Tôi biết việc này là khó khăn vì ngay cả khi tôi đã “bắt tận tay, day tận trán” như vậy mà Công ty cổ phần Waka vẫn không hề nhận lỗi và một mực yêu cầu tôi đi hỏi zGroup thì đủ thấy họ đã lý luận vô lý thế nào cả về pháp lý lẫn đạo lý.
Để đòi lại công bằng cho tôi thì tôi sẽ sử dụng mọi khả năng có thể trong đó bao gồm việc đưa ra sự việc trước công luận, gửi đơn tới các cơ quan chức năng và xem xét khởi kiện ra tòa (trình tự các bước đang được tiến hành gấp rút, cẩn thận).
Qua trường hợp của mình, ông muốn khuyến cáo điều gì tới các tác giả đã và đang viết sách cũng như các công ty mua bản quyền?
Tác giả Nguyễn Quốc Vương: Ở Việt Nam các công ty sách, xuất bản mua bản quyền sách giấy thì lại không có nền tảng về công nghệ để phân phối ebook nên thường họ sẽ phải liên kết với bên thứ ba.
Do đó khi kí hợp đồng với tác giả nhiều công ty cài cắm câu chữ để “lừa” tác giả trao luôn cả quyền in sách giấy và ebook mà chỉ đề cập đến nghĩa vụ trả tác quyền sách giấy. Ngoài ra họ kí với tác giả một hợp đồng riêng nhưng lại kí với bên phân phối ebook một hợp đồng khác. Nghĩa là hai bên mặc cả, mua bán, chia chác với nhau đứa con tinh thần của tác giả mà tác giả không biết hoặc không thể biết được cụ thể, chính xác. Doanh số bán thế nào là một …bí mật lớn giữa hai bên đó với nhau. Tác giả được báo cáo thế nào thì biết thế.
Thậm chí trong trường hợp tệ hại như tôi, hai bên đã bán lậu hoàn toàn luôn suốt 3 năm mà không một dòng thông báo, không trả tác quyền một xu nào, không báo cáo. Cho tới thời điểm này thậm chí zGroup còn nói là “không có báo cáo doanh thu của Công ty cổ phần Waka”.
Vì vậy các tác giả khi trao quyền xuất bản cho công ty, nhà xuất bản nào nên chọn các đơn vị uy tín, trong lịch sử không dính vào các lùm xùm về bản quyền.
Đặc biệt, trước khi ký hợp đồng thì nên đọc kĩ hoặc nhờ người có chuyên môn tư vấn, tốt nhất nên thuê người đại diện như là một đại lý về tác quyền. Khi kí cần chú ý điều khoản trao quyền xuất bản bao lâu, hình thức là sách gì, phát hành ở Việt Nam hay toàn thế giới.
Đặc biệt với ebook thì để ngăn ngừa kẻ gian cần ghi rõ nếu đơn vị xuất bản muốn làm ebook thì hợp đồng này phải là hợp đồng ba bên giữa tác giả, bên mua quyền xuất bản và bên phân phối ebook (bên có nền tảng công nghệ kiểu Công ty cổ phần Waka). Không được để tình trạng người khác mặc cả, quyết định, làm tiền trên tài sản trí tuệ của mình mà mình không hề hay biết như tôi trong trường hợp trên.
Trân trọng cảm ơn tác giả Nguyễn Quốc Vương.
