Toàn bộ nội dung chất vấn và trả lời chất vấn của Bộ trưởng Bộ Giáo dục

Trước khi các đại biểu chất vấn, Bộ trưởng đã có phát biểu ngắn.

Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn trả lời chất vấn. Ảnh: TTXVN

Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Kim Sơn nêu, gần 2 năm qua, đại dịch COVID-19 đã làm đảo lộn và tàn phá tất cả các lĩnh vực của đời sống, trong đó, giáo dục và đào tạo là lĩnh vực chịu ảnh hưởng rất nặng nề. Kế hoạch năm học bị đứt đoạn, chương trình và nội dung giáo dục phải thay đổi theo hướng chỉ còn phần cốt lõi, gần 20 triệu học sinh, sinh viên không được tới trường trong một thời gian rất dài, trên 70.000 sinh viên không thể ra trường đúng hạn, ảnh hưởng tới việc cung cấp nguồn nhân lực. Việc học tập trực tuyến, học qua truyền hình trong điều kiện hạ tầng còn rất nhiều khó khăn, thiếu thốn đã gây ra rất nhiều hệ lụy và ảnh hưởng tiêu cực. Học sinh căng thẳng, mệt mỏi, thầy cô cực nhọc và áp lực, phụ huynh bức xúc, xã hội lo lắng, những chuyện bi hài, cả những việc đau lòng đã diễn ra khó có thể kể xiết.

Quán triệt tinh thần chỉ đạo của Chính phủ "đường tới lớp không ngừng học tập", toàn ngành giáo dục và đào tạo đã chủ động chuyển trạng thái sang dạy và học ứng phó với dịch bệnh, ra sức cố gắng để hạn chế những tác động tiêu cực của dịch bệnh tới giáo dục, kiên trì theo đuổi mục tiêu chất lượng. Bộ Giáo dục và Đào tạo đã động viên toàn thể cán bộ, nhân viên, nhà giáo và các cán bộ toàn quản lý toàn ngành khắc phục khó khăn, phát huy tinh thần trách nhiệm với nghề nghiệp và với học sinh để cùng nhau đoàn kết, ứng phó với dịch bệnh, "tất cả vì học sinh thân yêu".

Dịch bệnh đang dần được kiểm soát, cuộc sống bình thường mới đang dần được xác lập. Kinh tế và các hoạt động xã hội sẽ dần được phục hồi, nhưng ngành giáo dục lại bắt đầu một chặng đường mới với những khó khăn, thách thức vẫn còn nguyên và thậm chí còn lớn hơn nữa đang chờ phía trước. Hậu quả do dịch bệnh gây ra để lại lâu dài và sự khắc phục nó không phải một sớm một chiều. Ngành giáo dục đã triển khai đánh giá ảnh hưởng của dịch bệnh bước đầu có những con số và chỉ số về tác động tiêu cực, có điều đã nhìn thấy ngay và đã thấy, nhưng cũng có những điều còn ảnh hưởng lâu dài, chưa đo đếm được. Đặc biệt là những chỗ hổng về kiến thức, những tác động tâm lý tinh thần, tình cảm của học sinh.

Trong sự chuyển trạng thái và ứng phó với dịch bệnh vừa qua, thật cảm động khi ngành giáo dục được lãnh đạo Đảng, Nhà nước, Quốc hội, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đặc biệt quan tâm, chỉ đạo. Được toàn thể xã hội các cấp các ngành, đoàn thể chăm lo chung tay, hỗ trợ. Thay mặt cho trên 1,5 triệu giáo viên và người lao động cùng 24 triệu học sinh, sinh viên, tôi xin được trân trọng bày tỏ sự biết ơn sâu sắc.

Xin cảm ơn Quốc hội đã chọn lĩnh vực giáo dục và đào tạo với các chủ đề mang tính thời sự để tiến hành chất vấn trong kỳ họp này. Điều đó cho thấy mức độ quan tâm của các đại biểu Quốc hội tới giáo dục, sự chia sẻ với ngành và tạo cơ hội để cho Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo thực hiện báo cáo giải trình về việc thực thi trách nhiệm.

Đại biểu Nàng Xô Vi - Đoàn Kon Tum. Ảnh: Báo Đại biểu Nhân dân

Đại biểu Nàng Xô Vi - Đoàn Kon Tum: Vừa qua tôi thấy Bộ trưởng chỉ đạo không dùng văn soạn mẫu trong việc dạy và học môn Ngữ văn, điều này rất quan trọng trong việc nâng cao chất lượng dạy và học. Xin hỏi Bộ trưởng, Bộ trưởng sẽ chỉ đạo như thế nào trong chủ trương thúc đẩy để có chất lượng hơn.

Đại biểu Nguyễn Huy Thái - Đoàn Bạc Liêu: Mặc dù Bộ Giáo dục và Đào tạo đã nghiêm cấm việc dạy thêm và học thêm trong mùa dịch nhưng gần đây đã xuất hiện tình trạng dạy thêm và học thêm trực tuyến, thậm chí có tình trạng học sinh bị ép học thêm trực tuyến. Cử tri bức xúc kiến nghị rằng Bộ Giáo dục và Đào tạo cần tiến hành thanh tra việc dạy thêm và học thêm trực tuyến trong mùa dịch COVID-19. Xin Bộ trưởng vui lòng cho biết quan điểm của Bộ trưởng về vấn đề này như thế nào?

Đại biểu Nguyễn Thị Quyên Thanh - Đoàn Vĩnh Long: Thời gian qua, trước tác động của dịch COVID-19 ngành giáo dục đã có những thích ứng rất linh hoạt, kịp thời, đảm bảo những nhiệm vụ trọng tâm và được xã hội đánh giá cao. Đội ngũ nhà giáo, cán bộ quản lý đã thể hiện tinh thần vượt khó bằng tâm nghề nghiệp rất đáng trân trọng, tuy nhiên, công tác quản lý, điều hành của các bộ, ngành, địa phương cũng bộc lộ nhiều vấn đề. Vậy qua đợt ứng phó dịch lần thứ 4 vừa rồi, Bộ trưởng nhận thấy trong công tác quản lý điều hành của Bộ Giáo dục và Đào tạo có vấn đề gì cần khắc phục và điều chỉnh trong thời gian tới.

Câu thứ hai, dự báo trong thời gian tới, dịch COVID-19 sẽ còn diễn biến phức tạp, dạy và học trực tuyến được xem là giải pháp ổn định lâu dài. Vậy, theo Bộ trưởng, Bộ có định hướng gì để đảm bảo chất lượng giáo dục và các vấn đề liên quan đến sức khỏe, tâm lý của học sinh, giáo viên về lâu dài?

Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo:

Liên quan đến một vấn đề rất chuyên môn trong việc triển khai chương trình giáo dục phổ thông và vấn đề đảm bảo chất lượng trong dạy và học. Vấn đề về giảng dạy môn Ngữ văn, đây là một môn học có tầm quan trọng trong việc bồi đắp tình cảm, các năng lực thẩm mỹ, phẩm chất làm người, trong định hướng giáo dục của chúng ta là tăng yếu tố dạy người thì môn Ngữ văn đóng vai trò rất là quan trọng. Đi với bậc tiểu học thì môn Tiếng Việt có vai trò hết sức quan trọng. Chúng ta tăng cường các năng lực ngoại ngữ thì vô cùng quan trọng nhưng trước hết, các thế hệ học sinh của chúng ta phải giỏi tiếng Việt trước đã, cho nên môn Ngữ văn là một môn cần được rất được chú ý.

Vừa qua trong một số cuộc họp và chỉ đạo công việc tôi có nêu việc là cần phải chấm dứt, ngăn chặn việc dạy theo văn mẫu. Bởi vì, nếu việc dạy theo văn mẫu, đặc biệt là việc giáo viên đọc cho học sinh chép, đó là việc giáo viên soạn những bài văn mẫu rồi cho học sinh học thuộc, điều đó rất tai hại cho việc phát huy tính chủ động, sáng tạo những cảm xúc và những tình cảm chân thực, chân thành của học sinh. Cho nên việc không được dùng lối đọc chép và dùng văn mẫu cho học sinh học thuộc là việc mà ngành sẽ có hàng loạt các biện pháp sắp tới để điều chỉnh, coi đó là một điều chỉnh mang tính chuyên môn nhưng tôi nghĩ nó sẽ rất lan tỏa trong thời gian sắp tới. Đương nhiên, các công việc về kiểm tra, đánh giá, việc tổ chức dạy và học, việc biên soạn học liệu cũng phải được triển khai rất nhiều động tác thì mới có thể triển khai, đây cũng là việc lâu dài chúng tôi sẽ triển khai trong thời gian sắp tới.

Cũng liên quan đến câu hỏi thứ hai của anh Nguyễn Huy Thái nói về vấn đề dạy thêm, học thêm. Việc chấm dứt văn mẫu cũng là một nhân tố chuyên môn để hạn chế việc dạy thêm, học thêm. Các vấn đề này cũng rất liên quan với nhau.

Về câu hỏi của đại biểu Nguyễn Huy Thái, Đoàn đại biểu tỉnh Bạc Liêu. Việc dạy thêm, học thêm là việc mà ngành ngăn chặn, nghiêm cấm. Việc gần đây xuất hiện là dạy trực tuyến, dạy online, nảy sinh hiện tượng dạy tăng thêm giờ, dạy thêm trực tuyến, thái độ của Bộ như thế nào? Tôi phải khẳng định ngay là bình thường thì đã cần phải ngăn. Trong khi học trực tuyến, học sinh còn căng thẳng hơn, việc dạy thêm giờ, thêm nội dung thì càng là công việc chúng ta cần phải lên án.

Trong Thông tư số 09 ngày 30/3, khi Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành quy định về dạy và học trực tuyến, trong văn bản đó đã quy định số giờ được dạy cho các cấp, các lớp. Nếu các trường mà thấy học sinh đi học quá các giờ theo quy định thì tôi đề nghị các sở giáo dục, các địa phương cũng cần phải kiểm tra, thanh tra việc học trực tuyến xem có bố trí quá giờ quá nhiều hay không, có hiện tượng này hay không? Quan điểm là chúng tôi cũng sẽ tăng cường việc thanh tra, kiểm tra và có đầy đủ các căn cứ để nói rằng chúng ta cần phải tích cực ngăn chặn việc này.

Về câu hỏi thứ ba của đại biểu Nguyễn Thị Quyên Thanh, Đoàn đại biểu Vĩnh Long, câu hỏi có hai ý.

Ý thứ nhất, qua dịch bệnh thì ngành giáo dục và đào tạo, Bộ Giáo dục và Đào tạo có nhìn thấy ra những điểm gì cần khắc phục hay không? Có thể nói, chúng ta test tìm virus nhưng virus test lại cả hệ thống của chúng ta. Sau sự chống chọi với dịch bệnh, ứng phó với dịch bệnh thì cũng có rất nhiều điều mà chúng ta nhìn ra. Nhưng trước khi nhìn ra một vài những điểm cần sửa chữa, cần bổ khuyết thì tôi phải nói ngay một điều, là qua việc ứng phó với dịch bệnh thì điều đáng mừng nhất là nhìn ra một sức mạnh, niềm tin được củng cố rất nhiều từ sự nhiệt thành, tận tụy, hy sinh của đội ngũ hơn 1 triệu giáo viên, của các cán bộ quản lý. Trong gian khó của dạy học trực tuyến, của ứng phó với dịch bệnh nhưng các thầy, các cô không kêu ca, trên các diễn đàn và các nhóm thì không nhiều các ý kiến phàn nàn, đó là điều rất tích cực, các thầy, các cô sáng tạo vô cùng. Nổi lên một yếu tố rất quan trọng đó là tinh thần tốt, sự tận tâm và củng cố thêm cho chúng ta những niềm tin vào đội ngũ lãnh đạo cũng như là giáo viên.

Về phía Bộ Giáo dục và Đào tạo chúng tôi cũng đã hết sức cố gắng, anh em cán bộ các vụ, cục cũng rất tận tình và trách nhiệm, tuy nhiên qua dịch bệnh chúng ta cũng nhìn thấy một số điều chắc chắn trong thời gian tới chúng ta phải điều chỉnh để làm tốt hơn.

Thứ nhất, về phương diện thể chế, các chế độ, chính sách khi áp dụng vận hành trong những tình trạng ứng phó dịch bệnh, nhiều văn bản quản lý, nhiều chế độ, chính sách cũng còn bộc lộ những điểm khiếm khuyết. Bình thường chúng ta cũng có thể thấy nhưng chưa thực sự trở thành vấn đề gay gắt thì trong ứng phó với dịch bệnh chúng ta nhìn thấy rõ hơn, việc chúng tôi đang làm và sẽ làm tiếp là rà soát các chế độ, chính sách.

Thứ hai, về phương diện quản lý nhà nước, ban hành các văn bản quy phạm pháp luật và kiểm tra, giám sát thì Bộ đang làm tốt, nhưng khả năng để ứng phó với các tình trạng khẩn cấp với các trạng thái an ninh phi truyền thống thì về nghiệp vụ, hiểu biết, tinh thần không chỉ cơ quan bộ mà cả hệ thống của ngành cần phải làm nhiều việc hơn nữa.

Thứ ba, trong việc ban hành chính sách, giữa yếu tố chung cả nước chỉ cần phải chú ý nhiều hơn đến tính đa dạng, tính đặc thù của các vùng miền và các chính sách, các văn bản quy định hướng dẫn cần phải phù hợp với thực tế.

Vừa rồi trong vòng nửa cuối của tháng 8 và đầu tháng 9, trong các văn bản quản lý điều hành để phục vụ cho phòng, chống dịch Bộ đã ban hành gần 20 văn bản, trong đó bao gồm cả chỉ thị, cả công điện, cả các văn bản hướng dẫn, cũng đang gia tăng yếu tố các văn bản đó gia tăng theo mức độ sát hợp với thực tế, đó cũng là một kinh nghiệm thực tiễn cần tăng cường hơn trong các chính sách.

Qua chống chọi với dịch bệnh, chúng ta nhìn thấy sức mạnh của hạ tầng cho giáo dục đang được đến đâu, đây là một khâu rất yếu chúng ta cần phải tăng cường, khẩn trương và lâu dài. Đương nhiên, dịch bệnh cũng cho thấy cả kỹ năng của đội ngũ quản lý, kỹ năng của nhà giáo và các kỹ năng của học sinh, đặc biệt là năng lực tự học của học sinh cũng cần phải tăng cường lên rất là nhiều. Trong thời gian rất ngắn thì khó có thể nói được những gì mà dịch bệnh đã cho chúng tôi nhìn thấy và cần phải làm trong thời gian sắp tới.

Ý thứ hai của câu hỏi của đại biểu Quyên Thanh, là những việc trong thời gian sắp tới cần phải làm gì để tăng cường chất lượng về mặt lâu dài trong dạy và học. Đây là một việc rất lớn, trong chủ đề chất vấn ngày hôm nay có việc đảm bảo chất lượng cho dạy học trực tuyến. Có 3 nhóm đối tượng cần phải có các giải pháp khác nhau trong việc tăng cường chất lượng. Hiện nay cả nước trong 713 quận, huyện, thị trực thuộc trung ương, tính cho đến buổi sáng ngày hôm nay có 350 quận huyện, thị đang dạy học trực tuyến và học truyền hình, còn lại 316 đơn vị đang học trực tiếp.

Như vậy, có 3 nhóm, nhóm vẫn đang học trực tiếp bình thường thuộc các tỉnh miền núi phía Bắc và một số tỉnh trung du và miền Trung.

Nhóm này giải pháp tăng cường chất lượng theo như bình thường. Một nhóm đang chuẩn bị và đang đưa học sinh quay trở lại trường học thì cần một nhóm giải pháp khác. Ba là khả năng có những nhóm sẽ tiếp tục học trực tuyến thêm một thời gian nữa. Mỗi một nhóm sẽ có một giải pháp riêng, tôi nghĩ chút nữa chắc chắn các đại biểu sẽ còn hỏi nhiều hơn nữa thì tôi sẽ kết hợp trả lời. Câu hỏi của đại biểu Quyên Thanh tôi tạm xin dừng ở đây, nếu nói cho cả 3 nhóm giải pháp có lẽ sẽ rất dài. Tôi chỉ trả lời là sẽ có giải pháp cho từng nhóm một cách phù hợp.

Đại biểu Nguyễn Thị Huế chất vấn. Ảnh: quochoi.vn

Dạy tích hợp 3 môn đơn vị nào sắp xếp đúng theo logic thì thuận lợi, đơn vị nào sắp xếp cả 3 giáo viên cùng dạy song song thì lúng túng

Đại biểu Trần Văn Tuấn - Đoàn Bắc Giang: Yêu cầu đổi mới giáo dục đào tạo đòi hỏi chúng ta phải tạo sự chuyển biến mạnh mẽ hơn nữa trong giáo dục, rèn luyện kỹ năng cho học sinh và sinh viên, nhất là các kỹ năng mềm như kỹ năng sống, kỹ năng phối, hợp tác, tổ chức, kỹ năng đổi mới, sáng tạo, kỹ năng giao tiếp, ứng xử, xử lý tình huống, v.v.. Việc này liên quan tới trách nhiệm của gia đình, nhà trường và xã hội, không chỉ giáo dục qua sách vở mà còn qua nhiều hình thức đa dạng. Tuy nhiên, do đại dịch COVID mà nhiều thời điểm, nhiều nơi chúng ta đã phải chuyển việc dạy và học sang hình thức trực tuyến, việc giáo dục, rèn luyện kỹ năng cho học sinh, sinh viên có nhiều khó khăn, thậm chí có biểu hiện xem nhẹ. Vậy, quan điểm của Bộ trưởng về vấn đề này như thế nào? Trong thời gian tới Bộ Giáo dục và Đào tạo có giải pháp gì để khắc phục tình trạng trên, nhất là trong tình huống dịch bệnh còn có thể phức tạp, kéo dài?

Đại biểu Nguyễn Thị Huế - Bắc Kạn: Tôi xin gửi tới Bộ trưởng 2 câu hỏi.

Một, nhiều cử tri phản ánh rằng trong các bộ sách giáo khoa, Khoa học tự nhiên, Tiếng Việt của Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam có một số bài học thiếu tính khoa học, thiếu tính giáo dục. Ý kiến của Bộ trưởng thế nào và đâu là giải pháp khắc phục?

Hai, hiện nay, việc tích hợp các môn học tự nhiên và xã hội ở cấp học trung học cơ sở đã được thực hiện, do đó dẫn đến một môn học sẽ có 3 giáo viên phải lên lớp, do việc đào tạo giáo viên theo từng chuyên môn khác nhau. Ý kiến của Bộ trưởng về vấn đề này và giải pháp khắc phục?

Đại biểu Hoàng Văn Liên - Đoàn Long An: Tôi xin phép được hỏi Bộ trưởng 2 vấn đề sau đây:

Một, hiện nay có một số lượng lớn sinh viên ra trường không có việc làm, gây tốn kém, lãng phí rất lớn về nguồn lực xã hội. Vấn đề này có nhiều nguyên nhân, trong đó có chất lượng đào tạo tại một số trường đại học đào tạo không gắn với nhu cầu xã hội. Xin Bộ trưởng cho biết trách nhiệm và giải pháp của Bộ Giáo dục và Đào tạo về vấn đề sinh viên ra trường không có việc làm như thế nào?

Câu hai, nhiều cử tri cho rằng, việc cho trẻ em lớp 1 học trực tuyến là chưa đạt hiệu quả như mong muốn, làm khó khăn nhiều mặt cho các bậc phụ huynh. Xin Bộ trưởng cho biết quan điểm và giải pháp của mình nếu tình hình dịch bệnh COVID-19 vẫn diễn biến phức tạp?

Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo:

Về câu hỏi chất vấn của đại biểu Trần Văn Tuấn, Đoàn đại biểu tỉnh Bắc Giang. Trong giáo dục phổ thông, đặc biệt là các chương trình theo chương trình phổ thông 2018 thì các yêu cầu về năng lực và các kỹ năng là các yêu cầu rất quan trọng. Mục tiêu trong đổi mới của chúng ta là cần tăng cường các phương diện này. Đúng là dạy học trực tuyến trong thời gian vừa qua cũng rất tác động, rất ảnh hưởng đến việc trang bị các kỹ năng, đặc biệt là các kỹ năng chỉ được hình thành thông qua các tương tác trực tiếp và trực quan thực hành.

Ngành cũng nhận thấy đây là một điểm mà dạy học trực tuyến chưa thể và khó có thể thay thế được cho dạy học trực tiếp. Cho nên nếu như học sinh quay trở lại được trường học thì một trong những việc cần tăng cường, cần củng cố, ngoài các kiến thức đã được rút gọn, đã được trang bị thì cần đặc biệt tăng cường trang bị các kỹ năng, đó chính là một trong các nội dung quan trọng cần phải hỗ trợ khi học sinh được quay trở lại trường. Đương nhiên là cần sự phối hợp giữa gia đình và nhà trường trong việc trang bị các kỹ năng, cũng một phần phụ thuộc trách nhiệm của cha mẹ.

Dịch bệnh có thể còn kéo dài, muốn tăng cường chất lượng thì thực sự cần một giải pháp hết sức tổng thể, ngay cả các nhóm, các đơn vị, các vùng miền tiếp tục phải dạy học trực tuyến thì việc đầu tiên là cần phải củng cố, tăng cường hạ tầng về công nghệ thông tin, về trang thiết bị.

Thứ hai là các bài giảng về truyền hình cũng cần phải được tiếp tục và đối với việc thanh tra, kiểm tra, giám sát thì phải rà soát, như đại biểu cũng có nêu là làm sao thực hiện đúng các thông tư và quy định hướng dẫn của bộ trong việc đảm bảo thời gian, nội dung chương trình giảng dạy. Một việc cũng rất quan trọng, đó là phải tăng cường hỗ trợ về mặt tâm lý, tư vấn sức khỏe để tránh sự căng thẳng của học sinh. Bộ cũng đang tiến hành ban hành các văn bản hướng dẫn tổ chức kiểm tra, đánh giá định kỳ cho phù hợp với tình hình dạy trực tuyến kéo dài.

Về câu hỏi của đại biểu Nguyễn Thị Huế, Đoàn đại biểu tỉnh Bắc Kạn. Câu hỏi về vấn đề sách giáo khoa, vừa qua dư luận đặt vấn đề có liên quan đến các sách giáo khoa, đặc biệt là sách giáo khoa lớp 6, có những ý kiến về nội dung khoa học và một vài bài trong sách Ngữ văn. Khi có các ý kiến thì hội đồng chuyên môn của Bộ đã trao đổi với các tác giả và đã tiến hành kịp thời việc điều chỉnh, sửa chữa nội dung và các nội dung đó đã được điều chỉnh trước khi sách được in và chuyển đến tay cho học sinh. Còn về lâu dài, Bộ đang tiến hành điều chỉnh quy trình, các điều kiện để đảm bảo cho sách giáo khoa trong thời gian sắp tới có chất lượng ngày càng cao hơn.

Về việc dạy học tích hợp một môn có 3 hợp phần, việc này đang được thực hiện ở lớp 6. Đối với việc dạy học tích hợp cho học sinh lớp 6, trong quá trình thiết kế và hướng dẫn thì các nội dung trong hướng dẫn của Bộ Giáo dục và Đào tạo đã hướng dẫn cho các nhà trường sắp xếp làm sao cho 3 giáo viên thuộc 3 phân môn khác nhau là dạy học theo một logic của nội dung, đơn vị nào sắp xếp đúng theo logic nội dung trong chương trình thì việc triển khai thuận lợi, còn đơn vị nào sắp xếp cả 3 giáo viên cùng dạy song song thì cũng có những thời gian chia vụn và cũng có những phần lúng túng. Việc này trong quá trình triển khai bộ đã có tập huấn cho trên 9.000 giáo viên cốt cán, các giáo viên cốt cán cũng đã tập huấn cho các giáo viên của các đơn vị.

Tuy nhiên, việc này chúng tôi sẽ tiếp tục tăng cường trong việc triển khai các môn tích hợp trong thời gian sắp tới, trong đó vai trò của các đồng chí lãnh đạo các cơ sở trường học là có vai trò hết sức quan trọng trong việc từ phân bổ thời khóa biểu, sắp xếp giáo viên cũng là một vấn đề cần tiến hành.

Về câu hỏi chất vấn của đại biểu Hoàng Văn Liên, Đoàn đại biểu Long An thì sinh viên ra trường không có việc làm thì trách nhiệm của Bộ như thế nào? Đương nhiên có rất nhiều việc cần phải làm để sinh viên ra trường có việc làm và quan trọng hơn nữa là có việc làm tốt, ở đó có vai trò của việc xác định phù hợp giữa cung và cầu, giữa nhu cầu đào tạo và quan trọng là sự kết nối giữa nhà trường và doanh nghiệp và chất lượng đào tạo cũng là một khâu rất quan trọng. Nếu xác định dự báo nhu cầu nguồn nhân lực mà không chính xác và việc đào tạo không phù hợp với dự báo nguồn nhân lực thì cũng dẫn đến tình trạng sinh viên lĩnh vực này thì thiếu, lĩnh vực khác thì lại thừa cho nên công tác dự báo là một công tác rất là quan trọng.

Việc đủ nhân lực chất lượng cao để phát triển kinh tế - xã hội là một công việc lớn và để sinh viên tốt nghiệp ra trường có được việc làm tốt cần một giải pháp mang tính tổng thể, nhưng tầm nhìn chiến lược và quy hoạch mạng lưới các trường đại học, quy hoạch ngành nghề và số lượng đào tạo phải phù hợp, rất nhiều nhóm giải pháp cần được triển khai thì mới có thể đáp ứng được.

Về việc lớp 1 học trên đài truyền hình trong việc chuyển trạng thái của ngành giáo dục để ứng phó với dịch bệnh vừa qua, Bộ Giáo dục và Đào tạo chủ trương là lớp 1 và lớp 2 chủ yếu sẽ học trên truyền hình, còn các trường có thật đầy đủ điều kiện và được đồng ý của giáo viên mới dạy trực tuyến.

Trong vòng hơn 2 tháng vừa qua Bộ Giáo dục phối hợp với Đài Truyền hình Việt Nam đã sản xuất được 166 bài giảng, hoàn toàn đáp ứng được yêu cầu dạy các bài giảng của hai lớp 1 và lớp 2 và mỗi một môn học theo Đài truyền hình thống kê có hàng triệu lượt học sinh vào học và xem. Tôi nghĩ đó cũng là một giải pháp trong rất nhiều giải pháp, cũng sẽ khó có một giải pháp nào là giải pháp thỏa mãn được tất cả các yêu cầu thì chúng ta chọn một giải pháp tối ưu hơn cả.

Đối với các cháu lớp 1 thì dạy trên truyền hình là một lựa chọn và cũng được đông đảo phụ huynh và dư luận xã hội ủng hộ việc dạy truyền hình cho lớp 1. Tuy nhiên, việc kiểm tra đánh giá các cháu như thế nào? Nếu như các cháu học lớp 1 và lớp 2 học trên truyền hình, khi quay trở lại trường sẽ củng cố kiến thức rồi kiểm tra, đánh giá thì sẽ thuận tiện. Còn số phải tiếp tục học trên truyền hình cũng phải có kiểm tra, đánh giá một cách phù hợp. Chúng tôi đã có hướng dẫn cho việc này. Khi các cháu đến trường vẫn phải có hỗ trợ, củng cố mới có thể đáp ứng được yêu cầu. Dạy học lớp 1 trên truyền hình chỉ là một giải pháp.

Đại biểu Nguyễn Thị Thu Dung - Đoàn Thái Bình: Tôi có 2 câu hỏi dành cho Bộ trưởng.

Câu thứ nhất, hiện nay nhiều trường đào tạo đa ngành đã và đang có xu hướng mở mã ngành đào tạo khối sức khỏe, điểm tuyển sinh đầu vào của các trường này thì chênh lệch so với các trường đào tạo chuyên ngành rất lớn, có những mã ngành thậm chí chênh lệch trên 10 điểm. Ngày 10/11, Bộ trưởng Bộ Y tế cũng đã khẳng định điều kiện để mở mã ngành đào tạo khối sức khỏe theo quy định là rất chặt chẽ, tuy nhiên trong thực tế có những trường được Bộ Giáo dục và Đào tạo cho phép mở ngành mã ngành đào tạo lĩnh vực này khi chưa có ý kiến thẩm định cuối cùng của Bộ Y tế. Xin hỏi Bộ trưởng có ý kiến gì về vấn đề này?

Câu thứ hai, bao giờ thì Bộ ban hành Thông tư quy định việc giảng dạy khối lượng kiến thức văn hóa THPT trong cơ sở giáo dục nghề nghiệp, khi Thông tư này đã chậm ban hành cho đến nay là 6 năm.

Đại biểu Dương Minh Ánh - Đoàn Thành phố Hà Nội: Nội dung thứ nhất, việc dạy và học trực tuyến trong tình hình hiện nay là hết sức phù hợp, tuy nhiên chương trình thì vẫn theo chương trình trực tiếp, gây áp lực cho cả cô và trò và sẽ dẫn đến tình trạng giáo viên sẽ ưu tiên nội dung giảng, như vậy thì học sinh sẽ bị lệch kiến thức. Đề nghị Bộ trưởng cho biết, Bộ có kế hoạch gì để điều chỉnh chương trình học trực tuyến phù hợp với từng bậc học để đảm bảo khi học sinh quay lại trường không bị lệch, không bị hổng kiến thức?

Nội dung thứ hai, những năm gần đây tình trạng nhiều học sinh tốt nghiệp THPT với điểm rất cao, có những em điểm trung bình 9 điểm/1 môn nhưng vẫn trượt đại học. Có ý kiến cho rằng sở dĩ có tình trạng như vậy là do cơ chế các trường đại học tự chủ xây dựng chỉ tiêu và xác định phương thức tuyển sinh. Theo Bộ trưởng, dư luận ý kiến như vậy có đúng hay không và nếu đúng thì Bộ trưởng có giải pháp gì để giải quyết tình trạng này đem lại niềm tin cho các em?

Đại biểu Phạm Thúy Chinh - Đoàn Hà Giang: Thứ nhất, giáo dục, đào tạo qua mạng là sản phẩm và kết quả của thời đại hội nhập, cùng với sự phát triển của công nghệ thông tin cũng như mạng Internet vào cuối thế kỷ XX. Vào những năm đầu thế kỷ XXI và đặc biệt kể từ khi bùng phát đại dịch COVID-19 thì giáo dục, đào tạo qua mạng càng thể hiện rõ và phát triển mạnh hơn. Xu thế phát triển các tổ chức giáo dục đào tạo theo một mô thức mới là giáo dục, đào tạo qua mạng ngày càng phát triển. Tôi xin hỏi Bộ trưởng, Bộ đã có giải pháp gì cho việc xây dựng và phát triển hệ thống giáo dục đào tạo qua mạng trong thời gian tới đây? Đặc biệt là trong điều kiện bình thường mới.

Câu hỏi thứ hai, xin Bộ trưởng cho biết, trong quá trình triển khai chương trình giáo dục phổ thông năm 2018, các trường vùng sâu, vùng xa còn thiếu giáo viên ngoại ngữ và tin học. Đề nghị Bộ trưởng cho biết giải pháp của Bộ về nội dung này.

Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo:

Tôi xin trả lời câu hỏi chất vấn của đại biểu Nguyễn Thị Thu Dung, Đoàn đại biểu tỉnh Thái Bình.

Thứ nhất là việc ban hành Thông tư quy định về việc dạy văn hóa trong các trường nghề, tức là thay thế cho Thông tư số 16 đã cũ. Xin trả lời ngắn như sau, việc xây dựng thông tư đã được hoàn thành, hiện đang đăng mạng lấy ý kiến và theo quy định hết tuần tự số ngày chúng tôi sẽ ban hành. Việc này có thể hoàn thành sớm nhất.

Thứ hai, nhiều trường đa ngành có xu hướng mở các mã ngành về sức khỏe. Việc mở các mã ngành về sức khỏe thì được tiến hành theo các quy định, theo các quy chuẩn. Bình thường trong tự chủ đại học thì việc mở các mã ngành là quyền của các đơn vị, nhưng riêng có hai nhóm, nhóm về sức khỏe và nhóm về sư phạm thì Bộ vẫn thẩm định và quyết định. Các yêu cầu mở chương trình đào tạo của nhóm ngành sức khỏe cũng đã có các tiêu chuẩn, tiêu chí cũng rất nghiêm ngặt, mà chúng tôi cũng đang tuân thủ điều đó. Với ý kiến của đại biểu nêu, chúng tôi cũng sẽ có rà soát, xem việc thực hiện các quy định này còn điểm gì chưa chặt chẽ, cần bổ khuyết thêm thì chúng tôi cũng sẽ rà soát để tăng cường. Còn hiện tại thì đang thực hiện theo quy trình rất chặt chẽ.

Về câu hỏi chất vấn của đại biểu Trương Thị Ngọc Ánh thì có hai ý hỏi.

Thứ nhất là chương trình dạy học trực tuyến thì vẫn dùng chương trình trực tiếp. Tôi xin trả lời, việc dạy của chương trình giáo dục phổ thông năm nay, Bộ đã ban hành Văn bản số 4040 về việc xác định chương trình cốt lõi theo hướng tinh giản để phục vụ cho việc dạy trực tuyến và dạy trên truyền hình. Về việc tinh giản chương trình, năm 2019-2020 trước tình hình dịch bệnh, Bộ cũng đã hai lần tinh giản chương trình để phù hợp với tình hình dạy học trong điều kiện dịch bệnh. Năm học 2021-2022 chúng tôi thêm một lần nữa rà soát nhưng lần này chương trình được xác định là một chương trình có tính chất cốt lõi chứ không phải chương trình mỗi năm rút một ít thì không còn gì.

Điểm khác biệt của chương trình trong Văn bản 4040 là một chương trình xác định những yêu cầu, những nội dung mang tính cốt lõi và đối với các địa phương đang dạy trực tiếp thì dạy trước các nội dung đúng theo chương trình cốt lõi, nếu như vẫn tiếp tục an toàn thì quay lại củng cố và mở rộng, còn những nơi mà dạy trực tuyến thì bám theo chương trình cốt lõi đó, nếu được quay trở lại nhà trường thì cũng lại củng cố và mở rộng thêm.

Chương trình cốt lõi là một giải pháp về chuyên môn để ứng phó với tình hình dạy học đa dạng ở các khu vực, các vùng miền. Theo chương trình này thì việc dạy trực tuyến chỉ cần bám theo chương trình cốt lõi và các nội dung kiểm tra, đánh giá cũng chỉ dựa trên chương trình cốt lõi này, như vậy không phải bê nguyên xi chương trình bình thường bên ngoài vào dạy trực tuyến.

Ý thứ hai là học sinh tốt nghiệp THPT điểm cao nhưng vẫn trượt đại học, có phải là do việc xây dựng chỉ tiêu và cách xét tuyển của các trường đại học hay không? Tôi nghĩ có nhiều nguyên nhân, năm vừa qua cũng có hiện tượng một số các học sinh điểm cao mà vẫn không đạt được nguyện vọng vào đại học nào. Cụ thể chúng ta đều biết là có 165 học sinh phổ thông có số điểm cao từ 27 điểm trở lên, báo chí nói rằng đạt 30 điểm nhưng thực sự là điểm thi đạt là từ 27 điểm trở lên cộng với điểm ưu tiên.

Trong 165 em đạt điểm cao như vậy mà không đỗ nguyện vọng nào thì trong đó hầu hết là các học sinh chỉ đăng ký duy nhất một nguyện vọng vào chủ yếu các trường công an và các trường quân đội. Cũng có một hiện tượng là các trường đặt ra quá nhiều cách xét tuyển. Mỗi một cách xét tuyển như vậy dành cho các nhóm thì chỉ tiêu cũng có phần ít, cho nên có ảnh hưởng đến việc xét trúng tuyển đó.

Việc 165 trường hợp học sinh tôi vừa nêu mà không trúng có lý do như vậy. Nhưng cũng có một vài điểm cần điều chỉnh trong việc chỉ đạo các phương án xét tuyển của các trường đại học trong năm tới. Việc tuyển sinh là quyền của các cơ sở giáo dục đại học theo luật quy định, nhưng các quyền đó cũng phải nằm trong các chế tài cho phép các quy định thì chúng tôi sẽ rà soát không nên có quá nhiều phương án xét tuyển trong một cơ sở giáo dục đại học được tuyên bố. Nó vừa phức tạp cho xã hội, thí sinh rất khó theo dõi và rủi ro cho người đăng ký là có. Việc đó tôi sẽ lưu ý đến.

Về câu hỏi chất vấn của đại biểu Phạm Thúy Chinh, Đoàn Hà Giang. Việc phát triển hoạt động đào tạo qua mạng Internet, việc này đã được triển khai ở các cấp độ, các quy mô, các hoạt động trong suốt thời gian vừa qua từ các đào tạo từ xa, rồi các đào tạo trực tuyến như chúng ta đang thấy. Tương lai thế giới đã đặt ra vấn đề về một loại hình trường đại học ảo. Về việc này chúng tôi phán đoán, đây là tất yếu mà quá trình chuyển đổi số của cả thế giới và công nghệ đào tạo của thế giới sẽ hướng đến. Chúng tôi cũng đang bắt tay vào các công việc chuẩn bị về cơ sở pháp lý, về nền tảng, về nhân lực và các mô hình thí điểm, chúng tôi cũng đang tính đến và chắc chắn là công việc của tương lai nhưng cần phải có một chuẩn bị.

Ý hỏi thứ hai của đại biểu Phạm Thúy Chinh là việc thiếu giáo viên ngoại ngữ và tin học ở các tỉnh khu vực miền núi, các tỉnh vùng sâu, vùng xa, vùng khó khăn. Đây là một thực tế, nhiều tỉnh có chính sách khá ưu đãi, thu hút nhưng thực tế để đáp ứng được nhu cầu giảng dạy hai môn tin học và ngoại ngữ ở các tỉnh, các khu vực miền núi còn đang là vấn đề rất khó khăn.

Hiện nay chúng tôi đang đặt ra một số các giải pháp, chẳng hạn tăng các chỉ tiêu đào tạo cho các trường đại học ở các khu vực có cung cấp nguồn nhân lực của các tỉnh, khu vực miền núi và đối với các tỉnh thì cũng sẽ tăng cường nhiều hơn nữa các biện pháp đào tạo tại chỗ, bồi dưỡng tại chỗ cũng như thu hút, nhưng những việc đó cũng phải tính đến nhiều yếu tố. Bởi vì rất nhiều những giáo viên dạy hai môn học này thì cơ hội việc làm ở các vùng miền khác rộng mở hơn. Cho nên họ cũng có phần ngại lên các tỉnh vùng sâu, vùng xa, nhất là các giáo viên dạy ngoại ngữ, tin học, trong đó cũng có một giải pháp mà chúng ta phải tính đến, đấy là việc xây dựng các bài giảng E-Learning để có thể học sinh vùng miền núi thiếu giáo viên nhưng có thể học các bài giảng được xây dựng học qua Internet. Số giáo viên chỉ cần chuẩn bị để hướng dẫn, định hướng, kiểm tra, giám sát thì giai đoạn chúng ta chuyển đổi số mạng Internet cũng là một trong các giải pháp góp phần khắc phục tình trạng thiếu giáo viên về tin học và ngoại ngữ cho các tỉnh miền núi và các tỉnh vùng sâu, vùng xa.

Đại biểu Nguyễn Danh Tú - Đoàn Kiên Giang: Theo báo cáo của Bộ trưởng, có 1,5 triệu học sinh không có bất cứ thiết bị nào để học tập theo phương thức trực tuyến. Số lượng máy tính huy động mới chỉ đáp ứng 46,1% tổng nhu cầu hỗ trợ của học sinh có hoàn cảnh khó khăn. Với trách nhiệm là người đứng đầu ngành giáo dục và đào tạo, Bộ trưởng cho biết một, việc học trực tuyến của 53,9% học sinh hoàn cảnh khó khăn còn lại như thế nào? Hai, Bộ trưởng đánh giá chất lượng học trực tuyến như thế nào, nhất là đối với học sinh cấp tiểu học khối lớp đầu cấp? Giải pháp củng cố, bổ sung kiến thức cho học sinh sau thời gian học trực tuyến. Xin trân trọng cảm ơn Bộ trưởng.

Đại biểu Trần Công Phàn - Đoàn Bình Dương: Tôi muốn Bộ trưởng nói rõ hơn về vấn đề có một đại biểu đã nêu nhưng Bộ trưởng trả lời cũng chưa hết ý, đó là xung quanh vấn đề sách giáo khoa. Nhiều cử tri cho rằng sách giáo khoa hiện nay vẫn còn rất nhiều lỗi và sạn. Ý kiến Bộ trưởng thế nào? Có thấy ý kiến đó là đúng không? Nếu đúng thì Bộ trưởng đã và sẽ làm gì để khắc phục tình trạng này và nâng cao chất lượng của sách giáo khoa.

Đại biểu Nguyễn Thị Hồng Hạnh - Đoàn Thành phố Hồ Chí Minh: Tôi xin hỏi 3 câu.

Câu thứ nhất, đề nghị Bộ trưởng cho biết đánh giá bước đầu về ưu điểm và hạn chế của chương trình học giáo dục theo bộ sách giáo khoa mới đối với lớp 1, lớp 2 và lớp 6.

Câu hỏi thứ hai, hiện nay các cấp học đang vào đợt kiểm tra giữa kỳ bằng hình thức trực tuyến, Bộ trưởng có chỉ đạo gì về giải pháp chung của ngành để đảm bảo kết quả kiểm tra là thực chất và đảm bảo sự công bằng giữa các bài thi của các học sinh.

Câu hỏi thứ ba, hiện nay việc ứng xử trên mạng xã hội có phát sinh rất nhiều vấn đề bất cập, có ảnh hưởng đến giới trẻ, Bộ trưởng có phương án để đưa chương trình học về ứng xử trên mạng xã hội vào môn học chính thức của môn Giáo dục công dân hay không thay vì hiện nay chỉ là những tiết chuyên đề.

Đại biểu Nguyễn Thị Kim Thúy tranh luận. Ảnh: quochoi.vn

Đại biểu Nguyễn Thị Kim Thúy - Đoàn Thành phố Đà Nẵng tranh luận: Tôi rất chia sẻ với Bộ trưởng, tuy nhiên Bộ trưởng trả lời đại biểu Huế, Đoàn Bắc Kạn về một số bài học thiếu tính khoa học, tính giáo dục trong các bộ sách giáo khoa của Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam là chưa thuyết phục. Bởi vì sách sai thì học sinh cũng đã mua rồi, đã học rồi cho nên dư luận đang trông chờ vào việc giải quyết dứt điểm, kịp thời và minh bạch của Bộ và cần có sự trả lời trước công luận càng sớm càng tốt. Tôi cho rằng tập thể tác giả và Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam phải có trách nhiệm lắng nghe, giải trình trước công luận và đưa ra hướng khắc phục.

Bộ Giáo dục và Đào tạo là cơ quan có thẩm quyền phê duyệt sách giáo khoa, trách nhiệm trước hết là của Hội đồng thẩm định do Bộ thành lập. Thứ hai là cơ quan tham mưu của Bộ. Thứ ba là lãnh đạo Bộ. Dù việc phê duyệt sách giáo khoa là của nhiệm kỳ trước nhưng trách nhiệm quản lý nhà nước là xuyên suốt cho nên lãnh đạo Bộ cần chỉ đạo Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam và tập thể tác giả sách giáo khoa nói trên trả lời công luận, nếu có sai sót thì lãnh đạo Bộ phải chỉ đạo sửa chữa, khắc phục và xử lý theo thẩm quyền.

Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo:

Thưa đại biểu Nguyễn Danh Tú, Đoàn đại biểu Kiên Giang. Hiện nay việc chuyển sang dạy học trực có thể nói không phải chỉ riêng có ở Việt Nam, đây là một việc mà cả thế giới phải làm. Đối với Việt Nam chúng ta đã có kinh nghiệm đã chuẩn bị trong đợt dịch trước và việc dạy trực tuyến cũng đã có từ các năm 2019-2020 và với tư cách là một hình thức bổ trợ thì đã có từ lâu. Nhưng bước vào năm 2021 thì quy mô, tính chất thời gian là chưa từng có kinh nghiệm và tiền lệ và phải nói nhiều nước phát triển khi chuyển sang dạy học trực tuyến toàn thời gian cũng không tránh khỏi những thách thức. Đối với chúng ta, ngành giáo dục, thày và trò ứng phó với dịch bệnh chuyển sang dạy trực tuyến trong những điều kiện mà cả nước còn hết sức khó khăn. Đảng, Nhà nước và Chính phủ đã rất quan tâm đến chuyển đổi số quốc gia, đến phát triển hạ tầng công nghệ, nhưng mức độ của chúng ta còn có những khó khăn.

Theo thống kê, không phải là 1,5 triệu cháu không có trang thiết bị học tập mà là 1 triệu 867 học sinh hiện không có bất kỳ thiết bị gì trong tay để học tập. Có được điện thoại thì trong những hoàn cảnh nào đó cũng là tốt, có gia đình 2-3 anh chị em mới có một điện thoại để học. Đây là một việc bất đắc dĩ để ứng phó, cho nên ở nhiều nơi chúng ta trước khi quan tâm đến chất lượng thì một trong vấn đề rất nóng cũng mong các đồng chí lãnh đạo các địa phương rất chia sẻ quan tâm, đó là làm thế nào để các cháu không có thiết bị gì trong tay, một phần các cháu đang dần dần bỏ học vì không học được. Đó còn là vấn đề cấp bách hơn trước khi chúng ta đánh giá xem các cháu học được gì.

Một số nơi thì việc học còn ở mức độ để duy trì cảm giác về học tập, việc đón nhận tư duy trong học tập và được phần nào thì tốt phần đấy, đây là một thực tế. Nhưng cũng có một điều đáng mừng là ở những vùng khó khăn hàng đầu ở khu vực Tây Bắc, các tỉnh miền núi phía Bắc thời gian vừa qua lại được học trực tiếp nhiều.

Trong số hơn 20 tỉnh, thành đang học trực tuyến thì khu vực miền núi và trung du phía Bắc, các vùng địa hình chia cắt, rừng núi, khó khăn bậc nhất lại đang học trực tiếp. Để đánh giá được chất lượng, có hai thứ đánh giá, đánh giá việc triển khai dạy trực tuyến như thế nào, thực thi công việc ra sao, thứ hai là đánh giá chất lượng và hiệu quả việc dạy trực tuyến như thế nào. Việc đánh giá việc thực thi thì Bộ Giáo dục và Đào tạo có theo dõi thường xuyên hằng ngày xem diễn biến của các đơn vị, xem việc dạy đến đâu, tình hình giáo viên dạy như thế nào, tương tác ra sao, việc này được theo dõi thường xuyên, khó khăn như thế nào, chúng tôi cũng đang tổ chức hỗ trợ về máy tính và các thiết bị học tập.

Toàn ngành trong thời gian vừa qua đã huy động và hỗ trợ được trên 140.000, các địa phương cũng rất chủ động. Trong tháng 11 khoảng trên 50.000 máy tính sẽ được chuyển phân phối đến các nơi và các công việc sẽ còn tiếp tục nữa. Thế nhưng để đánh giá được kết quả mức độ đạt được của dạy học trực tuyến, chúng tôi cũng có sơ bộ đánh giá nhưng đánh giá được đầy đủ cần phải có một điều tra và khảo sát. Khi các cháu quay lại trường phải có kiểm tra, đánh giá, lúc đấy chúng ta mới biết được một cách đầy đủ, nhưng chắc chắn việc học trực tuyến là có những thách thức và có những ảnh hưởng đến chất lượng. Chúng ta không thể nói là chuyển sang học trực tuyến mà vẫn hoàn toàn chất lượng như là học trực tiếp thì điều đó hết sức khó.

Trong Công văn 4808 Bộ Giáo dục và Đào tạo hướng dẫn các đơn vị bổ sung, củng cố kiến thức khi các cháu quay lại trường. Chúng tôi có yêu cầu nhà trường khi học sinh quay trở lại trường, việc đầu tiên đừng lôi các em ra đánh giá xem được gì trong đầu ngay, đừng căng thẳng quá, mà đầu tiên phải cho các em làm quen lại với trường học. Học cách phòng tự phòng, chống dịch cho bản thân, làm quen lại với môi trường.

Sau đó lấy lại tinh thần, tâm lý thư thái, rồi sau đó hãy bắt đầu, chứ đừng nhồi nhét ngay và không quẳng ngay vào trong tay các em, các loại phiếu khảo sát, các loại đánh giá. Việc đó về phương diện chuyên môn của giáo dục là chưa phù hợp. Cho nên cân đong đo đếm xem mức độ của kiến thức đạt đến đâu, công việc còn tiếp tục, mọi chuyện vẫn diễn ra đang ở phía trước. Cho nên chúng tôi cũng sẽ tiếp tục có khảo sát.

Về giải pháp củng cố chất lượng trong nhóm học sinh sẽ quay trở lại trường như tôi vừa nói là căn cứ vào các nội dung chương trình cốt lõi thì nhà trường sẽ củng cố kiến thức dựa theo cốt lõi đó sẽ mở rộng. Khi học sinh đã quay trở lại trường học trực tiếp thì cũng không bỏ việc học các bài giảng trên truyền hình và công cụ dạy học trực tuyến nếu đã có. Tránh tình trạng cực đoan đến lớp rồi thì bỏ hết, phải dùng những cái đó làm công cụ hỗ trợ.

Khi các em quay lại trường học, các giáo viên có trách nhiệm phải làm các đánh giá để xem các em học sinh trong lớp mức độ đến đâu để phân ra các nhóm tùy theo khả năng của từng em. Trong một lớp khi quay trở lại học tập sẽ không còn là một lớp đồng đều như các lớp học trực tiếp từ đầu trước kia nữa. Có cháu thiết bị tốt, bố mẹ kèm tốt thì có thể tốt hơn, nhưng các cháu thiết bị phập phù, bố mẹ bận rộn quá có thể kém hơn. Cho nên lúc này việc triển khai các biện pháp hỗ trợ theo nhóm, theo từng em cụ thể, tăng cường các bài vào lúc này, việc triển khai phương pháp dạy học theo hướng cá thể hóa là một phương pháp rất phù hợp cho các lớp có nhiều trình độ.

Như vậy, cần một giải pháp rất tổng thể về phương diện chuyên môn, hỗ trợ về chuyên môn, về phương diện tăng cường trang thiết bị, về phương diện tư vấn tâm lý, hỗ trợ cần một giải pháp tổng thể. Nhưng trong đó, Bộ Giáo dục đặc biệt lưu ý đến sự hỗ trợ của giáo viên cho các em có sự chênh lệch về kiến thức và kỹ năng sau một thời gian dài học trực tuyến.

Về ý kiến của đại biểu Trần Công Phàn, Đoàn đại biểu tỉnh Bình Dương. Về vấn đề giải pháp đối với sách giáo khoa. Điều tôi có thể nói được lúc này và quan trọng nhất đó là chúng ta làm những gì để tăng cường chất lượng của các bộ sách giáo khoa trong thời gian sắp tới. Để có được một bộ sách giáo khoa thực sự chất lượng cần rất nhiều yếu tố, trong đó yếu tố về con người soạn là một yếu tố cực kỳ quan trọng. Tiếp đó là quy trình biên soạn, là việc tổ chức thẩm định, là việc dạy thực nghiệm, là việc lấy ý kiến của các đối tượng liên quan khác nhau.

Việc chúng tôi đang làm rất ráo riết thời gian vừa qua là sửa đổi Thông tư 33, thông tư quan trọng quy định về biên soạn và thẩm định xuất bản sách giáo khoa. Văn bản này đang gửi lấy ý kiến trên mạng, trong đó chủ trương là không đợi các tác giả, các nhóm, các nhà xuất bản mang bản mẫu đến thì bộ tổ chức thẩm định mà bộ chủ trương là có giám sát, đồng hành cùng các nhóm tác giả ngay từ đầu, mặc dù xã hội hóa nhưng cần có một sự giám sát toàn bộ quá trình và sự đồng hành của lực lượng quản lý chứ không chỉ phó thác cho các nhà xuất bản và các nhóm tác giả.

Chúng tôi nâng cao các yêu cầu, các tiêu chuẩn của các thầy cô, các nhà khoa học tham gia soạn sách và các tổ chức và cá nhân cần phải đăng ký trước cũng giống như đăng ký kinh doanh để còn biết trước được kế hoạch và tiêu chuẩn của các thành viên trong các hội đồng cũng sẽ được điều chỉnh và những người tham gia biên soạn sẽ không tham gia Hội đồng. Hội đồng thẩm định sẽ có thêm một yêu cầu, có thể sẽ tăng thêm áp lực cho các thầy tham gia Hội đồng thẩm định, đó là toàn bộ Hội đồng thẩm định sẽ được ghi tên vào các cuốn sách giáo khoa được xuất bản và phải cùng chịu trách nhiệm.

Chúng tôi nghĩ cần rất nhiều các yếu tố, trong đó việc lực lượng quản lý cần phải theo sát, giám sát và hỗ trợ toàn bộ chứ không phó thác cho các tổ chức và cá nhân trong quá trình làm thì mới có thể tăng cường chất lượng của sách giáo khoa.

Về ý kiến chất vấn của đại biểu Nguyễn Thị Kim Thúy, chúng tôi sẽ ghi nhận việc này và sẽ có những chỉ đạo cụ thể trong thời gian sắp tới.

Về câu hỏi chất vấn của đại biểu Nguyễn Thị Hồng Hạnh, Đoàn Thành phố Hồ Chí Minh. Một câu hỏi với 3 ý hỏi bên trong. Thứ nhất là về ưu điểm của sách giáo khoa mới, chúng ta thì được nghe nói và được biết nhiều qua các phương tiện thông tin đại chúng về "sỏi và sạn", vì cứ có một viên sạn thì mạng nói rất nhiều và chúng ta đều biết, nhưng trong đó sản phẩm trí tuệ của hàng trăm nhà giáo, các nhà khoa học thì rất ít ai nói đến, liệu có công bằng không.

Vừa rồi chúng tôi phối hợp với Ủy ban Văn hóa, Giáo dục của Quốc hội tổ chức một hội nghị đánh giá 1 năm thực hiện sách giáo khoa mới thì cho thấy ý kiến của các cô trực tiếp dạy cho lớp 1 cũng phản ánh rằng với sách giáo khoa mới và được thiết kế theo chương trình 2018 thì các cô rất hứng thú trong việc dạy. Với tính mở, sách giáo khoa là công cụ, các cô được chủ động hơn thì thầy cô hứng thú hơn, cho thấy là chủ trương của chương trình giáo khoa 2018 theo hướng từ trang bị kiến thức chuyển sang phát triển năng lực của học sinh là một hướng đi đúng.

Nghị quyết 88 của Quốc hội là đúng đắn trong việc đổi mới chương trình phổ thông, người dạy hào hứng hơn và qua đánh giá học sinh lớp 1 cũng chủ động hơn, khả năng đọc, viết năng động hơn. Để đánh giá được cả chương trình phổ thông chỉ qua lớp 1 thì cũng chưa nói được thật nhiều, nhưng cũng là một dấu hiệu để chúng ta quyết tâm tiếp tục con đường đổi mới mà chúng ta đã chọn. Không chỉ vì một vài viên sỏi, viên sạn mà chúng ta nghi ngờ cả một chủ trương rất lớn của Đảng, của Quốc hội và của ngành giáo dục.

Thứ hai, về việc kiểm tra, đánh giá trực tuyến. Ngành giáo dục đã có Thông tư số 09 quy định về việc kiểm tra, đánh giá trong đào tạo trực tuyến. Vấn đề là các thầy, các cô theo đó cứ tuân thủ. Đương nhiên, kiểm tra giữa quy định chung và thực tế đang diễn biến trong thời gian vừa rồi cũng có phát sinh một số những trường hợp rất cụ thể của thực tiễn, chúng tôi sẽ có thêm một số hướng dẫn và điều chỉnh. Việc giao ban với các sở được tiến hành một cách thường xuyên. Ngày đầu tuần vừa rồi thì đồng chí Thứ trưởng Nguyễn Hữu Độ cũng giao ban với các sở. Trong các nội dung giao ban thì cũng nêu một số lưu ý về hình thức kiểm tra, đánh giá trong việc dạy trực tuyến thời gian sắp tới.

Nội dung về ứng xử mạng xã hội có đưa vào nội dung chính thức của một môn giáo dục công dân hay không? Việc dạy ứng xử mạng xã hội là một việc quan trọng, nhưng để đưa vào một môn học chính thức thì với tư cách là Bộ trưởng, tôi cần lắng nghe thêm các ý kiến của các chuyên gia. Vấn đề này không quyết ở đây được, nhưng tôi sẽ hết sức quan tâm vấn đề này.

Đại biểu Nguyễn Thị Thu Dung - Đoàn Thái Bình tranh luận: Tôi xin trao đổi thêm với Bộ trưởng về vấn đề đào tạo khối ngành sức khỏe. Vấn đề ở đây tôi nói là chênh lệch giữa tuyển sinh đầu vào giữa các trường đa ngành với các trường chuyên ngành trong khối ngành sức khỏe là lớn, thậm chí là đến 10 điểm. Bộ trưởng cũng biết, đối với chất lượng tuyển sinh đầu vào sẽ quyết định chất lượng đào tạo và chất lượng đầu ra. Khi cán bộ y tế chỉ cần một quyết định sai sót về chuyên môn thì sẽ liên quan đến sức khỏe và tính mạng của người bệnh, tôi nhấn mạnh là ở chỗ này. Tôi biết trong thực tế thì nhiều trường đào tạo đa ngành, điều kiện giảng dạy chương trình đào tạo đối với khối ngành sức khỏe này không được như các trường đa ngành. Ví dụ, các bác sĩ khi chỉ thực tập ở bệnh viện tuyến huyện thì sẽ không bằng các sinh viên khi học trong trường, được thực tập ở các bệnh viện tuyến tỉnh, tuyến trung ương. Chính vì thế, tôi mới nói ở đây là việc chênh lệch về trình độ chuyên môn, về chất lượng giữa đào tạo đa ngành, trường đào tạo đa ngành mà có khoa y với trường đào tạo chuyên ngành là các trường y dược. Xin ý kiến của Bộ trưởng ở chỗ này.

Vấn đề thứ hai, điều kiện để mở ngành cũng rất chặt chẽ và Bộ Giáo dục và Đào tạo khi cho phép mở ngành sẽ phải xét trên các điều kiện mà các trường đáp ứng đầy đủ mới cho quyết định. Tuy nhiên, có những trường tôi được biết Bộ Giáo dục và Đào tạo khi cho quyết định mở mã ngành không xin ý kiến của Bộ Y tế, tôi sẽ cung cấp tên trường này cho Bộ trưởng, tôi không tiện nói tên trường ở đây. Qua Bộ Y tế đi kiểm tra và đi khảo sát ở các trường thì có rất nhiều trường hiện nay đang giảng dạy nhưng không đáp ứng được các điều kiện để đào tạo khối ngành sức khỏe. Bộ Giáo dục - Đào tạo đã tổ chức cuộc thanh tra nào chưa và kết quả này như thế nào cũng xin Bộ trưởng cho biết?

Còn về thông tư thì tôi biết khối lượng kiến thức văn hóa trong các trường giáo dục nghề nghiệp đã có dự thảo nhưng còn rất nhiều vấn đề bất cập. Chúng tôi đã tổ chức rất nhiều hội thảo để góp ý kiến cho Bộ Giáo dục, tôi cũng mong bộ trước khi ban hành tiếp thu đầy đủ ý kiến ở đây là lấy người học làm trung tâm.

Đại biểu Nguyễn Công Long - Đoàn Đồng Nai. Ảnh: TTXVN

Bộ Giáo dục đang đề nghị bổ sung dạy thêm vào danh mục ngành nghề kinh doanh có điều kiện

Đại biểu Nguyễn Công Long - Đoàn Đồng Nai: Tôi xin trao đổi với Bộ trưởng. Ý Bộ trưởng trả lời đại biểu Thái ở Bạc Liêu, đó là vấn đề dạy thêm, học thêm. Theo quan điểm của Bộ trưởng nêu là dạy trực tuyến phải cấm và bình thường cũng phải cấm. Tôi hiểu như vậy là quan điểm của ngành giáo dục đào tạo về vấn đề này không thay đổi. Tôi tán thành với Bộ trưởng là trong điều kiện chúng ta dạy trực tuyến như thế này phải cấm vì lợi ích của các cháu. Tuy nhiên, vấn đề dạy thêm, học thêm này tôi cảm giác rằng chúng ta chưa giải quyết được căn nguyên của vấn đề. Nó thể hiện ở chỗ, từ trước đến nay chúng ta tiếp cận vấn đề dạy thêm, học thêm của giáo dục như một vấn của nạn xã hội và chúng ta xử lý theo cách cấm. Qua báo chí chúng ta thấy có những nơi được tổ chức mật phục, bắt quả tang giáo viên dạy thêm để chúng ta xử lý, xử phạt, đưa lên cả báo chí. Tôi cho rằng cách ứng xử đối với các nhà giáo như vậy không phù hợp.

Vấn đề quan trọng về cách quản lý ở đây chúng tôi cho rằng không nên có một tư duy cũ như cách ta hay đánh giá là cái gì không quản được thì cấm. Chúng ta nên đánh giá tác dụng và ý nghĩa của nó trong giáo dục như thế nào và nó cũng xuất phát từ nhu cầu thực tiễn của phụ huynh và học sinh. Chúng tôi thú thực là con em của chúng tôi trưởng thành, đỗ đạt và đi làm cũng nhờ học thêm, cũng có tác dụng chứ không phải là không. Có một vấn đề nữa, hôm qua có đại biểu của Cà Mau có nêu lên ví von ngành y tế và giáo dục, tại sao lại giáo dục cấm mà y tế không cấm.

Hôm nay các cử tri, giáo viên cũng đặt lại câu hỏi là tại sao ngành y được làm thêm mà ngành giáo dục lại không được dạy thêm, cũng có đặt câu hỏi đặt ngược lại như vậy. Chúng tôi cảm giác khi giải quyết vấn đề này chúng ta không nhìn thấy căn nguyên của vấn đề, chúng ta có 38 vạn giáo viên phổ thông ở bậc tiểu học, việc dạy thêm, học thêm cũng xuất phát từ một vấn đề đó là thu nhập của giáo viên quá thấp, rất nhiều giáo viên coi dạy thêm như một việc mưu sinh. Chúng ta hãy nhìn thẳng vấn đề này để giải quyết một cách thấu đáo, ngoài ý nghĩa tác dụng, ngoài ý nghĩa nhu cầu của vấn đề giáo dục có cả vấn đề về đời sống của giáo viên. Mong rằng ngành sẽ nhìn thẳng vấn đề này để có một giải pháp rất là căn cơ cho vấn đề này. Qua 2 năm đại dịch vừa rồi, chúng ta thấy đối tượng giáo viên cũng là một đối tượng cần cứu trợ như các đối tượng khác.

Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo

Về ý kiến của đại biểu Nguyễn Thị Kim Dung, Đoàn Thái Bình.

Trước hết, xin cảm ơn sự quan tâm của đại biểu đến việc đào tạo khối ngành sức khỏe. Theo như tôi biết và nhớ thì khi mở ngành của khối ngành sức khỏe Bộ Giáo dục và Đào tạo đều lấy ý kiến của Bộ Y tế, ngành giáo dục và đào tạo không tự quyết định mở khối ngành sức khỏe. Hiện nay Bộ Giáo dục và Đào tạo cũng đang có một đợt rà soát về các chương trình mới mở, đặc biệt là trong nhóm khối ngành đào tạo sức khỏe, chúng tôi sẽ lưu ý đến việc này, đặc biệt là các điều kiện mở ngành.

Về ý kiến của đại biểu Nguyễn Công Long, như hồi nãy tôi nói về việc dạy thêm trực tuyến, ở đây có hai ý, nếu như dạy thêm ngoài giờ, ngoài nhà trường, đặc biệt là của cả những người hiện nay không đang làm việc trong các cơ sở giáo dục, việc dạy thêm đáp ứng các yêu cầu đó thì không thể cấm được. Trước đây Bộ Giáo dục và Đào tạo có Thông tư 17 quy định về việc dạy thêm và học thêm, tuy nhiên đây là một ngành nghề kinh doanh có điều kiện thì mới có thể điều tiết được, có được các quy định chặt chẽ trong việc kinh doanh này. Nhưng năm 2016, Luật Đầu tư bỏ việc dạy thêm, học thêm ra khỏi danh mục ngành nghề kinh doanh có điều kiện, cho nên Thông tư 17 về dạy thêm, học thêm rất nhiều điều trong đó không còn hiệu lực. Hiện nay trong rà soát các văn bản quy phạm pháp luật Bộ Giáo dục đang đề nghị bổ sung vào danh mục ngành nghề kinh doanh có điều kiện trong Luật Đầu tư đối với việc dạy thêm học thêm.

Về việc dạy thêm, học thêm mà giáo viên trực tiếp dạy cho học sinh của mình, nếu bớt các nội dung chính thức cần dạy, rồi dạy trước nội dung theo quy định, dạy cho các nhóm riêng biệt thì việc đó thuộc về điều lệ của trường đã quy định đó là đạo đức công vụ, đạo đức nhà giáo, việc đấy cấm xét trên các phương diện đó. Trong điều kiện dạy trực tuyến khi học sinh đã căng thẳng, nếu như có hiện tượng giáo viên nào đó theo tính chất như vậy, đấy mới là điều chúng ta cần lên án. Đấy là câu chuyện về dạy thêm, học thêm xin trao đổi thêm với đại biểu Nguyễn Công Long. Xin cảm ơn.

Đại biểu Nguyễn Đại Thắng - Đoàn Hưng Yên: Thời gian qua, tình trạng vi phạm đạo đức, lối sống, mất an toàn trường học vẫn còn diễn biến phức tạp. Cá biệt có một số vụ việc mất an toàn trường học, bạo lực học đường nghiêm trọng làm ảnh hưởng đến thể chất, tinh thần của học sinh, ảnh hưởng xấu đến môi trường giáo dục, gây lo lắng, bức xúc trong xã hội.

Đề nghị Bộ trưởng cho biết những giải pháp để khắc phục tình trạng nêu trên trong thời gian tới để tạo môi trường giáo dục lành mạnh, an toàn.

Đại biểu Nguyễn Công Hoàng - Đoàn Thái Nguyên: Câu hỏi thứ nhất, hiện nay có sự mất cân đối giữa đầu vào về số lượng của các trường đại học. Trong thời gian tới Bộ trưởng có giải pháp gì?

Thứ hai, Bộ Giáo dục phối hợp với Bộ Nội vụ như thế nào để có giải pháp thiếu hụt giáo viên ở các địa phương?

Tôi đi tiếp xúc cử tri, cử tri hỏi rất nhiều về vấn đề này. Khi hỏi Sở Giáo dục thì Sở Giáo dục nói phải hỏi Sở Nội vụ. Nhưng khi hỏi Sở Nội vụ thì Sở Nội vụ nói phải đăng ký chỉ tiêu Bộ Nội vụ duyệt. Vậy, việc thiếu hụt giáo viên ở cơ sở là triền miên và ảnh hưởng đến chất lượng giáo dục. Tôi xin hỏi giải pháp giữa hai bộ như thế nào trong thời gian tới?

Đại biểu Lưu Bá Mạc - Đoàn Lạng Sơn: Theo Luật Giáo dục năm 2019, trình độ chuẩn của nhà giáo bậc tiểu học và bậc trung học cơ sở đã được nâng từ trình độ cao đẳng lên trình độ đại học, theo đó thì hệ thống các trường cao đẳng sư phạm từ trung ương đến địa phương đã không còn được đào tạo hai đối tượng này. Thực tế cho thấy cơ hội để tồn tại và phát triển cũng đang thu hẹp dần. Vậy, Bộ trưởng có giải pháp gì mang tính căn cơ để định hướng sự phát triển của hệ thống các trường cao đẳng sư phạm trong tình hình mới nhằm vừa phát huy được hiệu quả nguồn lực hiện có và vừa hạn chế được sự quá tải cho các trường đại học sư phạm khi mà phải gánh thêm nhiệm vụ đào tạo đối với hai đối tượng nêu trên.

Đại biểu Nguyễn Lân Hiếu - Bình Định: Bộ trưởng khẳng định là chương trình giáo dục phổ thông mới là đúng hướng, làm tốt. Tuy nhiên, để đánh giá hiệu quả chương trình phổ thông thì bắt buộc phải qua sách giáo khoa mà sách giáo khoa của chúng ta trong 2 năm vừa qua đưa vào áp dụng trên đại trà mới chỉ thực hiện một quy trình rút gọn, nghĩa là chỉ dạy thử nghiệm 10% số tiết học, không dạy trên phạm vi hẹp như các sách giáo khoa trước đây. Vậy, theo Bộ trưởng có cần một quy trình bất di, bất dịch trong việc quyết định sử dụng những bộ sách giáo khoa trong tương lai không rút ngắn, thay đổi bất cứ vì một nguyên nhân gì? Bộ trưởng đã có nghiên cứu khách quan, tổng kết về việc triển khai sách giáo khoa mới trong thời gian vừa qua hay chưa?

Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo: Về vấn đề vi phạm đạo đức, lối sống, mất an toàn trường học ở trong một số cơ sở giáo dục trong thời gian vừa qua, đây đúng là một nội dung gây bức xúc cho xã hội và lo lắng cho phụ huynh. Việc an toàn trường học là một vấn đề lớn mà ngành giáo dục và đào tạo cũng quan tâm. Về mặt chỉ đạo lâu dài, vĩ mô thì ngành giáo dục có xây dựng một chương trình về an toàn trường học.

Trong chương trình này cũng có rất nhiều nội dung mà chúng tôi sẽ triển khai trong thời gian sắp tới. Riêng phần về giáo dục tăng cường đạo đức, lối sống cho học sinh, sinh viên cũng là một đề án lớn, đang được triển khai. Vì bản thân vấn đề này thực sự rất lớn, trong đó vừa ban hành các chính sách, các giải pháp chung từ phía Bộ, nhưng đặc biệt có vai trò, trách nhiệm của các thầy, các cô là quản lý các trường học và đặc biệt là phối hợp của địa phương trong việc hỗ trợ quản lý học sinh. Đấy là một việc chắc chắn chúng ta còn đề cập nhiều trong các nội dung văn bản chỉ đạo và điều hành trong thời gian sắp tới.

Về câu hỏi chất vấn của đại biểu Nguyễn Công Hoàng, Đoàn Thái Nguyên về vấn đề thiếu giáo viên ở các địa phương. Đây cũng là một vấn đề rất lớn. Hiện nay thực hiện chương trình giáo dục phổ thông mới 2018 với nhiều lý do, trong đó có lý do một số môn học mới đưa vào chương trình. Với lý do nâng chuẩn giáo viên dạy tiểu học cần phải bằng đại học, nhiều lý do về sắp xếp cơ sở giáo dục và nhiều lý do khác thì tình trạng thiếu giáo viên đang là một vấn đề lớn.

Theo thống kê, tổng số cả nước hiện nay thì số lượng thiếu là khoảng trên 94 nghìn giáo viên, trong đó thì tỷ lệ hơn 1/3 là giáo viên mầm non. Cũng có một lý do dẫn đến thiếu giáo viên mầm non, là do việc chúng ta phổ cập cho mẫu giáo 5 tuổi. Đây là việc mà Bộ Giáo dục và Đào tạo và Bộ Nội vụ cũng đã có sự phối hợp rất chặt chẽ để giải quyết trong thời gian vừa qua.

Ví dụ, giải quyết vấn đề thiếu giáo viên mầm non năm 2019 thì Bộ Giáo dục và Đào tạo và Bộ Nội vụ cũng đã trình và đã được phê duyệt tuyển thêm hơn 20.000 giáo viên cho 14 tỉnh các khu vực có nhu cầu cao. Trong tháng vừa rồi hai bộ đã làm việc và cũng đang trình các cấp có thẩm quyền cho phép tuyển thêm hơn 27.000 giáo viên nữa để giải quyết một phần tình trạng thiếu giáo viên ở các bậc học, đặc biệt trong đó một số lượng rất lớn cho giáo dục mầm non.

Việc này hai bộ đã phối hợp rất chặt chẽ theo chức năng, nhiệm vụ của mình và luôn luôn có sự trao đổi, đề xuất và tìm ra các giải pháp, không phải việc thừa thiếu hai bộ đẩy lỗi cho nhau.

Về vấn đề số lượng, nhu cầu đào tạo đầu vào và đầu ra trên xét trên phạm vi vĩ mô cả nước, hiện nay Bộ Giáo dục và Đào tạo đang có một nhiệm vụ rất lớn là quy hoạch mạng lưới các trường đại học và cao đẳng và mạng lưới các trường đại học sư phạm trọng điểm. Về việc tính toán nhu cầu đào tạo, số lượng đào tạo theo các dự đoán thì sẽ làm giảm đi sự mất cân đối giữa đầu vào và các nhu cầu.

Về ý kiến chất vấn của đại biểu Nguyễn Lân Hiếu về vấn đề thực nghiệm trong việc biên soạn sách giáo khoa. Tôi xin được trao đổi như sau, sách giáo khoa chúng ta đang biên soạn và sử dụng để phục vụ triển khai chương trình giáo dục phổ thông năm 2018, so với sách giáo khoa trong chương trình cũ trước đây là có sự khác nhau về tính chất, về cách thức sử dụng.

Theo chương trình năm 2018 là có tính chất pháp điển, là chỗ dựa và là yêu cầu để kiểm tra, đánh giá, sách giáo khoa bây giờ được xem là học liệu, đó là một căn cứ để có thể xã hội hóa và mới triển khai được có nhiều bộ sách khác nhau. Tuy nhiên quan điểm của Bộ thì bất kỳ tài liệu nào dù là học liệu mà được dùng đưa vào giảng dạy trong nhà trường cũng phải đạt đến chuẩn mực của tính khoa học và tính sư phạm, dẫu đó là pháp điển hay là tài liệu thì cũng đều cần phải chuẩn mực. Chủ trương của chúng tôi là cố gắng để có các sản phẩm sách giáo khoa tốt nhất.

Việc thực nghiệm sách, nó là tài liệu thì việc thực nghiệm, quá trình triển khai thiên về xem việc giáo viên sử dụng thế nào, thực hành ra sao để thực hiện được chương trình. Đó là một trong những nội dung rất quan trọng. Còn việc tài liệu đó về mặt khoa học chính xác, đúng sai thì trách nhiệm thuộc về Hội đồng thẩm định quốc gia. Tuy nhiên trong Thông tư 33 trước, không nêu tỷ lệ thực nghiệm là bao nhiêu phần trăm, mà chỉ nêu trong hồ sơ đệ trình nộp có mô tả minh chứng về việc thử nghiệm.

Trong việc sửa Thông tư 33 để nhằm tăng cường chất lượng, chúng tôi có nêu cụ thể tối thiểu là 10%, 15%, 20% cho các sách giáo khoa với các dung lượng đặc điểm khác nhau. Việc này còn đang để xin ý kiến và ý kiến của đại biểu Nguyễn Lân Hiếu tôi nghĩ cũng là một trong các ý kiến quan trọng, chúng tôi sẽ xem xét trong quá trình hoàn thiện thông tư này trước khi ký ban hành.

Đại biểu Đoàn Thị Hảo - Đoàn Thái Nguyên. Ảnh: Media Quốc hội

Đại biểu Đoàn Thị Hảo - Đoàn Thái Nguyên: Thứ nhất, hiện nay tỷ lệ trẻ em dân tộc thiểu số dưới 3 tuổi đến lớp chỉ đạt 21,2%. Tỷ lệ học sinh dân tộc thiểu số đi học đúng độ tuổi cấp trung học phổ thông là 47%. Vẫn còn 19% người dân tộc thiểu số từ 15 tuổi trở lên chưa đọc thông viết thạo tiếng Việt. Bộ trưởng có giải pháp cụ thể nào để giải quyết vấn đề trên, đặc biệt trong tình hình dịch bệnh COVID hiện nay?

Hai, hiện nay trong các kỳ thi, điểm thi môn lịch sử thường thấp hơn điểm thi các môn học khác. Không ít học sinh còn thờ ơ, thái độ học tập còn mang tính đối phó. Bộ trưởng cho biết đâu là nguyên nhân của những tồn tại trên? Trong phạm vi trách nhiệm của mình, Bộ trưởng có giải pháp gì để đổi mới phương pháp giảng dạy và học tập môn lịch sử?

Đại biểu Dương Khắc Mai - Đoàn Đắk Nông: Hiện nay việc áp dụng chế độ phụ cấp cho giáo viên trực tiếp giảng dạy trong các trường mầm non, tiểu học có 3 mức. Căn cứ vào địa bàn giảng dạy được áp dụng theo Thông tư số 01 năm 2006 và việc xác định địa bàn miền núi thực hiện theo quy định của Ủy ban Dân tộc, Gia Nghĩa tỉnh Đắk Nông là vùng cao nên trước tháng 11/2020 giáo viên được hưởng mức phụ cấp đối với đơn vị miền núi. Tuy nhiên, đến tháng 11/2020, Bộ Giáo dục lại hướng dẫn thị xã Gia Nghĩa lên thành phố nên giáo viên không được hưởng chế độ phụ cấp này.

Hiện nay, cả nước có 14 thị xã, thành phố thuộc tỉnh là vùng cao, giáo viên ở những địa bàn này đều được hưởng phụ cấp theo địa bàn miền núi, trong khi Gia Nghĩa là vùng cao mà vùng cao thì đã bao hàm tất cả các tiêu chí về miền núi nhưng giáo viên lại không được hưởng phụ cấp như các địa phương khác. Vậy, đề nghị Bộ trưởng cho biết rõ lý do, hướng giải quyết của Bộ trưởng là gì?

Đại biểu Điểu Huỳnh Sang - Đoàn Bình Phước: Việc tổ chức đào tạo theo hình thức trực tuyến nói chung và dạy học theo hình thức trực tuyến nói riêng cũng là giải pháp tình thế để duy trì và giữ học sinh, sinh viên không dừng việc học. Tuy nhiên, việc đào tạo theo hình thức này hiện nay chưa có kế hoạch bài bản cũng như chưa có sự chuẩn bị chu đáo, do còn nhiều khó khăn, bất cập.

Từ sáng đến giờ nhiều đại biểu đã chất vấn và giải trình của Bộ trưởng chỉ đề cập đến việc thiếu, yếu về hạ tầng, cơ sở vật chất, như đường truyền và máy tính cũng như thiếu về kỹ năng của giáo viên, của học sinh. Tuy nhiên ở đây, giải pháp căn cơ cũng như vấn đề đặt ra trong thực tế chúng ta thấy việc học này thiếu hệ thống dạy học trực tuyến về hỗ trợ, bài toán quản trị, dạy học ứng dụng công nghệ và có thể đánh giá trong quá trình dạy học.

Vậy, giải pháp của Bộ trưởng trong thời gian tới như thế nào để đảm bảo căn cơ về chất lượng đào tạo theo hình thức đào tạo trực tuyến nói chung và dạy học theo hình thức trực tuyến nói riêng để đảm bảo chất lượng giáo dục đào tạo khi tình hình dịch bệnh đang diễn biến phức tạp?

Đại biểu Phan Thái Bình - Đoàn Quảng Nam tranh luận: Trả lời hai vấn đề liên quan đến dạy thêm, học thêm và liên quan đến thừa, thiếu giáo viên thì Bộ trưởng có trả lời nhưng tôi thấy có mấy vấn đề thực tiễn đặt ra xin trao đổi thêm với Bộ trưởng. Thứ nhất là vấn đề về thừa, thiếu giáo viên. Hiện nay việc thừa, thiếu giáo viên mang tính chất thừa, thiếu cục bộ và từng giai đoạn một, vì biến động của học sinh theo từng năm học, do vấn đề di dân, do nhiều vấn đề khác nhau. Một thực tiễn đặt ra là hiện nay đối với giáo viên trung học phổ thông giao cho các Sở Giáo dục quản lý và điều phối, còn giáo viên từ trung học cơ sở trở xuống thì giao cho Ủy ban nhân dân cấp huyện quản lý. Như vậy, nếu thiếu giáo viên trung học phổ thông thì huyện này, huyện kia Sở Giáo dục có thể điều phối được. Tuy nhiên, ở các huyện mà thừa huyện này, thiếu huyện kia giáo viên trung học cơ sở trở xuống thì huyện này không thể điều giáo viên qua huyện khác. Đây là một bất cập, đề nghị Bộ trưởng cần phải nghiên cứu vấn đề này và giải pháp sắp tới thế nào để giải quyết bài toán này.

Thứ hai là vấn đề dạy thêm, học thêm. Báo cáo với Bộ trưởng, dạy thêm, học thêm thì hôm qua Bộ Y tế cũng có trả lời, liên quan đến bác sĩ công lập mở phòng tư sẽ nâng cao tay nghề, rồi thứ hai tăng thu nhập và cũng không ảnh hưởng đến vấn đề giải quyết công việc chung. Vừa qua chúng ta có việc giáo viên dạy thêm tràn lan, việc này chúng ta phải chấn chỉnh. Tuy nhiên, tôi nghĩ nếu giáo viên dạy thêm mà không dạy trước chương trình, dạy kèm học sinh giỏi, bồi dưỡng, v.v. thì cũng sẽ là nâng cao tay nghề giáo viên và cũng sẽ là tăng thu nhập. Như vậy, Bộ Giáo dục và Đào tạo cần phải nghiên cứu quy định thế nào, hướng dẫn thế nào thì chúng ta đáp ứng được yêu cầu, nhu cầu thực tế. Vì nhu cầu thực tế là phụ huynh học sinh và học sinh có nhu cầu học thêm là có thật. Quan trọng là quản lý nhà nước về vấn đề này thế nào để tránh tràn lan. Tôi xin trao đổi thêm với Bộ trưởng hai ý như vậy, mong Bộ trưởng làm rõ hơn.

Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo:

Về vấn đề phụ cấp cho giáo viên ở thành phố Gia Nghĩa. Việc này cũng có một số đại biểu đề cập, báo chí cũng đề cập và chúng tôi cũng nhận được ý kiến chất vấn của đại biểu Nguyễn Trường Giang, đại biểu Quốc hội gửi và Bộ Giáo dục cũng đã có văn bản trả lời về vấn đề này. Quan điểm của Bộ Giáo dục và Đào tạo, việc chăm lo cho đời sống của giáo viên, giải quyết chế độ chính sách của giáo viên, đấy là trách nhiệm của Bộ Giáo dục và Đào tạo.

Chúng tôi cũng không mong muốn gì hơn là các giáo viên được hưởng các chế độ tốt nhất. Khi thành phố Gia Nghĩa chuyển thành phố, bỗng dưng trên 700 giáo viên mất phụ cấp 50%. Về việc này nhóm anh em của Bộ Giáo dục xử lý công việc cũng bàn rất nhiều, cũng đắn đo, bởi vì tự nhiên tâm tư của hơn 700 giáo viên như vậy thì giải quyết ra sao. Nhưng trước hết phải căn cứ vào các văn bản quy định.

Theo Quyết định 244 của Thủ tướng, đối tượng trợ cấp được nhắc đến nêu trong Quyết định này lại chỉ là thành phố, nông thôn, miền núi, vùng sâu, vùng xa, hải đảo mà lại không có vùng cao. Mặc dù anh em xử lý thấy cũng rất băn khoăn, nhưng trước hết cứ căn cứ đã. Việc này chúng tôi có làm văn bản hỏi Bộ Tư pháp, hỏi Ủy ban Dân tộc và được trả lời là trong tình hình như vậy thì cứ xử lý như vậy đã. Chúng tôi cũng rất lưu ý và rất băn khoăn về việc này và thấy rằng chắc phải tham mưu cho Thủ tướng trong việc điều chỉnh Quyết định 244 cũ cho phù hợp với thực tế. Thực tế rất sinh động và luôn luôn thay đổi, mục tiêu là làm sao không để thiệt thòi cho các giáo viên xứng đáng được hưởng trợ cấp.

Về câu hỏi của đại biểu Đoàn Thị Hảo, Đoàn đại biểu tỉnh Thái Nguyên có hai ý hỏi.

Thứ nhất là làm thế nào để cho các trẻ em mẫu giáo 3 tuổi đến trường được tỷ lệ cao hơn, tuổi nhập học được đúng hơn. Đây là một chùm giải pháp để phát triển giáo dục, đào tạo các khu vực miền núi và đồng bào các dân tộc, trong đó nhiều giải pháp phải cần được tính đến. Trong đó việc khiến cho nhiều trẻ em mẫu giáo bỏ học, đó là khi chúng ta có một vài chính sách thay đổi việc hỗ trợ bữa ăn trưa cho học sinh. Hiện nay đối tượng hưởng theo 116, khi mà một số xã nông thôn, miền núi bỗng được công nhận là chuẩn nông thôn mới thì tự nhiên lại mất phần trợ cấp rất quan trọng 596.000. Một trong những giải pháp để duy trì cho các xã khó khăn tiếp tục được hưởng bữa ăn trưa này và cần phải xem xét hỗ trợ nhiều hơn nữa để có thể đưa các cháu các lớp mẫu giáo đến trường nhiều hơn.

Thứ hai là tăng cường cơ sở vật chất, chúng ta biết các tỉnh cũng đã rất đầu tư, rất quan tâm. Tuy nhiên, hiện nay trường học vẫn còn đến 35%, chưa được kiên cố hóa, đặc biệt là các trường mầm non. Đây là đối tượng rất khó xã hội hóa ở các khu vực miền núi và khu vực đồng bào dân tộc, cho nên Nhà nước, Chính phủ cần phải quan tâm đầu tư hơn về mặt cơ sở vật chất, có cơ sở vật chất thì các cháu mới đến trường được. Vừa qua chúng ta thực hiện phổ cập giáo dục mẫu giáo 5 tuổi cho nên một số nơi số lớp dành cho các cháu 3-4 tuổi dồn hết cho các cháu 5 tuổi, thành ra các cháu 3-4 tuổi lại thiếu. Một trong 3 chương trình mục tiêu quốc gia là chương trình phát triển kinh tế - xã hội đồng bào dân tộc thiểu số cũng có một phần dành cho phần cơ sở vật chất này nhưng cần phải lưu ý hơn nữa.

Thứ ba, chúng ta cần tăng cường vai trò của các trường dân tộc nội trú và các trường bán trú. Hiện nay cả nước có 321 trường dân tộc nội trú và có hơn 17.000 trường dân tộc bán trú, vừa qua Thủ tướng Chính phủ có giao cho Bộ Giáo dục và Đào tạo tổng kết mô hình các trường dân tộc nội trú và bán trú, đánh giá hiệu quả và tìm kiếm phương cách để đầu tư. Coi việc phát triển chương trình cho hệ thống các trường bán trú là một trong các giải pháp quan trọng để tăng cường đưa trẻ tới lớp trong thời gian sắp tới, tất nhiên còn vấn đề về truyền thông, về vấn đề thuyết phục cha mẹ đưa trẻ đến trường v.v..., rất nhiều giải pháp cần phải tiến hành, nhưng tôi xin chỉ đề cập đến một số những giải pháp được xem là khá quan trọng trong việc tăng cường đưa trẻ tới lớp.

Liên quan đến môn lịch sử, đây là một vấn đề chuyên môn khá sâu trong việc triển khai chương trình giáo dục phổ thông mới 2018. Việc này qua theo dõi tôi thấy nhiều diễn đàn thời kỳ trước cũng có đề cập, nhưng đến nay có một thực tế là điểm thi môn Lịch sử trong kỳ thi so với một số môn khác cũng là thấp và tình trạng học sinh không ham thích, học thì có tính chất đối phó, điểm thi thấp, cho nên đây cũng là một vấn đề mà chúng tôi rất suy nghĩ. Bởi vì chúng ta đều biết môn Lịch sử là một môn học rất quan trọng. Môn học đó cho chúng ta những hiểu biết xã hội, lịch sử, những kinh nghiệm sống, giúp cho việc tu dưỡng và phát triển con người, hiểu biết về đất nước, bồi dưỡng tinh thần yêu nước và tự hào dân tộc. Đất nước thì lịch sử hào hùng, có rất nhiều điều mà các thế hệ sau tự hào, nhưng tại sao học sinh không hứng thú, điểm thì thấp, điều đó có lẽ nằm ở việc tổ chức dạy học và kiểm tra, đánh giá.

Việc dạy vẫn có thiên về các sự kiện, các số liệu và việc dạy theo đánh giá thì chưa phát huy được nhiều sáng tạo, cá tính của học sinh trong việc học. Việc kiểm tra, đánh giá thi vẫn thiên về kiểm tra về các số liệu, các ngày, tháng, các sự kiện mà còn chưa chú ý nhiều đến vấn đề về tư duy, về ý nghĩa của các sự kiện lịch sử. Cho nên trong thời gian sắp tới, chúng tôi cũng sẽ triển khai việc đổi mới giảng dạy và học tập môn Lịch sử. Trong hội nghị tổng kết năm học và giao nhiệm vụ năm học vừa qua thì Thủ tướng cũng đã giao nhiệm vụ cho ngành giáo dục lên phương án để đổi mới việc dạy và học môn Lịch sử.

Hướng dạy sẽ tăng cường tính sáng tạo của học sinh, không áp đặt các cách hiểu đối với lịch sử. Nếu như học sinh còn có những điểm khác trong cảm nhận, đánh giá thì cần có trao đổi, cần thuyết phục, tranh luận để học sinh có được nhận thức đúng, không áp đặt và thi kiểm tra không đánh đố bằng các con số, nhớ được ngày tháng, nhớ được địa điểm, địa danh, sự kiện. Việc này cũng là một việc lớn, có tính chất chuyên môn sâu. Chúng tôi cũng sẽ có kế hoạch để triển khai việc này.

Về ý kiến của đại biểu Điểu Huỳnh Sang, Đoàn đại biểu tỉnh Bình Phước về kế hoạch lâu dài để cho việc dạy và học trong tương lai mà diễn biến dịch bệnh có thể còn lâu dài mà chúng ta cần phải chung sống và ứng phó. Một điểm rất quan trọng đấy là cần phải có đầu tư để hình thành một nền tảng đồng bộ đủ lớn và bền vững mang tầm quốc gia.

Vừa rồi Bộ Giáo dục và Đào tạo đã phối hợp với Bộ Thông tin và Truyền thông giải quyết được một số việc mang tính cụ thể. Trong số 1.919 điểm lõm sóng, chỉ trong vòng 2 tháng Bộ Thông tin và Truyền thông đã giải quyết được 283 điểm tăng cường ngay và kịp thời. Như vậy, việc lõm sóng còn ở rất nhiều nơi, đấy là một phần của hạ tầng phải tăng cường. Cần phải xây dựng một nền tảng để học tập trực tuyến đủ lớn mang tầm quốc gia. Chắc là việc này các tập đoàn lớn trong hệ thống của Bưu chính Viễn thông cũng phải tham gia trong một kế hoạch lớn thuộc về chuyển đổi số toàn quốc gia. Chứ không chỉ là để mỗi nơi có một nền tảng khác nhau làm một kiểu, việc đó rất thiếu tính bền vững và lâu dài.

Thứ hai, các quy định các hướng dẫn hiện nay tương đối đầy đủ, nhưng vẫn còn đang thiên về tính ứng phó tạm thời. Cho nên sau đợt ứng phó với dịch bệnh này, chúng tôi sẽ có đánh giá sâu hơn và pháp chế hóa cho một số các văn bản còn có tính chất hướng dẫn quy định tạm thời. Đây là việc đảm bảo bền vững và lâu dài.

Thứ ba, cần phải xây dựng một kho học liệu, bộ cơ sở dữ liệu đủ lớn để khi có một nền tảng thì việc học tập trực tuyến sẽ đảm bảo. Như vậy là hạ tầng cơ sở dữ liệu, hành lang pháp lý, tập huấn con người và có chiến lược việc này. Trong chiến lược của Bộ Giáo dục và Đào tạo chuyển đổi số là một trong các đột phá chiến lược của ngành thời gian sắp tới. Và trong chiến lược về tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin và chuyển đổi số của ngành giáo dục, chúng ta đã có các nội dung liên quan đến việc chuẩn bị một cách bền vững lâu dài cho việc chuyển đổi này.

Về tư tưởng và nhận thức, chúng tôi cho rằng việc dạy trực tuyến lúc này đang làm một hình thức ứng phó tạm thời, nhưng vẫn là một việc công việc lâu dài, ngay cả khi dịch đã ổn định thì vẫn là một nội dung quan trọng mà ngành cần phải đưa vào thực hiện trong tầm chiến lược của mình.

Về ý kiến tranh luận của đại biểu Phan Thái Bình, tỉnh Quảng Nam, ý kiến của đại biểu cũng là giải thích thêm, cung cấp thêm thông tin về chính sách rất khác nhau trong quản lý cấp trưởng cũng có ảnh hưởng đến việc điều động giáo viên dẫn đến thừa, thiếu cục bộ, chúng tôi ghi nhận điều này và sẽ lưu ý hơn trong các chính sách có liên quan để khắc phục việc thiếu giáo viên mang tính cục bộ để thuận lợi hơn trong các quy định.

Về việc dạy thêm, học thêm, thực ra theo yêu cầu thì các tỉnh, các Sở cũng đều đã có những văn bản quy định cụ thể về dạy thêm, học thêm. Sắp tới Bộ sẽ rà soát thêm nội dung này để một số vấn đề mà các đại biểu nêu có liên quan đến vấn đề dạy thêm, học thêm được xử lý thấu đáo. Xin cảm ơn các đại biểu.

Đại biểu Nguyễn Lâm Thành. Ảnh: quochoi.vn

Còn hệ thống trường chuyên thì đương nhiên nhu cầu dạy thêm, học thêm còn

Đại biểu Lương Văn Hùng - Đoàn Quảng Ngãi: Tự chủ đại học là một chủ trương lớn của Đảng và Nhà nước, Luật sửa đổi một số điều của Luật Giáo dục đại học cũng đã quy định rõ về tự chủ đại học. Đối với các trường đại học được trao quyền tự chủ cũng đã và đang triển khai công việc này. Vì vậy, trong quản lý của Bộ Giáo dục và Đào tạo cũng phải thay đổi thì mới có thể thực hiện tự chủ đầy đủ. Hiện nay chưa thấy Bộ Giáo dục và Đào tạo thay đổi về vấn đề này, đề nghị Bộ trưởng cho biết ý kiến.

Đại biểu Trần Thị Thanh Hương - Đoàn An Giang: Tôi có hai câu hỏi xin gửi đến Bộ trưởng.

Câu hỏi thứ nhất, sau một thời gian dài tạm dừng đến trường để phòng, chống dịch cả xã hội đều mong muốn cho học sinh sớm trở lại trường để việc học được chất lượng và hiệu quả hơn, tuy nhiên hiện nay phụ huynh, nhất là ở bậc tiểu học rất tâm tư và chưa thực sự yên tâm khi con em chưa được tiêm vắc xin mà vẫn trở lại trường. Xin hỏi quan điểm của Bộ trưởng như thế nào. Bộ có biện pháp cụ thể gì liên quan đến vấn đề này để tạo sự yên tâm cho phụ huynh học sinh?

Câu hỏi thứ hai, trước bối cảnh tình hình dịch bệnh như hiện nay, nhiều ý kiến băn khoăn về nguy cơ học sinh bỏ học và tái mù chữ, đặc biệt là chất lượng học sinh ở các vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào dân tộc sẽ giảm. Ngành giáo dục có giải pháp gì để sớm khắc phục tình trạng này, giúp cho các em học sinh ở các vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào dân tộc thiểu số thực sự không bị bỏ lại phía sau?

Đại biểu Dương Văn Phước - Đoàn Quảng Nam: Tôi xin được gửi đến Bộ trưởng một câu hỏi. Dự án Làng đại học Đà Nẵng được Chính phủ quy hoạch từ năm 1997 trên địa phận Quảng Nam và Đà Nẵng, với tổng diện tích gần 300 ha, đến nay đã treo 23 năm, gây ra nhiều hệ lụy cho người dân trong vùng dự án, nhất là người dân không được thực hiện các quyền sử dụng đất theo quy định của pháp luật. Với vai trò là cơ quan được Chính phủ giao thực hiện dự án Làng đại học Đà Nẵng, Bộ trưởng có nhận thấy trách nhiệm của mình khi dự án này treo suốt 23 năm? Hiện nay, sự chậm trễ của Bộ trưởng đang làm cho người dân trong vùng dự án tiếp tục hứng chịu những khó khăn do chính dự án này gây ra. Đến khi nào Bộ trưởng mới triển khai dự án này để trả lại các quyền lợi chính đáng, hợp pháp của người dân trong vùng dự án, đáp ứng sự mong đợi của cử tri và nhân dân?

Đại biểu Nguyễn Lâm Thành - Phó Chủ tịch Hội đồng Dân tộc tranh luận: Tôi muốn trao đổi thêm với Bộ trưởng về vấn đề dạy thêm. Từ các khóa trước các đại biểu Quốc hội đã thảo luận rất nhiều về vấn đề học thêm, dạy thêm, tuy nhiên, câu chuyện này vẫn chưa có hồi kết và kỳ này tôi chắc rằng một số kỳ nữa chúng ta vẫn phải bàn. Vừa rồi Bộ trưởng có nói đến những quy định của hệ thống pháp luật Bộ sẽ rà soát để giảm tải việc dạy thêm, học thêm, nhưng tôi cho rằng đấy là bề nổi thôi, chiều sâu của nó tôi nghĩ có 4 vấn đề chúng tôi mong muốn Bộ trưởng quan tâm thêm.

Thứ nhất, vấn đề phải giảm tải chương trình từ chương trình sách giáo khoa. Chúng tôi đã khảo sát những chương trình từ tiểu học đến trung học cơ sở, chúng tôi thấy nhiều nội dung các em học sinh phải tiếp thu khối lượng kiến thức rất nhiều và cũng nhiều nội dung chưa thực sự phù hợp với đối tượng, lứa tuổi và đặc biệt là trong bối cảnh dịch COVID này chúng ta dạy trực tuyến thì việc yêu cầu giảm tải cho học sinh là hết sức cần thiết và tôi cũng đề nghị Bộ trưởng có những quan tâm để chỉ đạo một cách quyết liệt đối với các ngành trong ngành giáo dục để cho vấn đề này, đặc biệt là khu vực đô thị.

Thứ hai, vấn đề phương pháp dạy học. Đổi mới phương pháp dạy học, chuyển từ phương pháp dạy theo hình thức dồn kín, dồn ép kiến thức sang phương pháp dạy tư duy. Việc Bộ trưởng đưa ra cách thức không dạy văn mẫu nữa, phải chuyển sang dạy tích hợp và dạy theo cách sáng tạo khác, tôi cho rằng hướng đi rất phù hợp. Đây cũng phải là một nội dung căn bản trong đổi mới phương pháp dạy học của giáo dục.

Thứ ba, một vấn đề rất quan trọng nữa là phương pháp thi cử. Mặc dù chúng ta có cải tiến trong phương pháp thi cử nhưng tôi cho rằng vẫn chưa phù hợp và cần phải đổi mới mạnh mẽ hơn nội dung, phương pháp thi cử, để thi cử tập trung vào những vấn đề liên quan đến đổi mới sáng tạo, những đề mở để tăng cường nhận thức đổi mới, sáng tạo của người thi, của học sinh nhiều hơn là chúng ta dạy theo những mẫu và áp dụng thi theo mẫu. Cho nên câu chuyện lò luyện những năm trước nở rộ rất nhiều, tuy nhiên những năm gần đây có thể hạn chế hơn. Nhưng tôi cho rằng đây là những điểm mấu chốt, ngành giáo dục cần tiếp tục nghiên cứu để có những điều chỉnh về phương pháp thi cử.

Thứ tư, vấn đề tổ chức hệ thống trường học. Nếu như chúng ta còn hệ thống trường chuyên thì đương nhiên nhu cầu dạy thêm, học thêm là có. Tôi cũng đồng ý là các trường chuyên cũng là một cơ sở để bồi dưỡng những nhân tài, những em học sinh tốt. Tuy nhiên, cũng phải thay đổi lại nội dung và những phương pháp trong chương trình dạy và học ở các trường chuyên này, để làm sao tạo được môi trường hài hòa, một môi trường phù hợp để các em có thể làm tốt công việc học tập.

Đại biểu Nguyễn Văn Thân - Đoàn Thái Bình: Việc thứ nhất, tôi hiểu được rằng Bộ trưởng đồng tình với việc dạy thêm, học thêm, trong đó Bộ trưởng có nói là Bộ Kế hoạch và Đầu tư đưa ra khỏi danh sách là kinh doanh ngành nghề, kinh doanh có điều kiện, tôi nghĩ câu này cũng hơi phản cảm. Ngành nghề kinh doanh này mà Bộ Kế hoạch và Đầu tư không đưa vào là đúng. Nếu giáo viên nào mà người ta có nhiều học sinh, người ta thu nhập cao thì đã có chính sách thuế điều tiết rồi. Cho nên tôi nghĩ Bộ trưởng không nên băn khoăn gì về việc đấy. Chỉ có điều trong chuyện dạy thêm và học thêm thì Bộ trưởng nên đưa ra được một vài tiêu chuẩn đạo đức của người giáo viên dạy thêm, học thêm. Đó là chia sẻ thứ nhất.

Chia sẻ thứ hai mà tôi vẫn băn khoăn là Bộ trưởng nói về vấn đề đào tạo ngành y tế. Bộ trưởng có trao đổi với Bộ trưởng Bộ Y tế hay là hai bộ làm việc với nhau, Bộ trưởng mới trả lời đại biểu Thu Dung là có trao đổi với nhau thì chênh lệch giữa đầu vào, đầu ra, tức là trong đào tạo chuyên ngành và đa ngành như thế thì đại biểu Thu Dung có thắc mắc, việc này mấy năm nay rồi cử tri rất băn khoăn về chuyện này. Đề nghị Bộ trưởng cho biết là hai Bộ trưởng làm việc với nhau hay là hai bộ làm việc với nhau có thống nhất việc vẫn mở các chuyên ngành của ngành y trong đào tạo đa ngành hay không hay chỉ cho các trường đào tạo chuyên ngành tham gia. Tôi đề nghị Bộ trưởng cho ý kiến để cho tất cả cử tri và đại biểu được biết rõ điều này.

Thay đổi quản lý nhà nước đối với các trường đại học tự chủ từ chỗ mệnh lệnh hành chính trực tiếp sang công cụ kiểm định

Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo: Về câu hỏi chất vấn về chủ trương đẩy mạnh tự chủ đại học, các trường tự chủ đang thay đổi rất nhiều, bộ chưa thấy gì thay đổi để thích ứng với việc quản lý các trường đại học thời tự chủ thế. Có thể thấy rằng chủ trương triển khai tự chủ đại học và tự chủ trong giáo dục là một chủ trương lớn của Đảng, Nhà nước, Quốc hội và ngành giáo dục trong nhiều năm qua từng bước đã triển khai vấn đề này, không phải bây giờ.

Từ nhiều năm trước, các văn bản quản lý, điều hành của Bộ cũng đã điều chỉnh theo hướng để quản lý được một hệ thống ngày càng tự chủ. Trong đó, việc ban hành khi Luật Giáo dục đại học (sửa đổi) ra đời là một bước mở đường rất quan trọng cho tự chủ đại học thì việc xây dựng các quy chế đào tạo theo tinh thần phù hợp với tự chủ đại học, các quy chế đào tạo từ bậc đào tạo đại học, đào tạo bậc thạc sĩ và đào tạo bậc tiến sĩ theo hướng tăng quyền tự chủ cho các trường đại học. Các quy định này chỉ quy định có tính chất là khung chung tối thiểu các yêu cầu, còn việc cụ thể hóa là các trường đại học sẽ phải đảm nhiệm.

Một trong những chuyển biến rất quan trọng để có thể thực hiện được quản lý nhà nước đối với các đơn vị tự chủ chính là việc ban hành một loạt các chuẩn quản lý theo chuẩn, chuẩn trường học, chuẩn giáo viên, chuẩn chương trình đào tạo. Bộ sẽ thực hiện việc đánh giá theo hệ chuẩn này. Hiện tại, trong thời gian sắp tới Bộ sẽ tăng cường có điều chỉnh và chuyển hướng rất quan trọng trong việc quản lý nhà nước đối với các trường đại học tự chủ từ chỗ mệnh lệnh hành chính trực tiếp trên xuống chuyển mạnh sang dùng công cụ kiểm định để quản lý các trường tự chủ.

Các bộ tiêu chuẩn, tiêu chí và lực lượng kiểm định viên, các trung tâm kiểm định đang từng bước được xây dựng, phát triển và hoàn thiện. Đối với các trường tự chủ dùng các công cụ kiểm định, hình thức chế tài, hậu kiểm, xử phạt nghiêm minh, đấy chính là một công cụ phù hợp với các trường đại học của thời kỳ tự chủ. Trong thực tế các trường đang ngày càng thực hiện tự chủ theo luật định và Bộ thực sự đã, đang và sẽ điều chỉnh mạnh để có thể quản lý được vừa tốt, vừa phù hợp và tiếp tục mở đường cho tự chủ đại học.

Ý kiến chất vấn của đại biểu Trần Thị Thanh Hương, Đoàn đại biểu tỉnh An Giang về tình hình học sinh ở nhà đã lâu, mong muốn đến trường cho an toàn. Nội dung này trong buổi chất vấn sáng hôm qua mọi người cũng đề cập và Bộ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thanh Long đã trao đổi. Về phía trách nhiệm của ngành giáo dục và đào tạo, thực hiện Nghị quyết 128 của Chính phủ ngành giáo dục đã có kế hoạch thúc đẩy việc đưa học sinh quay trở lại trường học an toàn. Bộ cũng đã ban hành Văn bản số 4808 và 4826 vừa hướng dẫn về chuyên môn, vừa đồng thời có những định hướng.

Về mặt quan điểm đối với các đơn vị cấp xã, phường đang là vùng xanh, vùng an toàn thì nên mạnh dạn đưa các cháu quay trở lại trường. Hiện nay các tỉnh phần nhiều là xử lý theo quy mô cấp quận, huyện, nhưng có thể mạnh mẽ hơn xử lý đến cấp phường, cấp xã đối với đối tượng mầm non và tiểu học. Quy mô của các trường tiểu học và mầm non thì thường là phù hợp với quy mô của địa bàn xã, còn các trường trung học thì đến quy mô của cấp huyện, nếu như trong quy mô nhỏ nhất đến cấp xã, phường thuộc các vùng xanh thì có thể đưa học sinh tới lớp mà không cần đợi cả huyện hoặc cả tỉnh, đối với trường trung học một huyện đã thuộc vùng xanh, vùng an toàn thì đưa các cháu quay trở lại học tập và sinh hoạt. Hôm qua Bộ trưởng Bộ Y tế cũng nhắc đến việc tiêm vaccine cho học sinh lứa tuổi từ 12 tuổi trở xuống, bây giờ vẫn còn là câu chuyện phía trước, nhưng chúng ta khi đưa học sinh trở lại trường có thêm các biện pháp phòng dịch theo hướng dẫn của hai bộ chúng tôi nghĩ là cũng có thể tiến hành được. Các đơn vị thì tùy theo tính chất, mức độ để xem xét tình hình để đưa học sinh quay trở lại trường, nhưng tinh thần chung tôi nghĩ là vừa thực tiễn nhưng cũng rất là cương quyết và mạnh mẽ xử lý trong nội dung công việc này.

Về ý hỏi thứ hai của đại biểu Trần Thị Thanh Hương về nguy cơ bỏ học và tái mù chữ ở các vùng đồng bào dân tộc vùng sâu, vùng xa, câu hỏi này cũng khá gần với một câu hỏi một đại biểu trước đã nêu. Tôi nghĩ cần có những giải pháp trong đó bao gồm việc tăng cường cơ sở vật chất cho hệ thống trường mầm non, các trường phổ thông dân tộc nội trú, bán trú, tăng cường chính sách để hỗ trợ bữa ăn trưa cho các cháu cũng như giải quyết tình trạng thiếu giáo viên cho các đối tượng này.

Vừa qua chúng ta đã thực hiện theo Nghị quyết 19 sắp xếp lại các cơ sở giáo dục và đào tạo trong cả nước, đối với các cấp tiểu học, trung học, mầm non thì chúng ta đã giảm số cơ sở giáo dục thuộc các cấp này xuống trên 2.000 cơ sở. Tuy nhiên, việc giảm này đối với bậc mầm non thì chúng ta cũng phải hết sức lưu ý, vì đối tượng này khó dồn hơn những đối tượng khác, các cháu không thể đi xa và những điểm trường nhỏ cần phải gần với địa bàn cư trú của các cháu. Cho nên việc rà soát, sắp xếp cũng phải chú ý, làm thế nào đảm bảo được cơ sở vật chất giáo viên để dành cho đối tượng là học sinh mầm non.

Về câu hỏi chất vấn của đại biểu Dương Văn Phước, Đoàn Quảng Nam, nói về một dự án của Đại học Đà Nẵng. Đây là một vấn đề rất chuyên sâu của một dự án. Chúng tôi cũng đã có kế hoạch sẽ làm việc với Đại học Đà Nẵng về chuyên sâu việc này và chắc chắn thuộc trách nhiệm của người đứng đầu bộ, để một dự án lâu, việc đầu tư không hiệu quả, ngành giáo dục cũng bị ảnh hưởng đến tốc độ phát triển của giáo dục, chúng tôi cũng sẽ có những biện pháp. Còn đương nhiên, có những việc gì thuộc về chính quyền thì phải phối hợp với Ủy ban nhân dân thành phố Đà Nẵng cũng như các đơn vị. Nhưng đây là một chuyên đề, chúng tôi sẽ lưu ý và thực hiện trong thời gian sắp tới.

Về ý kiến của đại biểu Nguyễn Lâm Thành, Đoàn đại biểu tỉnh Thái Nguyên. Cũng rất cảm ơn đại biểu đã lưu ý mấy vấn đề. Hồi nãy nói về các vấn đề về phương diện hành chính và quy định, nhưng thực sự cần việc dạy thêm, học thêm, kể cả những quy định về luật, về những quy định mang tính hành chính nhưng cần những giải pháp chuyên môn và cần cả những giải pháp về mặt quan điểm, tinh thần, thái độ và dư luận xã hội. Mấy ý mà đại biểu nêu, đây là những giải pháp thuộc nhóm giải pháp về lĩnh vực chuyên môn, như vấn đề chương trình, vấn đề phương pháp dạy, vấn đề thi cử, kiểm tra, đánh giá, v.v. thực sự đây là những vấn đề chúng tôi đang triển khai.

Việc đổi mới giảng dạy ở một số môn. Cũng theo tinh thần tăng cường việc tự học, đổi mới sáng tạo các năng lực của học sinh. Việc trang bị kiến thức và nhồi nhét kiến thức chính là một trong các nguyên nhân dẫn đến việc dạy thêm và học thêm khi phương pháp được thay đổi. Kiểm tra, đánh giá thì thời gian sắp tới trong các phương án đổi mới kiểm tra vào các giai đoạn 2025 thì chúng tôi cũng tính đến điều chỉnh phương án thi trung học phổ thông và kiểm tra đánh giá thường xuyên để làm sao từ góc độ kiểm tra, đánh giá có thể hạn chế được việc này. Trong thực tế, các phụ huynh của học sinh cũng có tâm lý muốn con em học để ứng thí hơn là chú ý đến việc các con em của mình học để phát triển bản thân của các cháu. Đây cũng còn là một vấn đề tâm lý xã hội cần phải điều chỉnh, xem việc học kia có phù hợp với con mình hay không hay là cả nhóm bạn đi học nên cũng đi học. Đó là một yếu tố về mặt tâm lý xã hội, dư luận xã hội, tâm lý của phụ huynh, việc này chúng tôi nghĩ là cần một giải pháp mang tính tổng thể.

Còn ý kiến tranh luận của đại biểu Nguyễn Văn Thân, Đoàn Thái Bình. Việc phối hợp với ngành y tế trong việc mở ngành, đây là một quy định của hai bên, không phải câu chuyện của hai Bộ trưởng nói chuyện với nhau, đây là một việc đã có trong các quy định để hai bên thực hiện một cách thường xuyên.

Còn ý đại biểu nêu về việc các trường đa ngành có nên đào tạo ngành y dược hay không? Cứ đa ngành thì đào tạo y dược chất lượng có ảnh hưởng không? Đó là một vấn đề lớn. Đa ngành nhưng đó là vấn đề trường nào, đa ngành như thế nào. Cũng có những đại học đa ngành lớn rất có lợi thế của các lĩnh vực khác nhau còn có ý nghĩa hỗ trợ cho lĩnh vực y tế. Đơn ngành hay đa ngành, vấn đề quan trọng là đáp ứng được các tiêu chuẩn, điều kiện, đặc biệt là cơ sở thực hành. Có thể có trường đa ngành nhưng chưa chắc đã đủ điều kiện và chương trình đơn ngành chưa chắc đã tốt, cho nên vấn đề không hẳn nằm ở chỗ đa ngành hay đơn ngành. Xu hướng của thế giới thì những trường y lớn, các hệ thống có cả bệnh viện và trường học, những trường lớn nhất đào tạo về y thì lại phần nhiều nằm trong các trường đa ngành. Đấy là một thông lệ thế giới, không phải chỉ riêng một quốc gia nào. Xin được cảm ơn ý kiến tranh luận rất lưu ý về vấn đề chất lượng đào tạo khoa học sức khỏe.

Đại biểu Huỳnh Thanh Phương - Đoàn Tây Ninh nêu câu hỏi chất vấn. Ảnh: quochoi.vn

Học đến đâu kiểm tra, đánh giá đến đó

Đại biểu Huỳnh Thanh Phương - Đoàn Tây Ninh: Cử tri vô cùng lo lắng và cho rằng phương pháp học tập trực tuyến hiện nay là chưa hiệu quả và chưa phù hợp với truyền thống giáo dục Việt Nam, nhất là đối với học sinh cấp tiểu học còn nhiều khó khăn và bất cập. Trước tình hình dịch bệnh diễn biến còn đang phức tạp, cử tri cũng chưa yên tâm với cách đánh giá chất lượng học tập hiện nay của Bộ Giáo dục và Đào tạo là hoàn toàn có cơ sở. Vì vậy, cử tri kiến nghị năm học 2021-2022 được xem là năm học dự phòng làm quen với phương pháp hiện đại, việc đánh giá chất lượng học tập học sinh lùi lại từ năm học 2022-2023. Bộ trưởng có ý kiến gì về đề nghị này của cử tri. Giải pháp của Bộ trưởng để giải quyết tốt vấn đề này trong thời gian sắp tới?

Đại biểu Phúc Bình Niê Kdăm - Đoàn Đắk Lắk: Xin hỏi Bộ trưởng có cơ chế, giải pháp, chính sách hỗ trợ cụ thể gì đối với ngành giáo dục, đặc biệt là giáo dục mầm non để các cơ sở giáo dục ngoài công lập vượt qua giai đoạn khó khăn do bị ảnh hưởng bởi dịch bệnh COVID-19. Các trường ngoài công lập chưa tổ chức dạy trực tiếp cho học sinh mà chủ yếu dạy trực tuyến, nguồn thu của các trường không có ngoài một phần học phí để chi trả việc dạy học trực tuyến nhưng vẫn phải chi trả các khoản chi phí lớn như tiền lương cho người lao động, duy trì cơ sở vật chất, chi phí tu bổ, v.v., nếu không có giải pháp thì nguy cơ giải thể là tất yếu và điều đó sẽ ảnh hưởng rất lớn đến chất lượng giáo dục cũng như phá vỡ quy hoạch giáo dục.

Đại biểu Phạm Văn Hòa - Đoàn Đồng Tháp: Hiện nay có một số trường đại học tranh thủ thu hút sinh viên cho nhiều để có chi phí, dẫn đến chất lượng học tập chưa cao, nhiều sinh viên ra trường không có việc làm. Nên chăng cần có sự cam kết của các trường khi tuyển sinh để đảm bảo cho sinh viên ra trường có việc làm. Nếu được thế, sinh viên rất yên tâm học tập, để không còn cảnh khi ra trường phải giấu bằng đại học của mình để tìm được việc làm, trong khi đó việc làm mới lại trái ngành học của mình. Cử tri rất trông chờ vào sự chia sẻ của Bộ trưởng.

Câu thứ hai, tình hình dịch bệnh sẽ kéo dài, gây tâm lý bất an cho xã hội, ảnh hưởng rất lớn đến việc chất lượng học tập của sinh viên và học sinh. Có thể đến lúc chúng ta có thể bỏ kỳ thi trung học phổ thông quốc gia toàn quốc như vừa qua Bộ đã áp dụng cho một số tỉnh thành bị COVID nhiều. Trong cùng một quốc gia mà nơi tổ chức thi, nơi thì không, không có sự công bằng cho học sinh trong cả nước và cũng sẽ rất khó khăn cho các trường đại học phải tuyển sinh nhiều đợt. Xin Bộ trưởng chia sẻ vấn đề này.

Đại biểu Dương Tấn Quân - Đoàn Bà Rịa - Vũng Tàu: Trong bối cảnh đại dịch COVID-19 phức tạp, kéo dài thì việc chăm sóc sức khỏe học đường là vấn đề rất quan trọng. Tuy nhiên, công tác này trong thời gian qua còn gặp nhiều khó khăn, hạn chế, do nhiều cơ sở giáo dục còn thiếu biên chế về y tế học đường. Xin Bộ trưởng cho biết những giải pháp sắp tới như thế nào?

Câu thứ hai, dự báo dịch COVID-19 còn kéo dài, phức tạp. Hiện nay nhiều cơ sở giáo dục, trường học, ký túc xá vẫn đang còn trưng dụng để làm cơ sở cách ly, điều trị COVID nên việc đưa học sinh, sinh viên trở lại trường trong thời gian tới sẽ rất khó khăn. Xin Bộ trưởng cho biết là những giải pháp sắp tới như thế nào?

Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo:

Câu hỏi thứ nhất về việc dạy học trực tuyến chưa hiệu quả và cũng chưa phù hợp với truyền thống. Việc ảnh hưởng đến chất lượng và kiểm tra, đánh giá sẽ như thế nào, có lùi lại một năm, coi như đây là năm học có tính chất tập dượt, dự bị để năm sau mới đánh giá hay không. Có thể trả lời như sau: Việc dạy học trực tuyến là đương nhiên phi truyền thống, đó là hoạt động vừa là công cuộc chuyển đổi số chung của thế giới và của Việt Nam trên các quy mô nhỏ, quy mô các bổ trợ đã có từ lâu, nhưng với quy mô thay thế toàn bộ chương trình trong một thời gian dài thì thực sự là mới, chưa có tiền lệ, cho nên cũng có những cái cần điều chỉnh và hoàn thiện dần, nó là việc khó có thể tránh khỏi. Vì tình hình đó mà chúng ta không kiểm tra, đánh giá để lùi trong một năm, tôi nghĩ rằng chuyện đó cũng không hợp lý.

Tình hình là học đến đâu kiểm tra, đánh giá đến đó và có tính đến các tác động khó khăn của dịch bệnh và dựa theo chuẩn đầu ra của chương trình cốt lõi để đánh giá thì chúng ta vẫn có cách. Kiểm tra, đánh giá ngoài việc ghi nhận kết quả học tập của các em thì còn là việc để chúng ta biết tình hình của một năm và củng cố, bồi đắp kiến thức cho một lứa học sinh thiệt thòi từ năm ngoái đến năm nay cũng không phải làm việc của một sớm một chiều. Đó là công việc nhiều năm mới có thể củng cố, bồi đắp được. Nhưng theo tôi quan điểm là đã học thì phải có kiểm tra, đánh giá, để biết mà có hướng bồi dưỡng, bồi đắp và khắc phục.

Về câu chất vấn của đại biểu Phạm Văn Hòa, Đoàn Đồng Tháp là trường đại học tuyển sinh đông dẫn đến nhiều sinh viên không có việc làm. Các trường có cam kết được có bao nhiêu em ra trường sẽ có việc làm hay không. Tôi nghĩ rằng việc cam kết này cũng khó khả thi. Bởi vì, mối liên hệ giữa nhà trường, nhà tuyển dụng, doanh nghiệp thì mối khăng khít về mặt yêu cầu công việc, chuẩn công việc để sử dụng, đào tạo cho phù hợp thì rất tốt, nhưng việc tuyển dụng lại không hoàn toàn chủ động trong tay của nhà trường được mà cũng hiếm có doanh nghiệp nào dám đặt bút ký là tôi sẽ dùng bao nhiêu nhân lực, cho nên điều đó chúng ta cần tăng cường mối liên kết, kết nối giữa nhà trường và doanh nghiệp, người tuyển dụng. Nhưng yêu cầu tất cả các trường mà ký cam kết thì tôi nghĩ đó là việc khó khả thi trong đảm bảo.

Về câu hỏi là có nên bỏ kỳ thi THPT quốc gia hay không? Năm ngoái đã tổ chức kỳ thi chia làm nhiều đợt và có một nhóm hơn 2.000 học sinh chờ tại khu vực Thành phố Hồ Chí Minh và khu vực miền Đông vì lý do dịch bệnh đã xin phép là đặc cách. Trước hết, kỳ thi THPT đã được luật hóa, bộ thực hiện theo quy định của luật và kỳ thi cũng có rất nhiều tác dụng trong việc đánh giá kết quả học tập của học sinh và hiện tại nó vẫn là một trong các căn cứ để tuyển sinh vào các trường đại học và cao đẳng.

Năm học 2022 sắp tới, Bộ Giáo dục và Đào tạo cũng đang lên phương án cho một hình thức thi linh hoạt hơn, trong tình hình dịch bệnh còn diễn biến phức tạp thì căn cứ vào tình hình của đơn vị, của các tỉnh, thành, nhóm tỉnh, thành để có thể có một lịch thi thậm chí còn linh hoạt hơn cả năm 2021. Bộ đang tính xây dựng một ngân hàng đề đủ lớn để có thể tổ hợp và cho phép thi nhiều lần hơn, thậm chí có thể mỗi tỉnh một kế hoạch thi cũng không sao cả, nhưng như thế sẽ phức tạp cho việc tổ chức. Nếu như điều kiện cho phép tổ chức thi cùng một lịch hoặc từng nhóm sẽ tốt hơn, bất đắc dĩ vì dịch bệnh vẫn diễn biến phức tạp thì có thể thi một cách linh hoạt hơn nữa, nhưng trước mắt chúng tôi khẳng định việc thi vẫn là cần thiết.

Về câu hỏi chất vấn của đại biểu Dương Tấn Quân, Đoàn đại biểu Bà Rịa - Vũng Tàu.

Ý thứ nhất là về vấn đề biên chế, vị trí việc làm trong chăm sóc sức khỏe và y tế học đường. Hiện nay trong cả nước số trường phổ thông còn thiếu nhân viên y tế là khoảng 30%, sắp tới nếu như tuyển cả thì sẽ làm gia tăng bộ máy và biên chế cho nên trước mắt Bộ Giáo dục và Bộ Y tế thống nhất chỉ đạo các địa phương căn cứ vào tình hình phòng, chống dịch và điều kiện nhân viên y tế trên địa bàn của mình, cử nhân viên y tế để lo việc y tế học đường. Còn về tương lai, việc đấy sẽ có trao đổi thống nhất thêm với Bộ Nội vụ về các công việc này và sẽ báo cáo Chính phủ việc nhân viên y tế trong trường học.

Về các cơ sở giáo dục được trưng dụng để làm các cơ sở cách ly và chữa bệnh. Hiện nay trong chỉ đạo của Thủ tướng gửi các đơn vị đã nêu các tỉnh sau khi dịch bệnh đã được kiểm soát thì các cơ sở được trưng dụng cần phải khẩn trương, nhanh chóng để hoàn trả lại hiện trạng, tu sửa và tranh thủ rà soát các điều kiện hạ tầng công nghệ thông tin để trả lại cho các đơn vị cơ sở giáo dục được sử dụng một cách bình thường. Việc này đã có chỉ đạo và thực tế các tỉnh đang ráo riết thực hiện việc này.

Về câu hỏi của đại biểu Phúc Bình Niê Kdăm, Đoàn Đắk Lắk về cơ chế hỗ trợ cho giáo viên mầm non ngoài công lập. Có thể thấy trước dịch bệnh, hệ thống các trường tư thục, đặc biệt hệ thống các trường tư thục bậc mầm non đang bị ảnh hưởng rất nghiêm trọng. Các cơ sở giáo dục mầm non hiện đảm nhiệm việc nuôi dạy cho 22,3% số trẻ ở độ tuổi đến trường, trong đó có 90.500 người lao động đang làm trong hệ thống này với hơn 19.000 cơ sở trong đó bao gồm cả trường mầm non và các nhóm trẻ.

Số này thực sự đang gặp rất nhiều khó khăn, nhiều cơ sở đóng cửa sang tên rao bán, nhiều người lao động chuyển đi làm công việc khác. Như vậy, 1, 2 triệu các cháu trong độ tuổi mầm non đang có nguy cơ không có chỗ học. Vì số này đảm nhiệm công việc chỗ học và chăm sóc cho khoảng 1,2 triệu, mà 1,2 triệu cháu thì liên quan đến cha mẹ không có người trông, không đưa cháu đến trường sẽ ảnh hưởng đến nguồn nhân lực và đây là một con số không nhỏ.

Nhận thức thấy nguy cơ, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã tính toán nắm nhu cầu, có cơ sở dữ liệu đầy đủ về số lượng trên 90.500 người lao động trong số này và cũng đã xây dựng một phương án đề xuất gói hỗ trợ và đang trình Chính phủ để xem xét. Hỗ trợ cho cả người lao động và hỗ trợ cho cả cơ sở thì tổng số mà ngành giáo dục đang đề xuất là một gói hỗ trợ trên 800 tỷ. Trong đó cũng có đề xuất một số cơ chế hỗ trợ về việc vay vốn, về vấn đề thuế và các điều kiện hỗ trợ khác cho cơ sở giáo dục mầm non ngoài công lập. Lúc sáng cũng có ý kiến hỏi là trong dịch bệnh thì Bộ Giáo dục và Đào tạo nhìn ra những vấn đề gì? Một trong những vấn đề mà ngành giáo dục qua dịch bệnh nhìn thấy là cần phải quan tâm và hỗ trợ hơn nữa đến đối tượng là nhóm các cơ sở giáo dục ngoài công lập. Đấy cũng là một trong những điều mà tôi cũng muốn nói.

Đại biểu Nguyễn Thị Xuân - Đoàn Đắk Lắk tranh luận. Ảnh: quochoi.vn

Đại biểu Nguyễn Thị Tuyết Nga - Đoàn Quảng Bình: Thời gian qua thì ngành giáo dục đã có các giải pháp ứng phó với COVID tích cực, chủ động và phù hợp. Rất nhiều bài học đã được rút ra, với nhiều kiến nghị về chính sách. Tuy nhiên, đại dịch COVID-19 vẫn tiếp tục diễn biến khó lường và sẽ là vấn đề lâu dài.

Tôi xin được hỏi Bộ trưởng, những vấn đề lớn gì cần tiếp tục được đặt ra và Bộ Giáo dục và Đào tạo có giải pháp, chiến lược dài hạn gì cho ứng phó đại dịch để dành sự chủ động trong triển khai nhiệm vụ giáo dục.

Thứ hai, trong nguy cũng có cơ, đại dịch COVID cũng đã tạo ra những cú hích, những cơ hội cho giáo dục. Ngành giáo dục đã tận dụng cơ hội này như thế nào cho tương lai?

Đại biểu Lê Thị Thanh Xuân - Đoàn Đắk Lắk: Câu hỏi thứ nhất, ngành giáo dục là một trong những ngành chịu tác động, ảnh hưởng tiêu cực nhiều nhất của đại dịch COVID-19. Theo Bộ trưởng, những chính sách mà ngành đang triển khai có đủ để đảm bảo thu hẹp khoảng cách về chất lượng giáo dục cũng như thực hiện đổi mới thành công hay không? Ngành giáo dục có kế hoạch tham mưu Chính phủ ban hành chính sách mới nào để ngành giáo dục thực sự thích ứng với trạng thái bình thường mới.

Câu hỏi thứ hai, quá trình đổi mới căn bản toàn diện của ngành giáo dục đã gặp phải những khó khăn, thách thức, những quan điểm trái chiều, nay lại thêm tác động của đại dịch COVID-19. Với nhiệm kỳ của mình, Bộ trưởng sẽ làm gì để phụ huynh, người học, xã hội và cả các thầy, cô giáo yên tâm là ngành giáo dục sẽ tiếp tục quyết tâm và sẽ thực hiện đổi mới thành công.

Đại biểu Nguyễn Thị Thủy - Đoàn Bắc Kạn: Ngoài những vấn đề cụ thể mà đại biểu Đoàn Thị Hảo, Đoàn Thái Nguyên và đại biểu Hương, Đoàn An Giang đã nêu sáng nay, đề nghị Bộ trưởng cho biết những giải pháp căn cơ mà Bộ trưởng sẽ triển khai theo thẩm quyền hoặc sẽ tham mưu với Chính phủ để thu hẹp khoảng cách về giáo dục giữa các tỉnh có điều kiện về kinh tế với vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi.

Đại biểu Nguyễn Thị Xuân - Đoàn Đắk Lắk tranh luận: Rất nhiều cử tri bày tỏ sự quan tâm, lo lắng về 5 bộ sách giáo khoa lớp 1. Sáng nay nghe Bộ trưởng trả lời câu hỏi của các đại biểu, nhiều cử tri theo dõi cho biết họ chưa thỏa mãn và cho rằng là còn thiếu tính thuyết phục. Tôi chia sẻ với Bộ trưởng là một Bộ lớn có chức năng quản lý toàn diện về giáo dục và đào tạo, tuy nhiên như đại biểu Thúy sáng nay có nói công tác quản lý nhà nước là phải xuyên suốt trong quản lý, cho nên dù bộ sách này là sản phẩm của nhiệm kỳ trước, nhưng khi đã là tư lệnh ngành với sứ mệnh này thì Bộ trưởng cần lắng nghe, tiếp nhận và xử lý vấn đề khi còn có những hạt sạn. Bởi, chúng ta không có quyền để các cháu học sinh lớp 1, với tâm hồn, tư duy còn rất non nớt trở thành thực nghiệm của 5 bộ sách giáo khoa này.

Cử tri cũng bày tỏ sự không đồng thuận khi Bộ trưởng cho rằng vấn đề đúng, sai thế nào thuộc trách nhiệm của Hội đồng thẩm định. Tôi nghĩ rằng Hội đồng thẩm định chỉ là giúp việc, còn trách nhiệm cuối cùng phải là Bộ Giáo dục và Đào tạo mà đứng đầu là Bộ trưởng, Bộ trưởng cũng không thể đứng ngoài cuộc. Hơn nữa, ở đây không phải chỉ là một hạt sạn, hạt sỏi như Bộ trưởng sáng nay giải trình mà theo nhiều cử tri trong đó có cả giới chuyên môn thì 5 bộ sách này về chất lượng, nội dung, hình thức còn nhiều bất cập.

Việc quản lý sách giáo khoa và tài liệu tham khảo chưa tốt, việc sử dụng một lần sách giáo khoa và tài liệu tham khảo gây lãng phí xã hội rất lớn, gây thêm khó khăn cho người dân nghèo có con đi học. Vì vậy, tôi đề nghị Bộ trưởng cần nghiên cứu theo một hướng khác, mới hơn và có cách tiếp cận thêm để khắc phục những bất cập này và cần có những giải pháp căn cơ hơn để đảm bảo chất lượng toàn diện của công cuộc đổi mới giáo dục trong thời gian tới cũng như là trong tương lai.

Đại biểu Dương Văn Phước - Đoàn Quảng Nam: Trước hết tôi xin chia sẻ với Bộ trưởng, đây là vấn đề không thuộc chuyên môn của Bộ trưởng và vấn đề này đã tồn tại rất lâu rồi mà Bộ trưởng mới nhận nhiệm vụ trong nhiệm kỳ này. Nhưng tôi không đồng tình với cách trả lời của Bộ trưởng.

Thứ nhất vì đây là vấn đề thuộc trách nhiệm của Bộ trưởng. Bộ được Thủ tướng Chính phủ giao làm chủ đầu tư của dự án này.

Thứ hai, tôi thấy Bộ trưởng chưa nhìn thấy đầy đủ trách nhiệm của mình và chưa hình dung được nỗi khó khăn, khổ cực của người dân trong vùng dự án này. Ở đây không phải một hộ hoặc vài hộ, mà riêng ở Quảng Nam là 632 hộ phải chịu tác động của dự án này, còn chưa tính tới ở Đà Nẵng, Đà Nẵng có hàng ngàn hộ. Theo tôi trước hết Bộ trưởng nên nhận trách nhiệm và chia sẻ những khó khăn với người dân đã gồng mình gánh chịu trong hai, ba năm nay. Bộ trưởng phải nhận trách nhiệm chia sẻ, phải chỉ đạo quyết liệt để giải quyết vấn đề này một cách triệt để.

Bộ trưởng có thử sống một ngày thôi trong những ngôi nhà chật hẹp mà ba bốn thế hệ đã sống. Ở đây hoàn toàn các hệ thống hạ tầng cơ sở bị vướng nên không thể đầu tư được và rất nhiều quyền của người dân như là chuyển nhượng, tặng, cho, chuyển mục đích sử dụng đất không được quyền thực hiện. Tệ nạn xã hội thì lừa đảo, mua bán đất gây mất trật tự an ninh. Người dân và chính quyền địa phương rất bức xúc, mong muốn Bộ trưởng hồi phục nhanh chóng để giải quyết vấn đề này, để đem lại cuộc sống bình yên cho người dân.

Đại biểu Dương Khắc Mai - Đoàn Đắk Nông tranh luận: Trước hết, tôi cảm ơn Bộ trưởng đã trả lời câu hỏi của tôi vào sáng ngày hôm nay. Tôi cũng cảm thông sâu sắc và chia sẻ với Bộ trưởng và ngành về những khó khăn thách thức mà Bộ trưởng và ngành giáo dục đang phải đối mặt. Tuy nhiên, phần trả lời sáng nay của Bộ trưởng về câu hỏi của tôi, tôi thấy chưa thuyết phục.

Thứ nhất, Bộ trưởng chưa trả lời tại sao giáo viên của 14/15 thị xã, thành phố thuộc tỉnh vùng cao được hưởng chế độ của giáo viên miền núi, mà giáo viên ở thị xã Gia Nghĩa cũng là vùng cao lại không được hưởng chế độ này? Vào năm 2013 đến quý bộ đã hướng dẫn Gia Nghĩa là vùng cao nên giáo viên trực tiếp giảng dạy được hưởng phụ cấp tại Công văn số 516 ngày 25/7/2013. Tôi cũng muốn nhấn mạnh đây là vấn đề rất cụ thể và trong thực tiễn đã và đang được áp dụng, và Gia Nghĩa đã từng được áp dụng cho đến tháng 11/2020.

Về vấn đề thứ hai, vùng cao xét về nhiều mặt, nhiều khía cạnh về tiêu chí thì còn khó khăn hơn miền núi, nhất là Gia Nghĩa (Đắk Nông) và trong bối cảnh đại dịch như 2 năm qua. Vậy, vùng cao có được hưởng chế độ miền núi hay không. Tôi cũng xin chuyển câu hỏi này đến Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc và trong phần trả lời của mình, Bộ trưởng có trình bày lý do là ở Quyết định số 244 của Thủ tướng Chính phủ nên tôi cũng xin được trân trọng chuyển ý kiến này đến Thủ tướng Chính phủ.

Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo: Về câu hỏi chất vấn của đại biểu Nguyễn Thị Tuyết Nga, Đoàn đại biểu Quảng Bình về những vấn đề lớn và giải pháp chiến lược để có thể đảm bảo chất lượng dạy và học trong thời gian sắp tới. Lúc sáng cũng có một vài đại biểu cũng đã nêu vấn đề những giải pháp bền vững cho tương lai thì tôi cũng đã phần nào đề cập đến. Trong đó, việc dạy và học trực tuyến thì phải cần tương lai một cách bền vững, cần xây dựng một hệ thống nền tảng cho quốc gia. Chỉ khi nào chúng ta xây dựng được một nền tảng đủ mạnh như vậy, với trang thiết bị, cơ sở vật chất thật đầy đủ thì việc dạy học trực tuyến mới có thể đảm bảo được.

Thứ hai, cũng rất quan trọng, đấy là phương diện về con người, đó là tinh thần, thái độ xem việc dạy học trực tuyến là một phần của chuyển đổi số lâu dài, một phần của chuyển đổi số quốc gia chứ không chỉ là ứng phó với dịch bệnh và các kỹ năng của giáo viên, rồi tăng cường các nguồn học liệu và đặc biệt những văn bản mà chỉ đạo trong thời gian vừa qua, nếu có cái nào còn có tính chất nhất thời ứng phó thì cần phải rà soát để có thể biến thành các văn bản quy phạm pháp luật, để đảm bảo nền tảng cho việc triển khai lâu dài và bền vững.

Về phương diện chuyên môn thì sau đợt triển khai dạy học trực tuyến này, ngành sẽ có những nghiên cứu, khảo sát sâu về các phương diện chuyên môn, về các phương pháp dạy và học. Nội dung kiểm tra đánh giá phải có những tổng kết, đánh giá sâu hơn thì Bộ cũng sẽ có những điều chỉnh trong tương lai, tôi nghĩ đó là việc rất cần thiết.

Câu hỏi thứ hai, trong ứng phó với nguy thì có cơ, chuyển đổi trạng thái nền giáo dục từ bình thường sang ứng phó với dịch bệnh, từ dạy và học trực tiếp sang trực tuyến, có thể nói là một trong những cơ hội để thay đổi những thói quen cũ. Chúng ta đang tiến hành đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục và đào tạo theo tinh thần của Nghị quyết 29, nhiều việc đã làm được và có những việc có dịch hay không dịch thì vẫn tiến hành, nhưng có những việc thuộc về thói quen, những thay đổi về kỹ năng, về nhận thức, nhân dịp chúng ta phải chuyển đổi sang dạy học trực tuyến là một cơ hội để chúng ta đổi mới, đây cũng là một cơ hội để chúng ta thực hiện chuyển đổi số quốc gia mà giáo dục, đào tạo, khoa học và công nghệ là những phần rất quan trọng cần phải chuyển đổi. Lúc sáng cũng có một câu hỏi là Bộ Giáo dục và Đào tạo nhìn ra được những điểm còn bất cập trong cơ chế, chính sách mà cần phải điều chỉnh trong thời gian sắp tới.

Cũng trong dịp này qua vài ba lần điều chỉnh, rút gọn chương trình cho thấy ngay cả chương trình dạy và học cũng cũng cần phải có những đợt rà soát tiếp theo, kể cả trên phương diện nội dung, phương diện phương pháp, cách tổ chức và cũng là dịp để chúng ta phải xem xét lại cả hệ thống quản trị đối với ngành, từ bộ cho đến các trường học, để hệ thống quản trị đó tăng khả năng ứng phó với mọi trường hợp.

Về câu hỏi của đại biểu Lê Thị Thanh Xuân, Đoàn Đắk Lắk, ngành có cần thêm chính sách gì không. Như tôi vừa trao đổi, trong quá trình ứng phó một số việc cũng còn là tạm thời, cần phải nghiên cứu và xem xét thêm. Ví dụ, có một số ý kiến nêu rằng khi dạy học trực tuyến thì giáo viên rất vất vả và áp lực. Như vậy, cần phải quy đổi giờ không, tính giờ như thế nào để cho giáo viên đỡ thiệt thòi. Vừa qua, các đơn vị chức năng của Bộ cũng đã làm việc này, cũng đã tính toán, nhưng trước mắt toàn ngành cũng thống nhất, là trong khi ngành y tế, công an, quân đội và các ngành khác cũng đang rất vất vả chống dịch.

Tất cả đều làm việc hơn mức bình thường thì cũng chưa nên, cớ gì ngành giáo dục đã riêng đề xuất thêm thù lao theo tính giờ. Việc này tạm đang thuyết phục giáo viên như vậy. Nhưng sau khi công việc ổn định, nếu đó là một việc lâu dài thì phải thành một chế độ chính sách ổn định. Như vậy, từ thực tế và rà soát các công việc thì chúng tôi cũng sẽ tính toán để đề xuất thêm về phía Chính phủ một số các cơ chế, chính sách để có thể làm cho việc chuyển đổi số, vận hành công tác giáo dục và đào tạo trong thời gian tới được tốt hơn.

Về câu hỏi quan điểm của Bộ trưởng sẽ làm gì tiếp trong thời gian sắp tới? Những việc lớn thời điểm này thì ngành giáo dục đang hoàn thiện chiến lược giáo dục và đào tạo 2021-2030 và tầm nhìn đến năm 2045. Chúng tôi đang bắt đầu lấy ý kiến các bộ, ngành và các nơi về chiến lược giáo dục và đào tạo rất quan trọng này. Trong chiến lược, chúng tôi cũng xác định mấy hướng rất quan trọng. Trong đó, chúng tôi chọn việc chuyển đổi số, việc tăng cường hạ tầng cho giáo dục và đào tạo được xem là những khâu mang tính đột phá. Còn nhân tố mang tính then chốt, mang tính quyết định cho sự thành công của sự nghiệp đổi mới giáo dục và đào tạo là việc chúng tôi xây dựng một đội ngũ nhà giáo vừa đủ về số lượng, vừa đảm bảo chất lượng về năng lực, về phẩm chất, đủ cho các bậc học, từ bậc phổ thông cho đến đại học. Đặc biệt, trong giáo dục đại học, phải xây dựng cho được một đội ngũ các chuyên gia đầu ngành, các chuyên gia giỏi có tầm quốc tế thì mới đảm bảo cho sự phát triển về lâu dài.

Còn việc cũng rất quan trọng phải làm, trước mắt là rà soát lại các cơ chế chính sách về phương diện thể chế. Chính phủ trong nhiệm kỳ mới cũng rất quan tâm coi thể chế là một khâu đột phá. Về phía ngành giáo dục, đào tạo chúng tôi đã và đang bắt tay rà soát các cơ chế, chính sách của ngành. Có rất nhiều thứ phải thêm, nhiều thứ gộp lại, nhiều thứ phải bỏ đi, như chúng ta biết đặc biệt là các văn bản quy định về cơ chế, chính sách, chế độ cho nhà giáo thôi đã có một số lượng văn bản hết sức lớn liên quan đến vấn đề này. Chúng tôi sẽ có rà soát.

Như vậy, phát triển giáo dục và đào tạo trong tầm nhìn tương lai xa định hướng của Đảng, Nhà nước và Chính phủ, đặc biệt là trong Nghị quyết 29 đã có những định hướng rất rõ ràng. Nhưng chúng tôi cũng tính những khâu quan trọng và những chặng đường, việc gì trước, việc gì sau thì lãnh đạo Bộ đã và đang tính toán và nhìn nhận.

Về các câu hỏi tranh luận của đại biểu Nguyễn Thị Xuân, Đoàn Đắk Lắk. Đấy là ý kiến tranh luận nhưng cũng là một lời mà tôi nghĩ sẽ rất lưu ý trong các công việc chỉ đạo của mình đối với mảng vấn đề sách giáo khoa. Còn những gì đã làm, cần phải làm thì tôi đã chia sẻ. Hết sức cảm ơn đại biểu Nguyễn Thị Xuân đã quan tâm.

Ý kiến tranh luận của đại biểu Dương Văn Phước, Đoàn đại biểu Thừa Thiên Huế, tôi xin nhắc lại đương nhiên các dự án của Đại học Đà Nẵng là thuộc trách nhiệm của Bộ, nhưng thực thi trách nhiệm hay để chịu được một trách nhiệm thì đương nhiên Bộ không thoái thác. Nhưng việc làm cần phải có tuần tự trước, sau, nắm được đầy đủ thì tôi mới nói. Việc tôi thấy cần làm trước mắt là cần phải có rà soát và đánh giá tổng thể, làm việc với Đại học Đà Nẵng về vấn đề này. Xin được cảm ơn sự lưu ý đặc biệt của đại biểu Dương Văn Phước.

Ý kiến tranh luận của đại biểu Dương Khắc Mai, Đoàn Đắk Nông về chế độ chính sách cho các giáo viên ở thành phố Gia Nghĩa. Đại biểu có nêu tại sao một số nơi khác lại được mà ở đây lại không? Tôi nghĩ chính sách ban hành với chính sách thực tế có thể việc thực thi nó đa dạng, cũng có thể cần phải rà soát thêm. Nhưng ở thời điểm chúng ta thực hiện chính sách thì chúng ta cứ phải căn cứ vào các quy định của chính sách đã, còn những nơi nào lệch hay như thế nào đó thì chúng ta sẽ rà soát sau. Tôi nghĩ việc điều chỉnh quy định trong Văn bản 244 là việc rất cần thiết và chúng tôi cũng sẽ thể hiện trách nhiệm đối với quyền lợi của các giáo viên bằng sự quan tâm đặc biệt là điều chỉnh chính sách này trong thời gian sắp tới.