Vietnamplus.vn ngày 9/4/2018 có bài, Trẻ sinh năm “rồng vàng-dê vàng” đồng loạt chuyển cấp, trường lao đao, bài viết cho biết:
Tại Thành phố Hồ Chí Minh, năm học 2018-2019, số học lớp một dự kiến tăng khoảng 20.000 em, lớp 6 tăng khoảng 8.000 em và số học sinh lớp 10 tăng khoảng 21.000 em.
 |
| Quá tải sĩ số trường công tại Hà Nội ngày càng nghiêm trọng, ảnh minh họa: VTV.vn. |
Tương tự, thống kê của Sở Giáo dục và Đào tạo Hà Nội cũng cho thấy số trẻ vào lớp 1 của Hà Nội sẽ tăng khoảng 20.000 em, số trẻ vào lớp 6 tăng 11.000 em và số trẻ vào lớp 10 tăng khoảng 24.000 em so với mọi năm. [1]
Chưa nhận thức được tầm quan trọng của giáo dục tư thục
Có thể thấy tình trạng gia tăng dân số cơ học gây áp lực lên hệ thống trường phổ thông công lập ở 2 đô thị này khá giống nhau, tình trạng quá tải sĩ số trường công, áp lực phình to bộ máy biên chế giáo dục công lập tại 2 địa phương này ngày một hiện hữu.
Tháo gỡ cơ chế chính sách để phát triển hệ thống giáo dục tư thục nhằm giảm áp lực sĩ số cho hệ thống trường phổ thông công lập, giảm bộ máy biên chế và ngân sách nhà nước là giải pháp chính sách mang tính lối thoát.
Tuy nhiên điều này dường như vẫn chưa được lãnh đạo ngành giáo dục 2 đô thị lớn này quan tâm đúng mức bởi nhận thức trường công vẫn là số 1.
Có thể thấy rõ điều này qua cách diễn đạt của lãnh đạo Sở Giáo dục và Đào tạo hai địa phương này, cũng như không ít cơ quan truyền thông: chỉ 70% học sinh được tuyển vào lớp 10 công lập, 30% không có cơ hội học trường công lập.
|
Sở Giáo dục Hà Nội có đi ngược chủ trương xã hội hóa của Đảng, Chính phủ? |
Tỉ lệ % có thể sai biệt, nhưng cách diễn đạt của lãnh đạo ngành giáo dục Hà thành lẫn Sài thành cơ bản giống nhau.
Tuy nhiên, áp lực sĩ số trường công Hà Nội lớn hơn khá nhiều so với thành phố Hồ Chí Minh, gây ra nhiều bức xúc xã hội.
Tìm hiểu cách làm của ngành giáo dục 2 đô thị này trong công tác tuyển sinh đầu cấp, chúng tôi nhận thấy có sự khác biệt không nhỏ.
Trong khi cả hai địa phương chưa thực sự coi phát triển hệ thống giáo dục tư thục là giải pháp chính sách mang tính đột phá, thì Sài Gòn đã tạo mọi điều kiện thuận lợi cho các trường tư tuyển sinh, còn Hà Nội lại tạo ra nhiều rào cản và giấy phép con, hình thành cơ chế xin - cho, tiêu cực.
Sài Gòn trải thảm, Hà Nội rải đinh
Trong chuyến công tác và tìm hiểu thực tiễn chính sách giáo dục tại thành phố Hồ Chí Minh, chúng tôi được dịp gặp gỡ và lắng nghe lãnh đạo một số trường tư thục chia sẻ.
Ngoài những mong muốn nhận được sự quan tâm bình đẳng từ Nhà nước về tiếp cận mặt bằng / đất đai cho giáo dục như với trường công lập, mong muốn một chương trình giáo dục phổ thông gọn nhẹ, khoa học và linh hoạt, không ai phàn nàn về công tác tuyển sinh.
Trả lời câu hỏi của chúng tôi về việc cấp chỉ tiêu tuyển sinh đầu cấp hàng năm, quý thầy cô lãnh đạo một số trường tư thục ở thành phố Hồ Chí Minh cho biết, ở đây các trường tư thục được sở, phòng tạo điều kiện hết sức trong việc tuyển sinh.
 |
| Ảnh minh họa: Quý Trung / TTXVN. |
Trường tư tuyển bao nhiêu cũng được, mở bao nhiêu cơ sở cũng được, miễn là đảm bảo cơ sở vật chất, mặt bằng và lực lượng giáo viên cơ hữu để đảm bảo chất lượng giáo dục, ngoài ra không có yêu cầu, đòi hỏi nào khác.
Sở / phòng giáo dục ở đây chỉ làm công tác hậu kiểm sau khi các trường gửi đăng ký dự kiến mức tuyển sinh các lớp đầu cấp theo khả năng của mình.
Việc kiểm tra này là rất cần thiết và diễn ra hết sức minh bạch.
Chúng tôi tìm đọc công văn số 4382/GDĐT-KHTC ngày 14/12/2018 của Sở Giáo dục và Đào tạo thành phố Hồ Chí Minh về báo cáo dự kiến tuyển sinh các lớp đầu cấp năm học 2019-2020 thì thấy rất rõ điều này.
Các trường ngoài công lập chỉ phải điền vào 1 biểu mẫu duy nhất (Mẫu 2B-TTTS: Thông tin tuyển sinh hệ ngoài công lập) và gửi kèm bản photo các quyết định cấp phép hoạt động giáo dục đã thông tin trong biểu mẫu trên về phòng / sở.
Số liệu trong biểu mẫu này cũng rất tường minh, đơn giản, và điều chúng tôi ấn tượng nhất là dấu ... trong phần Địa điểm hoạt động (trụ sở chính, cơ sở 1, cơ sở 2, cơ sở 3...). [2]
 |
| Các trường tư thục tại thành phố Hồ Chí Minh chỉ phải điền vào một mẫu biểu đơn giản đăng ký chỉ tiêu tuyển sinh, trong đó số lượng cơ sở không bị giới hạn như Hà Nội. |
Kế hoạch kiểm tra cơ sở vật chất, công tác tuyển sinh và tình hình chuẩn bị năm học mới 2019-2020 cũng được Sở Giáo dục và Đào tạo thành phố Hồ Chí Minh làm rất công khai, bài bản, minh bạch.
Có thể thấy điều này qua công văn số 386/KH-GDĐT-KHTC ngày 14/2/2019, nội dung kiểm tra những gì, các trường chuẩn bị ra sao đều được Sở thông tin công khai, cụ thể. [3]
Quay trở lại Hà Nội, ngày 13/12/2018, Sở Giáo dục và Đào tạo Hà Nội có Công văn số 5451/SGDĐT-KHTC về việc xác định chỉ tiêu tuyển sinh vào lớp 10 năm học 2019 - 2020 do Giám đốc Chử Xuân Dũng ký. [4]
Các trường trung học phổ thông ngoài công lập Hà Nội ngoài yêu cầu thực hiện biểu mẫu A, biểu mẫu Ba công khai còn phải nộp các hồ sơ pháp lý theo quy định.
Biểu mẫu A (Mẫu đăng ký chỉ tiêu tuyển sinh dành cho trung học phổ thông ngoài công lập) do Sở Giáo dục và Đào tạo Hà Nội phát hành phức tạp hơn rất nhiều mẫu Mẫu 2B-TTTS của Sở Giáo dục và Đào tạo thành phố Hồ Chí Minh.
Biểu mẫu này gồm 5 tiêu chuẩn và các trường phải tự đánh giá cụ thể đạt hay không đạt, ngoài ra còn có 5 phụ lục kèm theo.
Nhưng danh mục hồ sơ pháp lý các trường tư thục Hà Nội năm nào cũng phải nộp về phòng / sở mới thực sự là những rào cản tạo ra cơ chế xin - cho.
 |
| Ảnh chụp màn hình một phần danh sách 12 loại giấy tờ các trường trung học phổ thông tư thục Hà Nội phải nộp mỗi mùa tuyển sinh, ban hành kèm theo Công văn số 5451/SGDĐT-KHTC ngày 13/12/2018 của Sở Giáo dục và Đào tạo Hà Nội. Nhiều vị hiệu trưởng cho biết, thực chất đây là những giấy phép con hành các trường phải chạy. |
Các trường trung học phổ thông tư thục Hà Nội phải nộp 12 loại giấy tờ mà thực chất là 12 loại giấy phép con rất phi lý, chỉ cần thiếu hoặc chậm một loại là có thể bị cắt chỉ tiêu. Thực trạng này chúng tôi đã phản ánh trong loạt bài trước.
Công tác kiểm tra của Hà Nội cũng rất tù mù. Dư luận chỉ có thể tìm thấy lịch kiểm tra điều kiện tuyển sinh của các trường hàng tuần trên website của Sở Giáo dục và Đào tạo Hà Nội, còn kiểm tra cái gì và nhà trường phải chuẩn bị những gì thì không ai biết, khác hẳn cách làm minh bạch của thành phố Hồ Chí Minh.
Ở thành phố Hồ Chí Minh, các đơn vị nào chậm / chưa hoàn thành báo cáo dự kiến chỉ tiêu tuyển sinh được Sở nhắc nhở và niêm yết công khai danh sách. [5]
Mùa tuyển sinh trước, năm học 2018-2019, một số trường ở thành phố Hồ Chí Minh sau khi kiểm tra vẫn còn một số điều kiện chưa đảm bảo, Sở Giáo dục và Đào tạo công khai danh sách và chỉ tiêu dự kiến kèm theo cảnh báo, các đơn vị này phải khắc phục đầy đủ các điều kiện để được cấp phép và tổ chức hoạt động giáo dục, Sở mới ra quyết định giao chỉ tiêu tuyển sinh chính thức. [6]
Cũng mùa tuyển sinh năm ngoái, theo trả lời của thầy Chử Xuân Dũng trước Hội đồng nhân dân thành phố, Sở đã kiểm tra 15 trường cho thấy còn một số vấn đề.
|
Cơ chế xin-cho chỉ tiêu tuyển sinh đẻ ra tiêu cực như thế nào? |
Trong đó, 7 trường đang thuê cơ sở vật chất của các đơn vị sự nghiệp công, một trường do thời gian hợp đồng đã hết, cần gia hạn hợp đồng, 7 trường còn lại có vấn đề liên quan việc hoàn thiện hồ sơ bộ máy, giáo viên cơ hữu.
Cho tới đầu tháng 4, các trường này vẫn chưa được giao chỉ tiêu. Tuy nhiên, sau đó, cả 15 trường tăng tốc hoàn thành các chỉ tiêu và cho đến nay đều được cấp chỉ tiêu tuyển sinh trung học phổ thông. [7]
Chỉ có điều dư luận không thể biết là những trường nào, trong khi có vị hiệu trưởng cho biết việc chậm cấp chỉ tiêu tuyển sinh là để các trường phải chạy.
Tuyển sinh đầu cấp Sài thành ổn định, Hà thành thay đổi như chứng khoán
Ngày 17/12/2018, Sở Giáo dục và Đào tạo thành phố Hồ Chí Minh ban hành văn bản yêu cầu các phòng giáo dục 24 quận, huyện báo cáo dự kiến tuyển sinh đầu cấp năm học 2019-2020.
Hình thức tuyển sinh lớp 1, 6, 10 không thay đổi để đảm bảo sự ổn định, kì thi tuyển sinh vào lớp 10 dự kiến tổ chức vào tháng 6/2019 với 3 môn toán, ngữ văn, ngoại ngữ đối với học sinh đăng kí dự thi vào lớp 10 thường và học sinh thi thêm môn chuyên nếu đăng ký nguyện vọng vào trường, lớp chuyên. [8]
Tuy nhiên, Hà Nội làm ngược lại, kỳ thi tuyển sinh lớp 10 năm nay thay đổi số môn thi cũng như cách tạo "bí mật, bất ngờ" khiến thí sinh không kịp trở tay, quý bạn đọc có thể tìm hiểu thực trạng này qua bài, Áp lực kỳ thi chuyển cấp, trên Báo Kinh tế và Đô thị ngày 11/10/2018. [9]
|
Những cây gậy nào thường được dùng để đe nẹt cắt chỉ tiêu tuyển sinh trường tư? |
Vấn đề nằm ở chỗ lãnh đạo Sở Giáo dục và Đào tạo Hà Nội dùng công cụ thi tuyển sinh đề điều chỉnh việc học ở cấp trung học cơ sở, mà lẽ ra việc này phòng / sở phải giám sát trong suốt quá trình dạy và học.
Cách làm này vừa nhầm lẫn về mục đích kỳ thi, vừa tạo áp lực rất lớn cho học sinh cuối cấp và gia đình các em.
Mùa tuyển sinh năm ngoái, tỉ lệ thí sinh đầu cấp của cả Hà Nội lẫn thành phố Hồ Chí Minh đều tăng cao, nhưng kỳ thi tuyển sinh tại Sài Gòn diễn ra trong trật tự, còn ngoài thủ đô thì điểm chuẩn nhảy như chứng khoán.
Thành phố Hồ Chí Minh cho thí sinh 3 tuần để nộp hồ sơ nhập học, thì Hà Nội chỉ có 3 ngày, thành phố Hồ Chí Minh không thay đổi điểm chuẩn còn Hà Nội thay đổi điểm chuẩn 35 trường công lập.
Cách làm trái khoáy này đã tạo nên những cuộc chạy đua nước rút mệt mỏi, tốn kém và rối loạn.
Đưa ra những ví dụ này, chúng tôi chỉ mong sao lãnh đạo Sở Giáo dục và Đào tạo Hà Nội thực sự cầu thị, thay đổi nhận thức và cách làm để góp phần giảm áp lực sĩ số trường công, tháo bớt gánh nặng cho các trường tư mỗi mùa tuyển sinh, giảm bớt sự mệt mỏi cho cả thí sinh lẫn cha mẹ.
Các trường tư thục đang gánh thay nhà nước trách nhiệm cung cấp chỗ học cho con em nhân dân, đồng thời đáp ứng được nguyện vọng rất đa dạng của dân, góp phần giảm tải sĩ số trường công, áp lực ngân sách và biên chế, đáng được tôn vinh và có chính sách hỗ trợ.
Trong khi chưa giúp được các trường về mặt bằng, đất đai, chí ít Hà Nội cũng nên học tập thành phố Hồ Chí Minh trong việc tháo bỏ các giấy phép con để các trường tự chủ tuyển sinh.
Còn duy trì các giấy phép con này, giáo dục Thủ đô còn nhiều tiêu cực.
Tài liệu tham khảo:
[1]https://www.vietnamplus.vn/tre-sinh-nam-rong-vangde-vang-dong-loat-chuyen-cap-truong-lao-dao/496314.vnp
[2]http://kehoachtaichinh.hcm.edu.vn/chuyen-muc/khan-ve-bao-cao-du-kien-tuyen-sinh-cac-lop-dau-cap-nam-hoc-2019-2020-kinh-gui-h-c41009-61366.aspx
[3]http://kehoachtaichinh.hcm.edu.vn/thong-bao/khan-ke-hoach-kiem-tra-co-so-vat-chat-cong-tac-tuyen-sinh-tinh-hinh-chuan-bi-na-c41009-61674.aspx
[4]http://sogd.hanoi.gov.vn/thong-tin-chung/cong-van-ve-viec-xac-dinh-chi-tieu-tuyen-sinh-vao-lop-10-nam-hoc-2019-2020-c521-6854.aspx
[5]http://kehoachtaichinh.hcm.edu.vn/thong-bao/vv-nhac-nho-thuc-hien-bao-cao-du-kien-tuyen-sinh-cac-lop-dau-cap-nam-hoc-2019-2-c41009-61468.aspx
[6]http://f1.hcm.edu.vn//data/hcmedu/ttthongtin/attachments/2018_4/he_thong_truong_lop_tuyen_sinh_2018-2019_114201816.pdf
[7]https://vov.vn/xa-hoi/giao-duc/giao-vien-khong-trinh-do-chu-yeu-o-lop-mau-giao-tu-thuc-khong-phep-784032.vov
[8]http://www.moitruongvadothi.vn/doi-song-xa-hoi/giao-duc/tp-hcm-hinh-thuc-tuyen-sinh-lop-1-6-10-khong-thay-doi-a38946.html
[9]http://kinhtedothi.vn/ap-luc-ky-thi-chuyen-cap-327193.html
