Báo Tienphong.vn ngày 15/01/2021 đăng ý kiến của đại biểu Quốc hội Lưu Bình Nhưỡng - Phó Trưởng Ban Dân nguyện của Quốc hội - về kiến nghị ban hành “Luật Đăng ký tài sản” do Viện trưởng Viện Kiểm sát nhân dân tối cao Lê Minh Trí đưa ra tại phiên họp của Ủy ban Thường vụ Quốc hội.
Quan điểm của ông Lưu Bình Nhưỡng được nêu trong bài báo là “Không nhất thiết phải có Luật Đăng ký tài sản”. [1]
Một vị nguyên Phó Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội gọi đề xuất ban hành luật này là một tình huống mà nhiều người ví von là “không ai lại tự bắn vào chân mình”.
Cũng có một số đại biểu Quốc hội nêu quan điểm ủng hộ việc sớm ban hành “Luật Đăng ký tài sản”. Đại biểu Bùi Văn Xuyền - Uỷ viên Thường trực Uỷ ban Pháp luật của Quốc hội - cho rằng:
“Nếu tài sản đó hình thành từ việc làm không hợp pháp (rửa tiền, tham nhũng, buôn lậu, ma túy…) được các đối tượng “đổ” vào bất động sản, trang sức thì lại trở thành hợp pháp.
Đây là kẽ hở để cho nhiều kẻ tìm cách “lách”, khiến cho cơ quan chức năng rất khó xử lý những tài sản bất minh”.
Đại biểu Bùi Văn Phương - Phó Trưởng Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Ninh Bình - nêu ý kiến:
“Việc đăng ký tài sản còn góp phần rất lớn trong công tác quản lý, thu hồi tài sản tham nhũng. Việc đăng ký tài sản còn có ý nghĩa ngăn chặn hoạt động “rửa” tiền. Nếu thực hiện các quy định này có thể ngăn chặn việc người thực hiện hành vi phạm pháp để có tiền rồi sau đó chuyển tiền cho người khác, từ đó chuyển hoá tiền này thành tiền sạch”. [2]
 |
Có nhiều ý kiến trái chiều liên quan đến Luật Đăng ký tài sản. (Ảnh minh hoạ: Báo Giao thông) |
Theo quy định hiện hành, khoảng một triệu quan chức trong hệ thống chính trị Việt Nam thuộc diện phải kê khai tài sản hàng năm.
Những năm gần đây, dư luận không khỏi giật mình vì không ít quan chức giải trình rằng họ sở hữu những tài sản kếch xù nhờ buôn chổi đót, chạy xe ôm, nấu rượu, nuôi lợn hay “làm việc đến thối cả móng tay”,…
Nhiều người trong số này sau khi bị dư luận nêu tên chỉ phải nhận những hình thức kỷ luật nhẹ nhàng và khối tài sản của họ hầu như được giữ nguyên vẹn.
Báo Nld.com.vn trong bài “Biệt thự của Giám đốc công an Đà Nẵng giá bao nhiêu?” viết:
“Thông tin lan truyền trên mạng cho thấy căn biệt thự của đại tá Tam nằm trên đường Hoa Phượng 2 với diện tích hơn 1.000 m2 ước lượng giá thị trường khoảng hơn 100 tỉ đồng”. [3]
Báo chí tính toán với mức lương 30 triệu đồng/tháng, phải mất 277 năm dành dụm mới có được 100 tỷ để mua biệt thự.
Cuối năm 2018 Ban Chấp hành Đảng bộ thành phố Đà Nẵng đã xem xét quyết định thi hành kỷ luật đối với đại tá Lê Văn Tam, nguyên Ủy viên Ban Thường vụ Thành ủy, nguyên Giám đốc Công an Đà Nẵng bằng hình thức “khiển trách” do “Trong thời gian giữ chức Giám đốc Công an TP, ông Lê Văn Tam đã có khuyết điểm, vi phạm trong việc kê khai tài sản, thu nhập không đúng quy định”. [4]
Sau khi được Bộ Công an cho nghỉ chế độ chờ nghỉ hưu (trước hạn hơn một năm) ông Tam nói với báo chí: “Tôi về nghỉ, sống vui vẻ và giữ gìn sức khỏe của mình”. [5]
Hai khả năng cần được các nhà lập pháp nghiên cứu kỹ trước khi quyết định ban hành hay không ban hành “Luật Đăng ký tài sản”.
Thứ nhất, không có “Luật đăng ký tài sản” có quản lý được tài sản cán bộ trong hệ thống chính trị?
Thứ hai, có “Luật đăng ký tài sản” việc quản lý tài sản cán bộ trong hệ thống chính trị có hiệu quả hơn khi không có?
Ngày 03/01/2014 Bộ Chính trị đã ban hành Chỉ thị số 33-CT/TW “Về sự tăng cường lãnh đạo của Đảng đối với việc kê khai và kiểm soát việc kê khai tài sản”.
Ngay trong năm 2014, “Theo báo cáo của Thanh tra chính phủ trước Quốc hội, trong gần một triệu người đã kê khai tài sản, có năm người thuộc diện kê khai phải xác minh trong đó có một người bị xử lí kỷ luật bằng hình thức cảnh cáo do kê khai không trung thực”. (Plo.vn 23/10/2014)
Năm 2015, Tạp chí Tổ chức Nhà nước viết: “Kê khai tài sản cán bộ: Gần 1 triệu bản khai chỉ 4 người gian dối”. (Tcnn.vn 02/08/2015)
Năm 2016 “Có hơn 1,2 triệu người thuộc diện kê khai tài sản, nhưng chỉ phát hiện gần 10 trường hợp kê khai không trung thực”. (Nhandan.com.vn 14/10/2016)
Năm 2017, “Cả nước chỉ có 5 trường hợp vi phạm kê khai tài sản trên tổng số 1,1 triệu người thuộc diện bắt buộc kê khai”. (Laodong.vn 20/12/2020)
Năm 2018 “Trong số hơn 1 triệu người thuộc diện phải kê khai, có 44 người được xác minh tài sản, thu nhập, phát hiện 6 trường hợp vi phạm”. (Thanhnien.vn 11/12/2018)
Năm 2019, “Số người đã kê khai tài sản, thu nhập là hơn 1,08 triệu người. Qua xác minh đã phát hiện 10 trường hợp vi phạm, tăng 4 trường hợp so với năm 2018. Trong đó, đã xử lý kỷ luật 8 trường hợp, đang xem xét xử lý kỷ luật 2 trường hợp”. (Nld.com.vn 04/09/2019)
Tính từ khi Chỉ thị số 33-CT/TW được ban hành, trong 06 năm có 36 người bị phát hiện không “trung thực”, bình quân mỗi năm là 6 người trên khoảng một triệu người kê khai.
Kết luận cuối cùng được Tạp chí Tổ chức Nhà nước nêu ngày 26/05/2020:
“Kê khai tài sản: Bao giờ mới hết hình thức?”. [6]
Với tỷ lệ bình quân 6/1.000.000 người kê khai tài sản không trung thực, những người “trung thực” còn lại như thế nào?
Chỉ xin điểm một chủ đề “Biệt phủ của quan chức” trên những báo có uy tín:
“Những “biệt phủ” của quan chức gây xôn xao dư luận”. [7]
“Điểm mặt những biệt phủ quan chức gây xôn xao dư luận năm 2017”. [8]
“Biệt phủ thiếu minh bạch đang thách thức công luận!”. [9]
“Những dinh thự, biệt phủ "ồn ào" dư luận thời gian qua”. [10]
“Biệt phủ” chỉ là phần nổi nhìn thấy được của “tảng băng tài sản quan chức”, tài khoản ở nước ngoài, kim loại quý, ngoại tệ cất trong tủ cũng chưa chắc đã là toàn bộ tài sản của chủ những ngôi “Biệt phủ” đó.
Vấn đề nằm ở chỗ nếu có “Luật đăng ký tài sản” và phát hiện nhiều người phạm luật, liệu có xảy ra tình trạng “Kỷ luật cán bộ rồi thì lấy ai làm việc”?
Ngày 23/01/2020, Tổ chức Minh bạch Quốc tế công bố “Chỉ số Cảm nhận Tham nhũng” (CPI), Việt Nam đạt 37/100 điểm, đứng thứ 96 trong số 180 quốc gia và vùng lãnh thổ.
Thế thì nên ban hành luật “Đăng ký tài sản” hay tận dụng những chế tài hiện có?
Trả lời câu hỏi này, nếu dùng câu thành ngữ “Méo mó có hơn không” thì e là hơi nặng nề nhưng dù sao thì cũng nên có luật, ít ra khi đó không ít người sẽ cảm nhận được “Lò nóng” hiện vẫn đủ nhiệt.
Tài liệu tham khảo:
[1] https://www.tienphong.vn/xa-hoi/co-can-thiet-phai-ban-hanh-luat-%C3%B0ang-ky-tai-san-1778991.tpo
[2] https://laodong.vn/thoi-su/luat-dang-ky-tai-san-co-ngan-duoc-tai-san-tham-nhung-an-nap-870970.ldo
[3] https://nld.com.vn/thoi-su/biet-thu-cua-giam-doc-cong-an-da-nang-gia-bao-nhieu-2018042015464786.htm
[4] https://zingnews.vn/ky-luat-dai-ta-le-van-tam-cuu-giam-doc-cong-an-da-nang-post898570.html
[5] https://danviet.vn/dai-ta-le-van-tam-ban-than-toi-ve-song-vui-ve-giu-gin-suc-khoe-7777909040.htm
[6] https://tcnn.vn/news/detail/47512/Ke-khai-tai-san-Bao-gio-moi-het-hinh-thuc.html
[7] https://vov.vn/kinh-te/dia-oc/nhung-biet-phu-cua-quan-chuc-gay-xon-xao-du-luan-642050.vov
[8] https://vtc.vn/diem-mat-nhung-biet-phu-quan-chuc-gay-xon-xao-du-luan-nam-2017-ar370527.html
[9] https://laodong.vn/su-kien-binh-luan/biet-phu-thieu-minh-bach-dang-thach-thuc-cong-luan-605413.ldo
[10] https://dantri.com.vn/xa-hoi/nhung-dinh-thu-biet-phu-on-ao-du-luan-thoi-gian-qua-20170701230219549.htm
