Những giám khảo đã từng đi chấm thi môn Văn thường bắt gặp những bài văn viết rất hay, có kiến thức rộng, cách hành văn trôi chảy nhưng không thể nào cho điểm thí sinh cao được vì bị khống chế bởi đáp án chấm.
Thực tế, điểm sáng tạo cho mỗi bài văn hiện nay có rất ít. Chính vì thế mà không khuyến khích được những em học sinh sáng tạo.
Đây cũng là nỗi trăn trở của nhiều thầy cô khi được điều động đi làm giám khảo ở những kỳ thi lớn như thi tuyển sinh vào lớp 10 và thi trung học phổ thông quốc gia.
 |
| Ảnh minh họa, nguồn: Thanh Tùng / TTXVN. |
Với cấu trúc đề thi Văn hiện nay, điểm sáng tạo không dành cho phần đọc hiểu mà chỉ dành cho phần làm văn. Câu 2 điểm là 0,25 điểm sáng tạo và câu 5 điểm là 0,5 điểm.
Vì vậy, dù thí sinh làm bài văn làm hay, mở rộng được vấn đề nhưng đáp án điểm “đóng khung” có vậy thì thầy cô chấm cũng không thể cho cao hơn được.
Cho thí sinh điểm cao hơn thì sẽ sai với hướng dẫn chấm và nếu bị chấm thanh tra lại những bài này thì giám khảo chấm sẽ bị liên lụy nên đa phần giám khảo chấm không dám mạnh tay cho những bài văn hay mà cứ phải căn cứ vào đáp án của người ra đề.
Bởi, khi đi chấm thi thì mọi giám khảo phải tuân thủ theo đáp án của đề thi nhưng với môn Văn thì chẳng có bài nào đi đến đáp án cụ thể của người ra đề.
Thực tế, nhiều em làm bài còn hay hơn đáp án của đề thi rất nhiều. Nhưng sự thật thì điểm sáng tạo dành cho mỗi bài Văn không nhiều. Đây có lẽ cũng là hạn chế việc chấm Văn hiện nay ở các các kỳ thi.
Mỗi đề thi Ngữ văn hiện nay có 2 phần chính. Phần đọc hiểu là phần tái hiện lại kiến thức, kiểm tra lại những kiến thức phổ thông mà các thí sinh vừa học. Phần này có cả phần kiến thức tập làm văn, phần tiếng Việt và phần văn bản.
 Quy trình chấm thi môn Văn là đặc biệt, độc đáo hơn các môn |
Những học sinh được điểm cao môn Văn đa phần là những em làm tốt được phần này. Bởi phần này có nhiều thí sinh được điểm tuyệt đối.
Phần làm văn có tới 7 điểm nhưng phần này gần như không mấy khi được điểm tối đa. Vì thế, chúng ta rất ít thấy bài thi môn Văn được điểm 10. Ở phần này có 2 câu, 1 câu 2 điểm và 1 câu 5 điểm.
Điểm chung của cả kỳ thi tuyển sinh 10 và thi trung học phổ thông quốc gia là sẽ có câu nghị luận xã hội (2 điểm) và câu nghị luận văn học (5 điểm). Nhưng không mấy khi học sinh làm trúng với đáp án của người ra đề ở phần này.
Chúng ta biết rằng văn chương là chuyện của lòng người, là chuyện của tình đời, là chuyện lấy lòng ta để hiểu lòng người. Mỗi thí sinh có một cách cảm nhận khác nhau về vấn đề nghị luận xã hội và nghị luận văn học.
Cùng một vấn đề, cùng một tác phẩm văn học đó nhưng vì mỗi thí sinh có một điểm nhìn, một cảm xúc khác nhau nên cách triển khai bài viết của các em đưa ra cũng sẽ khác nhau.
Chẳng hạn, trong khi kỳ thi trung học phổ thông quốc gia năm nay có 887. 000 thí sinh dự thi và bài làm của các em cũng sẽ muôn hình vạn trạng với tính cách, nhận thức của chừng ấy con người. Cùng với hàng chục ngàn giáo viên được điều động đi làm giám khảo.
Vì thế, mỗi người cũng có những cách nhìn, cảm nhận, đánh giá khác nhau về tác phẩm mà đề bài yêu cầu.
 Đề thi môn Văn năm nay, thí sinh khó đạt điểm cao |
Nhưng cách cảm, cách nghĩ, cách trình bày của thí sinh cùng với cách đánh giá, thẩm định của giám khảo phải được đóng khung theo đáp án của người ra đề.
Suy cho cùng người ra đề và đáp án cũng chỉ là một ông thầy, có thêm vài ba người phản biện.
Điều này có nghĩa là những tác phẩm văn học đó cũng chỉ là những ý chủ quan của một số ít người.
Việc chấm Văn từ lâu vẫn luôn được xem là khó chấm nhất bởi mỗi giám khảo có cách cảm nhận khác nhau. Tuy nhiên, nếu giám khảo linh hoạt, có kiến văn cao, mạnh dạn trong đánh giá, cho điểm thì thí sinh không thiệt thòi.
Những giám khảo mới đi chấm lần đầu, những giám khảo muốn an toàn thì họ luôn bám sát vào đáp án để cho học sinh điểm. Vì thế, nhiều bài văn hay, sáng tạo chưa hẳn đã được điểm cao.
Những bài văn bình thường nhưng trúng đáp án lại được điểm cao là chuyện bình thường trong chấm Văn.
Chính vì cách hướng dẫn và cách chấm Văn hiện nay như vậy nên việc “đoán điểm” của thí sinh thường…không trúng. Nhiều thí sinh đi thi về nói trúng tủ, làm mấy trang và làm hay lắm.
Nhưng dù hay đến đâu thì người chấm cũng phải bám vào đáp án chấm nên không thể cho điểm vượt với thang điểm. Hơn nữa, điểm sáng tạo dành cho mỗi bài văn hiện nay chỉ 0,75 điểm nên thực tế nó không nhiều.
Vì vậy, dù hay, dù viết dài thì bài văn của các thí sinh cũng phải hoàn thiện được tất cả các câu hỏi mà đề bài yêu cầu và tất nhiên, bài viết đó phải trúng với đáp án.
