Triển khai các tiết học STEM về bảo vệ môi trường
Trao đổi với phóng viên Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam, cô Nguyễn Thị Vân Hồng - Hiệu trường Trường Trung học cơ sở Chương Dương (quận Hoàn Kiếm, Hà Nội) cho biết, nhà trường tích cực triển khai, thực hiện các phong trào như phân loại rác, làm sản phẩm tái chế từ rác thải, trồng cây và tổ chức các cuộc thi về bảo vệ môi trường.
Ngoài ra, các tiết học STEM cũng được nhà trường tổ chức. Trong đó học sinh khối 6 và khối 7 được hướng dẫn làm các sản phẩm từ vật liệu tái chế, giúp nâng cao nhận thức về bảo vệ môi trường.
“Nội dung học về giáo dục STEM liên quan đến bảo vệ môi trường được nhà trường duy trì xuyên suốt trong năm học. Các em học sinh đã tạo ra nhiều sản phẩm thú vị từ những đồ vật tưởng chừng bị bỏ đi. Mặc dù hoạt động này đơn giản nhưng lại có tác dụng lớn trong việc nâng cao nhận thức cho học sinh về bảo vệ môi trường.
Ngoài ra, hằng năm, nhà trường cũng tổ chức chương trình thời trang tái chế. Các em học sinh được cùng nhau tạo ra những bộ trang phục từ vật liệu tái chế thân thiện với môi trường. Hoạt động truyền thông về việc hạn chế sử dụng đồ nhựa dùng một lần cũng được trường tổ chức thường xuyên vào buổi sinh hoạt dưới cờ và sinh hoạt lớp”, cô Hồng chia sẻ.
Đặc biệt, Trường Trung học cơ sở Chương Dương cũng tích cực cho học sinh tham gia vào dự án cải tạo bờ vở sông Hồng thông qua các hoạt động đa dạng như tìm hiểu về sinh thái, tham gia làm vườn, nhặt rác hay dự thi Hội trại mẹ thiên nhiên… Theo cô Hồng, khi trực tiếp tham gia vào các hoạt động cụ thể, học sinh sẽ dễ dàng tiếp cận và hiểu thông điệp về bảo vệ môi trường mà người lớn muốn truyền đạt.
Trong khuôn viên, nhà trường cũng duy trì việc phân loại rác thải tại nguồn và hợp tác với công ty vệ sinh môi trường để đảm bảo không gian sạch sẽ.
Cùng chia sẻ về vấn đề này, Thạc sĩ Nguyễn Ngọc Sơn - Hiệu trưởng Trường Trung học cơ sở Phúc Lợi (quận Long Biên, Hà Nội) cho biết nhà trường đã có nhiều hoạt động về mô hình giáo dục STEM để nâng cao ý thức bảo vệ môi trường của học sinh.
“Hoạt động giáo dục STEM là hoạt động chuyên môn quan trọng của nhà trường. Chúng tôi liên kết với một số đơn vị để xây dựng các câu lạc bộ, giúp học sinh được trải nghiệm và tham gia lĩnh vực STEM liên quan đến bảo vệ môi trường. Với các tổ bộ môn, phòng giáo dục và đào tạo quận cũng chỉ đạo rằng mỗi bộ môn phải xây dựng và tìm hiểu những mạch kiến thức phù hợp để mỗi kỳ có ít nhất một giờ dạy theo phương pháp giáo dục STEM. Ngoài ra, nhà trường duy trì tổ chức ngày hội STEM mỗi năm một lần.
Trường Trung học cơ sở Phúc Lợi còn triển khai các dự án xây dựng trường học xanh khác bao gồm hoạt động tái chế và sản xuất các sản phẩm từ những đồ dùng bỏ đi để phục vụ cho công tác học tập. Những hoạt động này được giáo viên đưa vào chương trình giảng dạy, giúp học sinh có thêm trải nghiệm thú vị.
Một số học sinh còn thiết lập các kênh bán hàng để quảng bá chính sản phẩm của mình trong giờ học công nghệ. Đặc biệt, các em còn được thầy cô dạy khoa học tự nhiên hướng dẫn tham gia làm xà phòng thân thiện với môi trường. Dự án này đã đạt giải Nhì trong “Hội trại sáng tạo STEM” của Bộ Giáo dục và Đào tạo”, thầy Sơn thông tin.
Nhiều yếu tố tác động đến nhận thức của thế hệ trẻ về bảo vệ môi trường
Hiệu trưởng Trường Trung học cơ sở Chương Dương cho rằng, có nhiều yếu tố ảnh hưởng đến nhận thức của học sinh nói riêng và thế hệ trẻ nói chung về bảo vệ môi trường.
“Thói quen từ gia đình sẽ ảnh hưởng đến nhận thức của học sinh đầu tiên. Nếu bố mẹ có ý thức bảo vệ môi trường thì con cái sẽ học theo. Tôi từng nhận được những bức thư từ học sinh, các em viết rằng rất muốn phân loại rác ở nhà nhưng hiện tại ở trong gia đình chưa thực hiện việc này.
Tiếp theo, đó là yếu tố ảnh hưởng từ những người nổi tiếng. Khi học sinh thấy thần tượng của mình tham gia các hoạt động vì môi trường, các em cũng sẽ bắt chước theo. Theo tôi, nhà trường nên tổ chức mời những người nổi tiếng, người có sức ảnh hưởng đến đến giao lưu, tuyên truyền về vấn đề này, chắc chắn sẽ nhận được sự hưởng ứng và tham gia tích cực của học sinh.
Cuối cùng, giáo viên và sự giáo dục của nhà trường cũng tác động lớn đến nhận thức, kiến thức của học sinh về vấn đề này. Khi thầy cô quan tâm đến môi trường, học sinh sẽ có ý thức hơn trong việc giữ gìn môi trường học tập xanh, sạch, đẹp. Tại Trường Trung học cơ sở Chương Dương, thầy cô giáo luôn nhắc nhở học sinh rằng trường học sạch sẽ giúp bảo vệ sức khỏe của các em, vì các em ở trường nhiều hơn ở nhà. Nếu trường không sạch, học sinh sẽ là người đầu tiên phải đối mặt với môi trường ô nhiễm, ảnh hưởng đến sức khỏe và quá trình học tập ”, cô Hồng nói.
Đồng quan điểm trên, thầy Trần Quyết Thắng - Hiệu trưởng Trường Trung học cơ sở Trường Yên (Thành phố Hoa Lư, tỉnh Ninh Bình) nhấn mạnh vai trò của đội ngũ giáo viên và công tác giáo dục sẽ có tác động lớn đến ý thức bảo vệ môi trường của học sinh.
“Hoạt động giáo dục nâng cao nhận thức của học sinh về bảo vệ môi trường cần được chú trọng hơn. Nhà trường có thể giáo dục học sinh thông qua các môn học chính khóa, tiết học ngoại khóa, hoặc những hoạt động trải nghiệm thực tế,…
Bên cạnh đó, công tác truyền thông, tuyên truyền cũng rất quan trọng. Việc thực hiện tốt công tác truyền thông giúp nhà trường lan tỏa thông điệp về bảo vệ môi trường. Công tác truyền thông cũng cần phải đa dạng hình thức thể hiện từ những bài viết, các hình ảnh đến những video thực tế,…
Những việc làm, hành động cụ thể của thầy cô cũng tác động không nhỏ đến nhận thức của học sinh về bảo vệ môi trường. Từ những hành động nhỏ nhất của thầy cô như hạn chế sử dụng túi ni lông, trồng và chăm sóc cây xanh,… sẽ là những minh chứng thực tế nhất để các em noi theo. Từ những nhận thức đúng học sinh sẽ có những hành động, những việc làm ý nghĩa để bảo vệ môi trường”, thầy Thắng chia sẻ.
Xây dựng nội dung giảng dạy phù hợp với từng lứa tuổi, kết hợp trải nghiệm thực tế về môi trường
Hiệu trưởng Trường Trung học cơ sở Chương Dương đề xuất các nhà trường nên đưa thêm nhiều bài giảng về bảo vệ môi trường vào chương trình giảng dạy chính khóa những môn như Công nghệ, Giáo dục công dân, Đạo đức và Sinh học. Song song với đó, cơ sở giáo dục cần xây dựng kế hoạch và tổ chức những cuộc thi để học sinh có thể thể hiện tình yêu đối với môi trường, từ đó, lan tỏa ý thức bảo vệ môi trường.
“Hiện tại, ngoài việc áp dụng chương trình giáo dục STEM, Trường Trung học cơ sở Chương Dương cũng đang cố gắng đưa nội dung về sống xanh, bảo vệ môi trường vào giảng dạy.
Đối với môn Giáo dục công dân, học sinh được tham gia sáng tạo nhiều khẩu hiệu hay và độc đáo về bảo vệ môi trường hay môn Mỹ thuật, các em được vẽ tranh cổ động về tiết kiệm điện, nước, trồng cây phủ xanh đồi trọc,...
Trong đề thi của các bộ môn, nhà trường cũng lồng ghép nhiều câu hỏi và tình huống về nội dung này. Việc ứng dụng kiến thức vào đời sống thực tế sẽ có tác dụng lớn hơn so với lý thuyết đơn thuần”, cô Hồng thông tin.
Trong khi đó, theo Thạc sĩ Nguyễn Ngọc Sơn, việc triển khai chương trình giáo dục STEM về bảo vệ môi trường chỉ có thể đạt được hiệu quả khi có một bộ môn riêng biệt hoặc một chương trình cụ thể để triển khai. Bên cạnh đó, việc này còn tùy thuộc vào đội ngũ giáo viên rất nhiều. Nếu đội ngũ giáo viên không được tập huấn về dạy học STEM hay không tiếp cận được phương pháp, cũng như không có nguồn kinh phí và thời gian để tổ chức thì hoạt động giáo dục STEM sẽ chỉ mang tính hình thức.
Ngoài ra, việc tăng cường các trải nghiệm thực tế về bảo vệ môi trường cho học sinh là điều cần được chú trọng.
“Trường Trung học cơ sở Phúc Lợi có những góc trồng rau, nơi các em học sinh được trải nghiệm trồng rau và những loại cây mình yêu thích, sau đó tham gia chăm sóc chúng. Những bồn hoa, cây cảnh của nhà trường cũng được giao về các lớp để học sinh thi đua chăm sóc, nâng cao ý thức bảo vệ môi trường.
Về công tác đoàn, đội, việc phát động cuộc thi vẽ tranh cổ động cũng được trường thực hiện. Nhà trường đã làm nhiều thùng phân loại rác thải để đảm bảo hướng dẫn học sinh về các loại rác thải có thể tái chế sẽ được xử lý khác với những rác thải không thể tái chế. Nhựa và giấy nilon được phân loại ở những chỗ khác nhau, từ đó giúp nâng cao ý thức của học sinh về việc xử lý rác thải”, thầy Sơn cho hay.
Tuy nhiên, Hiệu trưởng Trường Trung học cơ sở Phúc Lợi cũng đề xuất Bộ Giáo dục và Đào tạo cũng như Sở Giáo dục và Đào tạo Hà Nội cần có chỉ đạo cụ thể hoặc điều chỉnh, tinh giảm một số nội dung không cần thiết trong chương trình để học sinh có nhiều thời lượng trải nghiệm giáo dục STEM hơn.
Thầy Sơn cho biết đôi khi hoạt động của chương trình giáo dục STEM đều phải thực hiện ngoài giờ nên có phần vất vả đối với học sinh. Bên cạnh đó, nguồn kinh phí để duy trì hoặc mua sắm các thiết bị phục vụ cho công tác triển khai giáo dục STEM của các nhà trường còn chưa đầy đủ.
Cuối cùng, để làm tốt việc áp dụng phương pháp giáo dục STEM vào bảo vệ môi trường, cần có sự tập huấn, bồi dưỡng đội ngũ giáo viên thường xuyên thì công tác giáo dục mới được lan tỏa.
Đề xuất thêm về nội dung xây dựng mô hình “trường học xanh”, Hiệu trưởng Trường Trung học cơ sở Trường Yên mong muốn cơ sở giáo dục cần quan tâm đúng mức về việc dạy học lồng ghép kiến thức về môi trường trong các môn học. Đặc biệt, cần quan tâm đến hoạt động thực tế như hoạt động trải nghiệm gắn với thiên nhiên; các phong trào trồng, chăm sóc, bảo vệ cây xanh,...
“Trường Trung học cơ sở Trường Yên có kế hoạch tiếp tục duy trì và nâng cao hơn nữa trong việc phát triển mô hình “trường học xanh” gắn với phong trào xây dựng trường học “xanh - sạch - đẹp - an toàn - hạnh phúc” với mục tiêu là “trường học hạnh phúc”. Đồng thời, nhà trường cũng xác định “trường học xanh” là tiêu chí quan trọng trong việc duy trì và giữ vững danh hiệu trường đạt chuẩn Quốc gia mức độ 2 mà nhà trường đã được công nhận vào tháng 7/2020”, thầy Trần Quyết Thắng khẳng định.
